قیمت‌های پیش‌رو در بازار نفت خام
حامد قدوسی اقتصاددان ایرانی مقیم آمریکا در یادداشتی درباره توافق اوپک نوشت:قیمت نفت حتی در صورت نبودن اتفاقات جاری بسیار متلاطم خواهند بود.
به گزارش نامه نیوز ، درست به فاصله چند ساعت از اعلام توافق اوپک برای کاهش تولید قیمت انواع نفت خام در عرض چند ساعت چیزی حدود ۱۰-۱۲ درصد جهش کردند که در بازارهای دارایی و انرژی جهش خیلی بزرگ و کم‌سابقه‌ای به حساب می‌آید.
سوال این است که توافق اوپک - که معطوف به تولید در ماه‌های آینده است - چرا باید قیمت امروز نفت را تحت تاثیر قرار دهد؟ این سوال حالت خاصی از یک سوال کلی‌تر است که چرا در حالی که هیچ اتفاقی در عرضه و تقاضای روز یک کومودیتی دیده نمی‌شود قیمت آن می‌تواند بسیار متلاطم باشد؟
کسانی که علاقه‌مند هستند که نشان دهند نظریه‌‌های اقتصاد متعارف در دنیای واقع برقرار نیست این تلاطم‌ها و جهش‌ها را به عنوان مثال نقض نظریه عرضه و تقاضا ذکر کرده و یا آن را به «اثرات روانی» در بازار نفت و هیجانات زودگذر و امثال آن نسبت می‌دهند. شکی نیست که بازار ممکن است به صورت موقت دچار اشتباه محاسباتی شود تا نهایتا به تعادل همگرا شود ولی این نیرو یک نیروی درجه اول نیست.
اتفاقا این رفتار مشاهده‌شده کاملا با یک چارچوب بازار عقلانی و مبتنی بر عرضه و تقاضا (ولی به صورت چند دوره‌ای) سازگار است. در بازار نفت، قیمت‌های دوره‌های مختلف از طریق ذخیره و موجودی انبار نفت خام به یک‌دیگر وصل هستند. در نتیجه قیمت‌های امروز و قیمت‌های انتظاری زمان‌های مختلف (منعکس شده در قراردادهای آتی) باید - در یک محدوده‌ای - در تعادل با یک‌دیگر باشند.
توافق اوپک ممکن است تولید نفت در هفته‌های آتی را کاهش داده و با کاهش عرضه قیمت در آن دوره‌ها را بالا ببرد. ولی اثر این توافق محدود به فردا نیست.
کسی که امروز فروشنده نفت است این را حساب می‌کند که اگر نفت را به جای فروش امروز برای عرضه در دوره بعدی ذخیره کند می‌تواند آن را به قیمت بالاتری بفروشد (و البته همین تصمیم ذخیره‌سازی تا حدی افزایش قیمت بالقوه دوره بعدی را تعدیل می‌کند).
در نتیجه «عرضه» نفت در لحظه فعلی هم ناگهان پایین می‌رود (چون بخشی از آن ذخیره می‌شود) و بازار به قیمت‌های جدیدی برای امروز و قیمت‌های انتظاری ماه‌های آتی می‌رسد که در آن فروشندگان بین فروش امروز و ذخیره‌سازی و فروش در دوره بعدی بی‌تفاوت می‌شوند.
وقتی عرضه و قیمت‌ها در یک بازار به این شکل به هم وصل باشند، هر خبری که مربوط که فقط مربوط به یک زمان خاص در آینده باشد تمام قیمت‌ها در تمامی دوره‌ها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و در نتیجه قیمت‌ها حتی در صورت نبودن اتفاقات جاری بسیار متلاطم خواهند بود.
* البته در این تحلیل از حالت خاص و استثنایی پر بودن تمام مخازن ذخایر نفت خام (که مثلا در دسامبر ۲۰۰۸ رخ داد) و باعث قطع شدن رابطه قیمت‌های امروزی و فردا می‌شود صرف‌نظر کردیم.
سوال این است که توافق اوپک - که معطوف به تولید در ماه‌های آینده است - چرا باید قیمت امروز نفت را تحت تاثیر قرار دهد؟ این سوال حالت خاصی از یک سوال کلی‌تر است که چرا در حالی که هیچ اتفاقی در عرضه و تقاضای روز یک کومودیتی دیده نمی‌شود قیمت آن می‌تواند بسیار متلاطم باشد؟
کسانی که علاقه‌مند هستند که نشان دهند نظریه‌‌های اقتصاد متعارف در دنیای واقع برقرار نیست این تلاطم‌ها و جهش‌ها را به عنوان مثال نقض نظریه عرضه و تقاضا ذکر کرده و یا آن را به «اثرات روانی» در بازار نفت و هیجانات زودگذر و امثال آن نسبت می‌دهند. شکی نیست که بازار ممکن است به صورت موقت دچار اشتباه محاسباتی شود تا نهایتا به تعادل همگرا شود ولی این نیرو یک نیروی درجه اول نیست.
اتفاقا این رفتار مشاهده‌شده کاملا با یک چارچوب بازار عقلانی و مبتنی بر عرضه و تقاضا (ولی به صورت چند دوره‌ای) سازگار است. در بازار نفت، قیمت‌های دوره‌های مختلف از طریق ذخیره و موجودی انبار نفت خام به یک‌دیگر وصل هستند. در نتیجه قیمت‌های امروز و قیمت‌های انتظاری زمان‌های مختلف (منعکس شده در قراردادهای آتی) باید - در یک محدوده‌ای - در تعادل با یک‌دیگر باشند.
توافق اوپک ممکن است تولید نفت در هفته‌های آتی را کاهش داده و با کاهش عرضه قیمت در آن دوره‌ها را بالا ببرد. ولی اثر این توافق محدود به فردا نیست.
کسی که امروز فروشنده نفت است این را حساب می‌کند که اگر نفت را به جای فروش امروز برای عرضه در دوره بعدی ذخیره کند می‌تواند آن را به قیمت بالاتری بفروشد (و البته همین تصمیم ذخیره‌سازی تا حدی افزایش قیمت بالقوه دوره بعدی را تعدیل می‌کند).
در نتیجه «عرضه» نفت در لحظه فعلی هم ناگهان پایین می‌رود (چون بخشی از آن ذخیره می‌شود) و بازار به قیمت‌های جدیدی برای امروز و قیمت‌های انتظاری ماه‌های آتی می‌رسد که در آن فروشندگان بین فروش امروز و ذخیره‌سازی و فروش در دوره بعدی بی‌تفاوت می‌شوند.
وقتی عرضه و قیمت‌ها در یک بازار به این شکل به هم وصل باشند، هر خبری که مربوط که فقط مربوط به یک زمان خاص در آینده باشد تمام قیمت‌ها در تمامی دوره‌ها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و در نتیجه قیمت‌ها حتی در صورت نبودن اتفاقات جاری بسیار متلاطم خواهند بود.
* البته در این تحلیل از حالت خاص و استثنایی پر بودن تمام مخازن ذخایر نفت خام (که مثلا در دسامبر ۲۰۰۸ رخ داد) و باعث قطع شدن رابطه قیمت‌های امروزی و فردا می‌شود صرف‌نظر کردیم.