آمار جدید گمرک نشان می‌دهد صادرات کشور با 15 درصد و واردات نیز با 21 درصد کاهش ارزش دلاری روبه‌رو شد. اتفاقی که به گفته کارشناسان ...

آمار جدید گمرک نشان می‌دهد صادرات کشور با 15 درصد و واردات نیز با 21 درصد کاهش ارزش دلاری روبه‌رو شد. اتفاقی که به گفته کارشناسان امر دلایل مختلفی دارد و البته با توجه به این میزان به اهداف تعیین شده تا پایان سال نمی‌توان دست یافت.

اما با لغو تحریم‌ها و اجرای برجام به طور قطع در سال آینده می‌توان شاهد تحرک و رونق خوبی در بازار خارجی بود. در تراز بازرگانی امسال صادرات بر واردات پیشی گرفت و این در حالی بود که پیش از این و در سال‌های گذشته میزان واردات از صادرات بیشتر بوده است. حال از ابتدای امسال صادرات غیر نفتی از واردات جلو زده است. آمار گمرک ایران نشان می‌دهد که در هفتمین ماه سال حجم مبادلات تجاری به ۴۸ میلیارد و ۲۰۸ میلیون دلار رسید که در این بین ۲۴ میلیارد و ۱۳۱ میلیون دلار مربوط به صادرات غیرنفتی و ۲۴ میلیارد و ۷۷ میلیون مربوط به واردات می‌شود. براساس آمار گمرک، صادرات قطعی با احتساب میعانات گازی با کاهش ۳/۳۹ درصدی در وزن و ۱۵/۰۹درصدی در ارزش دلاری مواجه بوده است. در حوزه واردات نیز متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی ۱/۱۳۴ دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل کاهش ۱۱/۴۱ درصدی در ارزش دلاری داشت. متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی نیز ۴۲۹ دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، تغییر محسوسی نداشته است.

نفت ۵۰ درصد مقصر است

اما سوالی که ممکن است پیش بیاید دلیل کاهش واردات و صادرات در مقایسه با سال گذشته است؛ موضوعی که رییس کنفدراسیون صادرات ایران درباره آن می‌گوید: ۵۰درصد این موضوع به عواملی چون برجام، تصمیم‌هایی در حوزه واردات و صادرات، آگاهی نداشتن از وضعیت نرخ ارز و کاهش قیمت نفت بستگی دارد. ۵۰ درصد دیگر نیز به دلیل کاهش قیمت جهانی نفت است. محمد لاهوتی در گفت‌وگو با صمت می‌افزاید: به دلیل طولانی شدن مذاکرات ایران با ۱+۵ اقتصاد کشور تا حدودی دچار توقف شد و فعالان اقتصادی نتوانستند آینده را پیش‌بینی کنند و به همین دلیل کار را تاحدودی کم کردند. او بیان می‌کند: از سوی دیگر، رکود حاکم بر کشور و نبود امکان فروش کالا و رسوب آن در انبار واحدهای تولیدی باعث شد که رکود بر واردات غلبه کند و میزان واردات نیز کاهش یابد.

وی با اشاره به سومین عاملی که سهم 50 درصدی کاهش حجم صادرات را رقم زده است، ادامه می‌دهد: تصمیم‌گیری در حوزه صادرات و واردات مثل ممنوعیت برخی کالاها و مدیریت کردن برخی کالاها، ثبت نشدن سفارش واردات و در نهایت وضع عوارض صادراتی در سال گذشته درباره برخی کالاها باعث شد صادرات، واردات و تجارت خارجی با کاهش مواجه شود. به گفته رییس کنفدراسیون صادرات ایران آگاهی نداشتن از وضعیت آینده ارزی کشور و نرخ ارز و نگرانی درباره این موضوع و تاثیری که توافقات بر این حوزه می‌گذارد از دیگر عواملی بود که فعالان اقتصادی را با مشکلاتی مواجه کرد. او اما در نهایت به نکته مهم‌تری اشاره کرده و می‌گوید: کاهش ۴۰درصدی صادرات میعانات گازی بیانگر کاهش قیمت نفت است که این امر نیز در صادرات و کاهش حجم آن تاثیرگذار است.

به گفته لاهوتی 50 درصد از کاهش حجم صادرات را می‌توان به موضوع قیمت نفت مرتبط دانست و 50 درصد باقیمانده نیز به عواملی که به آن اشاره شد مربوط می‌شود. او اما معتقد است: کاهش قیمت نفت موضوعی بود که پیش از این پیش‌بینی شده بود بنابراین سازمان توسعه تجارت باید در اهداف خود بر کالاهایی مثل پتروشیمی و کالاهای صنعتی که امکان صادرات بیشتری دارند تاکید بیشتری می‌کرد. به این ترتیب این سازمان با استفاده از ابزارهایی مثل حمایت از صادرات و پرداخت مشوق‌های صادراتی می‌تواند کسری صادرات و واردات را مدیریت کند اما به دلیل شرایط نامساعد اقتصادی کشور سازمان توسعه تجارت نتوانست این تصمیمات را اجرایی کند. رییس کنفدراسیون صادرات ایران به هدف 77 میلیارد دلاری صادرات غیرنفتی تا پایان سال اشاره کرده و می‌گوید: تا پایان سال ۴ ماه بیشتر باقی نمانده و به این میزان صادرات نخواهیم رسید. پیش‌بینی می‌کنم که میزان صادرات امسال حتی به اندازه سال گذشته هم نباشد و از آن میزان کمتر نیز باشد.

قدرت خرید مردم کم شده است

«رکود اقتصادی» و «ناتوانی مردم در خرید» دو عاملی است که نایب‌رییس کمیسیون واردات اتاق ایران به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: این دو عامل باعث کاهش واردات به کشور در ۷ ماه نخست امسال شده است. محمدرضا صفا در گفت‌وگو با صمت ادامه می‌دهد: مردم درحال‌حاضر قدرت خرید ندارند بنابراین مواد غذایی، مواد بهداشتی و درمان را در اولویت خریدها و هزینه‌های خود قرار داده‌اند. به این ترتیب تا زمانی که مردم به خرید کالاها روی نیاورند این کالاها نیز با کاهش واردات روبه‌رو می‌شوند. به اعتقاد او نبود نقدینگی در جامعه و رکود اقتصادی باعث شده است که حجم واردات با کاهش روبه‌رو شود. صفا همچنین به عوامل دیگری که می‌تواند در کاهش حجم واردات تاثیر داشته باشد اشاره می‌کند و می‌افزاید: به‌عنوان مثال ندادن مجوز ثبت سفارش کالا برای واردات و مراجعه آنها به نمایندگی‌های مجاز کالا و خودرو از دیگر عواملی است که واردات را با مشکل روبه‌رو می‌کند اما مهم‌ترین عامل، رکود در جامعه و ناتوانی مردم در خرید است. به اعتقاد نایب‌رییس کمیسیون واردات اتاق بازرگانی ایران با مسئله برجام و آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران احتمالا حدود ۶ ماه تا یک‌سال طول بکشد تا وضعیت روبه بهبود برود و این امر در صورتی محقق می‌شود که دولت بخواهد وضعیت را ساماندهی کند چراکه از بین بردن رکود در دست دولت است، نه مردم.

اقلام عمده تجارت خارجی

اقلام عمده وارداتی در ۷ ماه سال ۹۴ شامل ذرت دامی، به ارزش ۸۱۳ میلیون دلار و سهم ارزشی ۳/۳۸ درصد، دانه گندم به جز گندم دامی به ارزش ۵۰۴ میلیون دلار و سهم ارزشی ۲/۰۹ درصد، لوبیای سویا به ارزش ۵۰۲ میلیون دلار و سهم ارزشی ۲/۰۹ درصد، برنج به ارزش ۴۴۳ میلیون دلار و سهم ارزشی ۱/۸۴ درصد و کنجاله سویا به ارزش ۴۴۳ میلیون دلار و سهم ارزشی ۱/۸۴ درصد از کشورهای چین، امارات، جمهوری کره، ترکیه و هند بوده است. اقلام عمده صادراتی در مدت مورد بررسی شامل سایر گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی شکل مایع شده غیرمذکور در ظروف هزار سانتی‌متر مکعب و بیشتر به ارزش ۱/۲۳۳ میلیون دلار و سهم ارزشی ۶/۴۱ درصد، پروپان مایع شده در ظروف هزار سانتی‌متر مکعب و بیشتر به ارزش ۹۴۷میلیون دلار و سهم ارزشی ۴/۹۲درصد و قیر نفت به ارزش ۷۸۲ میلیون دلار و سهم ارزشی ۴/۰۶ درصد بوده است. ترکیب کالاهای صادراتی به تفکیک میعانات گازی، محصولات پتروشیمی و سایر کالاها شامل صنعتی، کشاورزی، معدنی، فرش و صنایع‌دستی است.