تحلیل گران اقتصادی بر این باور هستند که شدت گرفتن تنش اقتصادی میان مکزیک و آمریکا موجب ضرر هنگفت به مردم دو کشور خواهد بود و حیات ۶ میلیون فرصت شغلی را در معرض خطر قرار خواهد داد.

مواضع تند  «دونالد ترامپ» در جریان رقابتهای انتخاباتی سیگنالهای منفی متعددی به سرمایه‌گذاران بسیاری کشورها مخابره کرد. خط و نشان هایی که این چهره جمهوری‌خواه در کوران تبلیغات انتخاباتی برای کشورهای مختلف بویژه چین و مکزیک کشید، فضای اقتصادی این کشورها را با موجی از نگرانی روبرو کرد و نوسان شاخص بورس و ارزش پول ملی این کشورها بخوبی نشان داد سرمایه‌گذاران تهدیدها و خط و نشان‌های ترامپ را جدی گرفته و حرکات بعدی خود را در بازارهای مختلف را متناسب با این مواضع تنظیم خواهند کرد.  

در گزارش این هفته مهر، نگاهی اجمالی به سابقه روابط اقتصادی مکزیک و آمریکا، مواضع ترامپ در مورد مکزیک و آینده روابط اقتصادی این دو کشور خواهیم داشت.  

بر همین اساس، محور بحث را از ۴ زاویه مختلف مورد کنکاش قرار می دهیم؛

سابقه روابط اقتصادی آمریکا و مکزیک/ انعقاد پیمان «نفتا»  

از نقطه نظر منافع اقتصادی و حجم معاملات تجاری- بازرگانی، مکزیک کشور مهمی برای ایالات متحده محسوب می شود. ۱۵ درصد حجم مبادلات بازرگانی این کشور با مکزیک است.

همچنین پیمان «نفتا» در ماه دسامبر سال ۱۹۹۲ میان سه کشور مکزیک، کانادا و آمریکا به امضا رسید. پیمان تجارت آزاد آمریکای شمالی یکی از مهمترین معاهده های جهانی است که سبب ایجاد همکاری های وسیعی در سراسر آمریکای شمالی شده است.

توافقنامه تجات آزاد آمریکای شمالی معروف به نفتا فرصت های اقتصاد بی شماری را برای سرمایه گذاری در مکزیک و صادرات کالاهای کارخانه ای این کشور به همسایگان فراهم کرد. آمریکایی ها به مکزیک به عنوان یک کشور کلیدی تا دهه ۱۹۹۰ توجه ویژه داشتند. اما این روند تغییر کرد و در پی سیاست های انتقال شرکت ها و کارخانه ها به مناطق دیگر مکزیک یا خارج از این کشور، مردم در سراسر مکزیک شغل خود را از دست داده و از لحاظ اقتصادی آسیب دیدند. در حال حاضر روابط اقتصادی هر دو کشور به حدی به یکدیگر گره خورده است که  هر گونه تغییر در اقتصاد امریکا به سرعت اقتصاد مکزیک را تحت تاثیر قرار می دهد. به عنوان نمونه مشکلات اقتصادی امریکا در طی سالهای اخیر باعث افت اقتصادی در مکزیک شده است. به همین دلیل کشور مکزیک علیرغم منابع سرشار اقتصادی نسبت به بقیه کشورهای آمریکای لاتین از رشد بسیار پایینی برخوردار بوده است.

این در حالی است که  دونالد ترامپ،  نفتا را بدترین پیمان طول تاریخ می‌داند و آن را به دلیل اینکه موجب از دست رفتن فرصت های بسیار ِشغلی در آمریکا و کمربند صنعتی «راست بلت» (شامل ایالت‌های صنعتی نیویورک، پنسیلوانیا، ویرجینیای غربی، اوهایو، ایندیانا، میشیگان، ایلینوی، آیوا، ویسکانسین و بخش‌هایی از منطقه نیو انگلند) می شود زیر آتش خود قرار داده است. مردم این منطقه به همین دلیل به ترامپ رای دادند تا او فرصت های شغلی بیشتری برای آنان فراهم سازد.

خط و نشان به شیوه ترامپ 

دونالد ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی، تندترین مواضع را علیه مکزیک داشت. او صراحتا گفت که در صورت پیروزی در انتخابات، قرارداد تجارت آزاد بین مکزیک و آمریکا، موسوم به نفتا، را پاره خواهد کرد.

هدف اصلی ترامپ، مذاکره مجدد یا فسخ "نفتا" است. او همچنین اعلام کرده قصد دارد تا ۳۵ درصد مالیات بیشتر بر روی کالاهایی مانند خودروی فورد که در مکزیک ساخته و در آمریکا فروخته می‌شود، اعمال کند.

رئیس جمهور منتخب آمریکا در این باره گفت: «باید به شرکای نفتی مان بگویم من قصد دارم مفاد پیمان نفتا را مورد بازبینی و تغییر قرار دهم و شرایط فعلی را برای کارگران آمریکایی ارتقاء دهم. البته منظور من ارتقای نسبی و جزئی نیست بلکه من به دنبال تغییر کلی این پیمان هستم.»ترامپ با صراحت اعلام کرد: «کلینتون و کمپین انتخاباتی‌اش از گفتن این موضوع هراس دارند که پیمان «نفتا» به یک جنگ تجاری جدید در منطقه ما دامن زده است. بیل و هیلاری کلینتون با انعقاد این قرار داد به کارگران آمریکایی خیانت کردند.»

او معتقد است:« برنامه شرکت خودروسازی فورد مبنی بر احداث کارخانه خودروسازی در مکزیک "کاملا شرم آور" است و نشان دهنده لزوم بازنگری در پیمان تجارت آزاد آمریکای شمالی(NAFTA) است.«پیشتر شرکت فورد تایید کرده بود که قصد دارد یک کارخانه خودروسازی در «سن لوئیز پوتوسی» با سرمایه یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار احداث کند. ترامپ در واکنش به این موضوع در بیانیه ای گفت: این اقدام کاملا شرم آور است و از آن می توان به عنوان نادیده گرفته شدن تمام منافع آمریکایی ها یاد کرد.وی افزود: قراردادهایی همچون این قرارداد که شرکت فورد برای احداث کارخانه در مکزیک امضا کرده فقط تا زمانی که که ما درباره پیمان نفتا مجددا مذاکره و یک پیمان عادلانه برای کارگران آمریکایی حاصل کنیم، ادامه خواهند داشت.

اما خط و نشان های ترامپ برای مکزیک‌ها به اینها ختم نشد؛ مساله مهاجران نیز یک محور مهم در مناقشات کلامی ترامپ علیه مکزیک بوده است. او در مبارزاتِ انتخاباتیِ خود بارها به ساخت دیواری بزرگ در مرز امریکا و مکزیک برای جلوگیری از ورود مهاجران اشاره کرده و گفته بود : «ما دیواری بزرگ در امتداد مرز جنوبی خواهیم ساخت و مکزیک هزینۀ آن را خواهد داد – ۱۰۰ درصد. آن‌ها هنوز از این موضوع مطلع نیستند، اما آن‌ها هزینۀ ساخت دیوار را خواهند داد.»

او به حامیان خود قول داده بود که  "چنانچه به عنوان رئیس جمهور انتخاب شود، هر کسی که به طور غیرقانونی وارد ایالات متحده امریکا شده است، در معرض اخراج از این کشور قرار خواهد گرفت. "ترامپِ ۷۰ ساله بیشتر مکزیکی‌ها را مجرم، قاتل و تجاوزگر نامیده و وعده داده بود که اگر دولت مکزیک حاضر به پرداخت هزینۀ ساخت این دیوار حائل نشود، مانع آن می‌شود که مکزیکی‌های شاغل در امریکا برای خانواده و اقوام خود در مکزیک پول بفرستند.

اقتصاد مکزیک آبستن یک شوک

همین مواضع تند و تیز بود که باعث شد در ساعات اولیه پیروزی ترامپ، ارزش پزو، واحد پول مکزیک به یکباره تا ۱۳ درصد سقوط کند؛ البته بخشی از این سقوط پس از مدتی جبران شد. با این وجود اما پیروزی ترامپ به تضعیف دارایی های مکزیک منجر شده چرا که مکزیک به شدت از نظر اقتصادی و سیاسی به آمریکا وابسته است و ترامپ اعلام کرده که روابط آمریکا با این کشور را به خصوص در حوزه اقتصاد دستخوش تغییر قرار خواهد داد که عمدتا به ضرر مکزیک است.

رئیس بانک مرکزی مکزیک هم چندی پیش اعلام کرد، در صورتی که بدترین سناریو بروز کند، ممکن است مقام های مکزیکی نیز به همان طریق به آن پاسخ دهند. او گفته بود: ما در حال گفت و گو درباره یک طرح احتیاطی با وزیر دارایی خود هستیم.  

بازی باخت-باخت ترامپ در زمین مکزیک

بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باور هستند که سیاست‌های ترامپ می‌تواند برای اقتصاد مکزیک بسیار مخرب باشد. همچنین تحلیل‌گران معتقد هستند که از بین رفتن روابط تجاری دو کشور می‌تواند به شکل‌گیری رکود اقتصادی در دنیا کمک کند.

 سفیر سابق مکزیک در آمریکا در گفت و گو با سی ان ان اظهار داشت: این یک بازی « باخت-باخت» است و تنها بازندگان آن مردم آمریکا و مکزیک خواهند بود.  

برخی دیگر از کارشناسان می گویند، ارز تضعیف شده پزو، خبر بدی نیست و صادرات مکزیک را برای خریداران خارجی جذاب‌تر و مقرون به صرفه‌تر می‌کند و مکزیکی‌هایی که در آمریکا  کار می‌کنند، می‌توانند وجوه بیشتری را برای اقوام خود ارسال کنند. اما روند رشد اقتصاد مکزیک همچنان به دلایل دیگری رو به کاهش است. کاهش قیمت نفت و افزایش هزینه‌های دولت از دیگر دلایل مهمی است که باعث شده مکزیک پایین‌ترین رشد اقتصادی فصلی خود را در دو سال گذشته به ثبت برساند.

به گفته کارشناسان، پایان دادن به قرارداد نفتا و وضع تعرفه‌هایی برای خودروهای ساخت شرکت فورد برای آمریکایی ها نیز خوب نیست. بر اساس گزارش اتاق بازرگانی آمریکا، ۶ میلیون فرصت شغلی به روابط تجاری با آمریکا و مکزیک بستگی دارد و هرگونه تصمیم نسنجیده‌ای می‌توانند حیات این فرصتهای شغلی را به مخاطره اندازد.