تفاوت مگامال‌ها در تهران و شیراز
در شرایطی که گفته می‌شود عصر مراکز تجاری بزرگ (مگامال) در کلان‌شهرهای ایران آغاز شده و به اعتقاد کارشناسان در طراحی این مجتمع‌ها بخصوص ...
در شرایطی که گفته می‌شود عصر مراکز تجاری بزرگ (مگامال) در کلان‌شهرهای ایران آغاز شده و به اعتقاد کارشناسان در طراحی این مجتمع‌ها بخصوص در تهران بررسی‌های ترافیکی چندان جدی گرفته نمی‌شود، شهردار شیراز می‌گوید که ملاحظات ترافیکی و رضایتمندی شهروندان در ساخت مگامال‌های شیراز یک اصل است.
علیرضا پاک فطرت در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: وقتی قصد داریم ساختمان بزرگ تجاری و اداری را برای شهر تعریف کنیم باید ببینیم هدفمان از این اقدام چیست و به اعتقاد من هدف باید این باشد که رضایتمندی بیشتری را به وجود بیاورد.
وی افزود: در شیراز سعی می کنیم مجوز بناها و مجتمع‌های بزرگ تجاری را در خیابان‌های اصلی ندهیم. در مکان‌یابی آنها دقت می‌شود تا ترافیک سنگینی به وجود نیاید و به اندازه کافی و حتی بیشتر از نیاز یک مجتمع برای آن پارکینگ تامین شود. علاوه بر آن تمام امکانات لازم را ببیند و یک شهروند بتواند حتی یک روز کامل را در آنجا بگذراند.
شهردار شیراز با بیان اینکه پروژه‌های مختلفی در شیراز ساخته شده یا در دست احداث قرار دارد، گفت: تعدادی از این مراکز توسط بخش خصوصی و تعدادی هم توسط شهرداری ساخته شده است و سعی کردیم بیشتر در نقاط جنوب شهر اقدام به ساخت این پروژه‌ها کنیم. هدفمان این است که چون بخش خصوصی چندان تمایلی به سرمایه‌گذاری در جنوب شهر ندارد ما باید این اقدام را انجام دهیم.
به گفته پاک فطرت، ساخت یک مجتمع بزرگ در جنوب شهر می‌تواند شروعی باشد برای سرمایه‌گذاری‌های بعدی که بخش خصوصی ورود پیدا کند. این باعث می‌شود تا شمال و جنوب شهر از نظر توسعه هماهنگ باشد، مهاجرت در داخل شهر انجام نشود و از تمرکز جمعیتی جلوگیری می‌شود.
توجه به مطالعات شهری و امتناع از بارگذاری بر روی نقاط پرجمعیت در حالی بنا به گفته‌ی شهردار شیراز در این شهر رعایت می‌شود که در تهران وضعیت چندان ایده‌آل نیست. بنا به گفته‌ی مسوولان، ساخت مراکز تجاری بزرگ در مناطق ۱، ۳، ۵ و ۶ پایتخت رشد قارچ‌گونه‌ای را طی یک دهه اخیر داشته است، شهروندان از ورود این مهمانان ناخوانده به محله‌ی خود ناراضی هستند. مگامال‌ها در شرایطی نقاط مرکزی تهران را اشغال کرده‌اند که کارشناسان می‌گویند در همه جای دنیا برای جلوگیری از افزایش حجم ترافیک، مجتمع‌های تجاری، خارج از شهرها ایجاد می‌شود.
سیر انتقادات به مجوزهایی که طی یک دهه اخیر برای ساخت مجتمع‌های تجاری بزرگ (مگامال‌ها) صادر شده هر روز بیشتر می‌شود؛ تا جایی که اعضای شورای شهر هم از این اقدام دلخور هستند. اعتراض‌ها ابتدا از سوی شهروندانی آغاز شد که غالبا در اطراف این مجتمع‌های تجاری زندگی می‌کنند و به دلیل حجم ترافیک ایجاد شده در اطراف این مراکز برای رفت و آمد به دردسرهای زیادی افتاده‌اند. بعد کارشناسان نسبت به ایجاد ۳۲۱ مجتمع تجاری در نقاط مرکزی تهران و در شرایطی که قبل از آن بیش از ۲۵۰ پاساژ و مرکز تجاری بزرگ در شهر تهران وجود داشت که اغلب فاقد پارکینگ بودند هشدار دادند. در ادامه معاون وزیر راه و شهرسازی از تراکم‌فروشی‌های خارج از طرح‌های تفصیلی و جامع طی یک دهه خاموشی مانیتورینگ ساخت و ساز در تهران پرده برداشت. بعد از آن مسوولان انتظامی از تصادفات و جریمه‌هایی که در اطراف مجتمع‌های تجاری اتفاق می‌افتد سخن گفتند. سپس نتیجه‌گیری شد که این مراکز باید خارج از تهران ساخته می‌شدند اما دیگر دیر شده است؛ زیرا حقوق مکتسبه‌ای برای مالکان "مگامال‌ها" ایجاد شده که نمی‌توان آن را نادیده گرفت اما امروز می‌تواند دیروز فردا باشد.
تنها بین سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳ بالغ بر ۳۷۰ پروانه ساخت مجتمع‌های تجاری چندمنظوره در سطح کشور صادر شده و بخش عمده آنها در تهران قرار دارد. این تعداد به ایجاد ۱۶ میلیون متر مربع فضای تجاری در کل کشور منجر شده که به اذعان دبیر اجرایی انجمن مجتمع‌های تجاری چندمنظوره، بدون توجه به رعایت استانداردها و قوانین جهانی انجام شده است. گفته می‌شود درجه بندی، بسته بندی، نگهداری، حمل و نقل، عمده فروشی و خرده فروشی، ارتباط با مشتری، اصول و فنون مذاکره، فن بیان، زیان بدن، ارتباطات حرفه ای، آموزش فروشندگان، مدیریت دانش و بهره گیری از فناوری اطلاعات از استانداردهای بین‌المللی مراکز چندمنظوره است که در ایران بخصوص در بخش حمل و نقل، کمتر به آنها پرداخته می‌شود.
همچنین بر اساس گزارش مرکز آمار ایران تنها در سال ۱۳۹۱ کار احداث ۳۲۱ ســاختمان با کاربری تجاری در مجموعه شهری تهران به پایان رسیده و در سال ۹۲ به بهره برداری رسیده است و تعداد زیادی مجوز نیز در فاصله سال های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵ صادر و مال های زیادی در شهر تهران ظاهر شده است که اکثر آنها در غرب تهران ساخته شده است.
اتفاقی که تا کنون افتاده این است که عمدتا بر اساس بخشنامه‌های شهرداری ها اقدام به ساخت و ساز می‌شد و یک روال ملی در این خصوص وجود نداشته و سلیقگی عمل شده است. مجتمع تجاری تفریحی «کوروش» نمونه چنین خلاقیتی است که به گفته جانشین راهور ناجا طی یک سال گذشته ۳۲ فقره تصادف و ۱۸ هزار فقره تخلفات رانندگی را در اطراف خود دیده است؛ مجتمعی با ۱۶۰۰ واحد پارکینگ، ۲۵۰۰ صندلی در پردیس سینمایی و ده‌ها هزار مراجعه کننده در روز. البته از این دست پروژه‌ها طی ۱۰ سال اخیر کم احداث نشده که کارشناسان معتقدند با ادامه این روند شهروندانی که به دنبال زندگی آرام هستند باید شهر را به نفع این مجتمع‌ها ترک کنند.
همین چند وقت پیش خبر رسید پروژه‌های سهیل، ایران زمین و اطلس مال قرار است مهمانان آینده تهران باشند که البته فعلا روند ساخت آنها متوقف شده است؛ اولی به دلیل افزایش حجم تراکم و دومی به دلیل خطر فروریزش و سومی به دلیل احتمال خسارتی که به عمارت «صاحبقرانیه» وارد می‌کند.
محمد حقانی ـ رییس کمیته محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران ـ با بیان اینکه ساخت مگامال‌ها در مناطق ۱، ۳، ۵ و ۶ تهران رشد قارچ گونه‌ای داشته است، گفت: امروز کمبود پارکینگ در مجتمع‌های بزرگ تجاری، بزرگ‌ترین مشکل این مجتمع‌ها محسوب می‌شود و وضعیت ترافیکی معابر پیرامونی مگامال‌ها، کاملاً متأثر از انبوه سفرهای اضافی ناشی از فعالیت این مراکز به ویژه در ساعات عصرگاهی و شبانگاهی است که شهروندان محل هایی که مگامال ها در آن ساخته شده اند را با معضلات زیادی رو به رو کرده است.
حقانی با اشاره به بازدید اخیر خود از شهرک اکباتان و دیدار با اهالی آن، به مسائل و مشکلاتی که احداث و توسعه پروژه مگامال برای ساکنان این شهرک ایجاد کرده، اشاره کرد و گفت: مگامال‌ها، حیات مدنی مناطقی که در آنجا ایجاد می شوند را تحت تأثیر قرار داده و زندگی اجتماعی و فرهنگی را در آن مناطق متحول می‌کنند و از این رو، می‌توانیم بگوییم «مگامال» ها، حقوق شهروندی را «لگدمال» می‌کنند.