حمل‌ونقل زمینی در بخش معدن زیر ذره‌بین
گروه معادن - حمل‌ونقل را می‌توان شاهرگ اصلی برای هر صنعت دانست زیرا این صنعت حمل‌ونقل است که نتایج حاصل از فعالیت‌های اقتصادی را جابه جا می‌کند. به عنوان مثال با استفاده از حمل‌ونقل محصول استخراج شده معدنی به کارخانه فرآوری یا بندرگاه‌های صادراتی می‌رسد.
به گزارش ماین نیوز، به همین دلیل از این صنعت به عنوان زیرساخت اصلی برای فعالیت در هر بخشی از جمله معدن و صنایع معدنی یاد می‌شود. حال ما در گزارش خود حمل‌ونقل جاده‌ای را زیر ذره‌بین برده تا نگاهی ویژه‌تر به این صنعت در بخش معدن و صنایع معدنی داشته باشد.اهمیت حمل‌ونقل در صادرات معدنی
حمل‌ونقل اصلی مهم و حیاتی برای فعالیت‌های اقتصادی از جمله بخش معدن و صنایع معدنی به شمار می‌رود. بخش معدن جزء بخش‌هایی اقتصادی به شمار می‌رود که در بیشتر مواقع به دور از مناطق شهری و در نواحی محروم واقع شده است. بدون شک برای شروع فعالیت‌های اکتشافی که ابتدای راه معدنکاری است باید دسترسی به منطقه میسر باشد. در نتیجه مکتشف کار جاده‌سازی برای دسترسی محلی را آغاز می‌کند اما درست زمانی که وجود ذخیره‌ای قطعی در منطقه به اثبات می‌رسد فعالیت‌های معدنی رنگی جدید به خود می‌گیرد که نیازمند در اختیار داشتن زیرساخت‌های اساسی خواهد بود. بی‌شک نبود جاده می‌تواند دسترسی به منطقه را دشوار کند در همین زمان است که استفاده از جاده مهم می‌شود. حال جای این سوال باقی است که بخش معدن با وجود ذخایر فراوانی که در اختیار دارد و نقش پررنگ آن در صادرات آیا می‌تواند تنها به حمل جاده‌ای اکتفا کند؟
حمل‌و نقل جاده‌ای و اهداف ۱۴۰۴
بدون شک یکی از اصلی‌ترین نکات برای توسعه اقتصادی هر کشور، توسعه حوزه حمل‌ونقل خواهد بود. حال با توجه به سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ و اهداف پیش‌بینی شده در این چشم‌انداز باید زیرساخت‌های اصلی برای تحقق این اهداف ایجاد شود. در واقع می‌توان اینگونه بیان کرد که توسعه صنعت حمل‌ونقل گامی رو به جلو برای اقتصادی شدن اهداف در نظر گرفته شده است.
اگر بخش معدن خواهان رشد اقتصادی در سال ۱۴۰۴ است باید توسعه در بخش‌های هم راستای خود را ایجاد کند. در صورتی که حوزه‌هایی همچون فولاد، آلومینیوم، مس و... در این افق با توسعه همراه باشند اما همچنان زیرساخت حمل‌ونقلی با مشکل همراه باشد، توسعه معدنی نمی‌تواند در اقتصاد کشور تاثیرگذار باشد. امروز فعالان بخش معدن این نگرانی را دارند که توسعه نیافتن حوزه حمل‌ونقل می‌تواند تمامی اهداف در نظر گرفته شده را از بین ببرد زیرا این حمل‌ونقل است که حاصل تلاش معدنکار را به بازارهای صادراتی می‌رساند. شاید بیان این مطلب جالب باشد که نوسانات «جی‌دی‌پی» در هر کشوری همراستا با توسعه حمل‌ونقل آن رخ می‌دهد.
در خواست عهده‌دار شدن دولت
بهرام شکوری، رییس کمیسیون معادن و صنایع اتاق بازرگانی ایران چندی پیش در نشست مشترک با کمیسیون حمل‌ونقل اتاق ایران، اظهار کرد: از سال ۹۰ تا ۹۲ تنها ۷درصد از مواد معدنی تولید شده در کشور به وسیله ریل حمل شده است، این در حالی است که کشوری همچون استرالیا بیش از ۸۰درصد مواد معدنی خود را به‌وسیله ریل حمل می‌کند. شکوری تصریح کرد: متاسفانه سهم معادن از حمل ریلی در سال ۹۴ نسبت به ۹۳ با کاهش ۲درصدی همراه بود و در سال گذشته از ۱۷میلیون تن فولاد و محصولات فولادی تولید شده تنها ۳میلیون تن آن با ریل حمل شده است. وی با اشاره به نیازهای موجود در جهت رسیدن به اهداف ۱۴۰۴ بیان کرد: متوسط نرخ رشد خطوط اصلی ریل در ۱۰ سال گذشته ۶/۳درصد بوده، در صورتی که با همین میزان نرخ رشد پیش‌برویم به ۱۵هزار و ۳۱۰ کیلومتر ریل نیاز داریم. رییس کمیسیون معادن و صنایع اتاق بازرگانی ایران با اشاره به مزیت‌های حمل ریلی افزود: میزان تولید دی‌اکسیدکربن در حمل جاده‌ای ۱۰۳ برابر حمل ریلی خواهد بود، در نتیجه توسعه این حوزه به کاهش آلایندگی‌های محیط‌زیست نیز کمک بسیاری خواهد کرد. به گفته شکوری، با توجه به شاخص‌های مشخص شده از سوی کارشناسان صنعت، حمل‌ونقل ریلی در رتبه نخست قرار گرفته است. در واقع این موضوع حاکی از آن است که با توسعه حمل‌ونقل جاده‌ای میزان آلایندگی هوا افزایش می‌یابد. از سوی دیگر ضریب امنیت در حمل جاده‌ای نسبت به سایر حوزه‌های حمل‌ونقلی کمتر است در نتیجه این نوع حمل چندان برای معدنی‌ها جذاب نخواهد بود اما نباید فراموش کرد حمل‌ونقل زمینی نخستین حلقه از سیستم حمل بار در بخش معدن به شمار می‌رود و در حلقه‌های بعدی حمل ریلی و دریایی قرار دارد. رییس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی ایران نیز معتقد است، کشور شرایط بسیار ویژه‌ای در حوزه ترانزیتی در اختیار دارد اما متاسفانه آن‌طور که باید از آن بهره نگرفته‌ایم. کریدورهای موجود در کشور می‌تواند ما را به اروپا، آسیا و آسیای‌میانه متصل کند در حالی که وجود چنین کریدورهایی در کشور مغفول مانده است. وی تاکید کرد: در واقع دولت به عنوان متولی اصلی، مسئولیت احداث زیرساخت‌های خطوط اصلی ریلی را برعهده داشته باشد. بخش خصوصی نیز فقط می‌تواند در سرمایه‌گذاری احداث انشعابات فرعی تا معدن یا کارخانه و افزایش لکوموتیو و واگن مشارکت کند.
حمل‌ونقل زمینی در رکود است
سید هادی میررحیمی، دبیر کمیته خاک‌های صنعتی و مشاور خانه معدن درباره مشکلات موجود در حوزه حمل‌ونقل زمینی بخش معدن، اظهار کرد: امروز بخش معدن مشکل چندانی در حوزه حمل‌ونقل به ویژه حمل زمینی ندارد زیرا رکود سراسر بخش را بیمار کرده است. در واقع وقتی تولیدی در بخش معدن انجام نمی‌شود حمل‌ونقلی هم نخواهد بود.
وی با بیان این مطلب که حمل‌ونقل زمینی مانند گذشته رونق ندارد، افزود: بدون شک امروز خبرهای چندانی از وضعیت حمل زمینی در بخش معدن و مشکلات آن به گوش نمی‌رسد، در حالی که ۲سال پیش به ویژه در دورانی که صادرات سنگ‌آهن رونق بسیاری داشت، فعالان معدنی در حوزه‌های مختلف با مشکلات بسیاری روبه‌رو بودند، زیرا بار در حوزه سنگ‌آهن زیاد بود و معدن‌داران پول خوبی برای حمل سنگ‌آهن تا بنادر پرداخت می‌کردند. میر رحیمی ادامه داد: در واقع داغ بودن بازار سنگ‌آهن توانست بحث حمل‌ونقل در دیگر حوزه‌های معدنی را تحت‌تاثیر قرار دهد. اگر نگاهی به جلسات ۲سال گذشته کمیته خاک‌های صنعتی در خانه معدن ایران داشته باشید، خواهید دید در آن روزها موضوع حمل‌ونقل و رفع مشکلات این حوزه از مباحث اصلی جلسات ماهانه تلقی می‌شد اما امروز با اتفاقات رخ داده در بازار جهانی محصولات معدنی و رکودی که در پی کاهش تقاضا و قیمت رخ داده کمتر بحث حمل‌ونقل در جلسات مطرح می‌شود، زیرا دیگر معادن فعالیت چندانی ندارند.
به گفته دبیر کمیته خاک‌های صنعتی و مشاور خانه معدن، متاسفانه امروز تولیدات معدنی در وضعیت بسیار بدی قرار گرفته‌اند به طوری فعالیت واحدهای تولیدی کمتر از ۴۰درصد از ظرفیت تولید آنها است. این موضوع گواه رکودی سخت در بخش معدن است که البته توانسته صنایع معدنی را نیز دچار کند. میررحیمی تصریح کرد: زمانی که تقاضا و خرید در بازار مواد معدنی وجود ندارد بدون شک حمل‌ونقل هم بدون مشتری خواهد بود. به همین دلیل در این زمان نمی‌توان مشکلات را چندان دقیق بررسی کرد. وی اظهار کرد: به طور کلی صنعت حمل‌ونقل کشور ما مشکلات بسیاری داشته و در وضعیت خوبی قرار ندارد زیرا اصلی‌ترین مشکل در ناوگان حمل‌ونقلی کشور بالا بودن عمر ماشین‌هاست. میررحیمی بیان کرد: متاسفانه امروز ۲۰ تا ۳۰درصد از ناوگان حمل‌ونقل زمینی کشور عمری بیش از ۵۰سال دارند که این موضوع علاوه بر کاهش سرعت حمل، میزان سوخت را نیز افزایش می‌دهد. البته بارها موضوع نوسازی ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای از سوی وزارت راه‌وشهرسازی مطرح می‌شود. در واقع در دیدارهای مختلف با هیات‌های خارجی همچون اروپایی‌ها مذاکراتی درباره نوسازی این ناوگان انجام شده اما تا به امروز در عمل اتفاقی رخ نداده است.