کشتیهای معدنی چشمانتظار اسکلههای تخصصی
در کل دنیا برای جابهجایی کالای فلهای که کالای معدنی هم زیرمجموعه آن قرار میگیرد که همراه با حجم و تناژ بالایی است، حملونقل دریایی مهمترین اصل بهشمار میرود که سبب مقرون بهصرفهشدن آن میشود. برای مثال ما شاهد هستیم که برزیل با فاصله زیادی که از کشور چین دارد برای کاهش هزینههای حمل دریایی خود که برای هر تن مواد معدنی ۲۱ دلار تمام میشود، اقدام به ساخت کشتیهای ۴۰۰هزار تنی کرده که با ساخت این کشتیها این هزینه را به ۵ تا ۶ دلار کاهش داده است.
سارا اصغری - سیستم حملونقل دریایی یکی از بخشهای مهم در حوزه صادرات مواد معدنی و صنایع معدنی بهشمار میرود، چراکه هزینهای که انتقال مواد معدنی بهویژه به روش دریایی به همراه دارد به شدت روی قیمت تمامشده تاثیرگذار خواهد بود.
از اینرو میطلبد که زیرساختهای لازم برای توسعه این سیستم حملونقل برای صادرات مواد معدنی را ایجاد کنیم.
دو استان جنوبی کشور یعنی هرمزگان و بوشهر استانیهایی هستند که بهدلیل همجواری با دریا نیازمند تامین زیرساختهای دریایی و ایجاد اسکلههای دریایی در این زمینه هستند، چراکه اسکلههای موجود در این دو استان بسیار قدیمی هستند و از ظرفیتهای بالایی برای بارگیری برخوردار نیستند.
حملونقل دریایی اصلی مهم در اقتصاد معدن
درباره تاثیرگذاری سیستم حملونقل دریایی بر اقتصاد معدن کیوان جعفریطهرانی عضو هیاتمدیره انجمن تولیدکنندگان سنگآهن عنوان کرد: در کل دنیا برای جابهجایی کالای فلهای که کالای معدنی هم زیرمجموعه آن قرار میگیرد که همراه با حجم و تناژ بالایی است، حملونقل دریایی مهمترین اصل بهشمار میرود که سبب مقرون بهصرفهشدن آن میشود. برای مثال ما شاهد هستیم که برزیل با فاصله زیادی که از کشور چین دارد برای کاهش هزینههای حمل دریایی خود که برای هر تن مواد معدنی ۲۱ دلار تمام میشود، اقدام به ساخت کشتیهای ۴۰۰هزار تنی کرده که با ساخت این کشتیها این هزینه را به ۵ تا ۶ دلار کاهش داده است. جعفریطهرانی ادامه داد: این کشتیها جزو بزرگترین کشتیهای فلهبر جهان بهشمار میروند که حدود ۳۰ کشتی از آنها ساخته شده است و حتی قرار بود تا ۱۰۰ فروند نیز ساخته شود که با کاهش قیمت سنگآهن محقق نشد. وی افزود: از همه مهمتر این موضوع است که کشور چین به کشور همسایه روبهروی ما ورود پیدا کرده و کارخانه گندلهسازی در عمان تاسیس کرده و اقدام به اسکله در بندر صحار میکند و آنجا را برای تخلیه کشتیهای ۴۰۰هزار تنی تجهیز میکند که این اسکله روزی ۴۰هزار تن را تخلیه و بارگیری میکند. صحار که منطقه صنعتی در عمان است روبهروی میناب ما قرار دارد.
اسکلههای جنوبی قدیمی شدهاند
این عضو هیاتمدیره انجمن تولیدکنندگان سنگآهن با اشاره به این موضوع که بارگیری کشتی در اسکلههای ما با محدودیت روبهرو است، عنوان کرد: در بندرعباس محدودیت بارگیری کشتی بالای ۹۰هزار تنی در اسکله فولاد وجود دارد. در بندررجایی نیز که بهتازگی اسکله لایهروبی شده است، کشتی ۷۰هزار تنی میتواند ورود پیدا کند. در اسکله فولاد بیشترین صادرات سنگآهن با نقاله کشتی ۹۰ تا ۹۵هزار تنی است. این در حالی است که بندر شهید رجایی ما در اوایل انقلاب بهوسیله ایتالیاییها ساخته شده و جزو جدیدترین بنادر ما محسوب میشود. بقیه بنادر ما قدیمی هستند.
جعفریطهرانی با اشاره به این موضوع که اسکلههایی که در استانهای جنوبی واقع شدهاند، قدیمی هستند و در حمل بار محدودیت دارند، بیان کرد: در کل دو اسکله اختصاصی معدنی در جنوب کشور وجود دارد، یکی در استان بوشهر و یکی در استان هرمزگان واقع شده است. وی افزود: اسکله اختصاصی آفتاب در استان هرمزگان واقع شده که بین بندر لنگه و گاوخونی قرار دارد و برای صادرات شن و ماسه مورد استفاده قرار میگیرد. چندی پیش نیز در عسلویه اسکله خصوصی به نام بهمن در استان بوشهر وجود داشت که سرمایهگذار آن کویتی بود اما از حدود ۱۵ سال پیش که پارس جنوبی به راه افتاد، این اسکله بسته شد.
جعفریطهرانی افزود: یک اسکله اختصاصی در کنگان داریم که متعلق به شرکت سیمان کنگان است که در صادرات کلینکر، سیمان و سنگ آهک مشغول فعالیت است، این اسکله در استان بوشهر قرار دارد، اما با ظرفیت محدودی در حال فعالیت است. تجهیزات آن بسیار قدیمی است که با تسمه نقاله کار میکند. به جز این چند مورد ما دیگر اسکله اختصاصی دیگری در کشور نداریم.
عضو هیاتمدیره انجمن تولیدکنندگان سنگآهن خاطرنشان کرد: بیشتر صادرات ما از طریق بندر شهید رجایی و اسکله فولاد بندرعباس اتفاق میافتد. بندر امامخمینی صادرات سنگآهن، کیلنکر و سیمان سفید نیز انجام میدهد.
جعفریطهرانی ادامه داد: حدود ۱۵ تا ۲۰ سال پیش از استانهای جنوبی شن و ماسه را از طریق بنادر امام به کویت صادر میکردیم. اما در حال حاضر به علت افت پروژههای ساختوساز در کویت صادرات شن و ماسه نیز کاهش یافته است، چراکه پس از جنگ کویت این کشور به ساختوساز نیاز داشت.
وی با اشاره به اینکه به خاطر میزبانی جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲م نیاز به ساختوساز و شن و ماسه است، گفت: شن و ماسه استان هرمزگان را میتوان به قطر صادر کرد که این معادن در نزدیکی اسکله آفتاب قرار دارند که روبهروی قطر واقع شدهاند. البته موضوع حائز اهمیت این است که روابط سیاسی ایران و قطر چندان قوی نیست.
عضو هیاتمدیره انجمن تولیدکنندگان سنگآهن با تاکید بر این موضوع که بنادر مبادی ورود و خروج در صادرات بهشمار میروند، یادآور شد: اگر از یکسو ظرفیت بنادر استانهای جنوبی در کشور بزرگتر بود و از سوی دیگر نیز ظرفیت کشتیهای بارگیری بالاتر و فناوری بارگیری اسکلهها نیز بروزتر بود، صادرات مواد معدنی صرفه اقتصادی بیشتری خواهد داشت. این در حالی است که اسکلههای موجود در استانهای جنوبی مجهز به سیستم و فناوری روز نیستند.
جعفریطهرانی توضیح داد: هرچه ظرفیت کشتی بیشتر باشد هزینه حمل دریایی کاهش پیدا میکند. وقتی هزینه حمل کاهش پیدا کند رقابت آن مواد معدنی افزایش پیدا خواهد کرد.
وی در پایان با اشاره به فضای محدود اسکلههای استانهای جنوبی گفت: زمانی که وضعیت مواد معدنی رونق میگیرد، تراکم در اسکلهها زیاد میشود و زمانی که تراکم زیاد میشود، کشتیها مجبور میشوند در دریا منتظر باشند تا نوبت به آنها برسد و این توقف در دریا باعث افزایش هزینههای آنها میشود و آنها برای جبران هزینههای خودشان خسارت تاخیر در بارگیری از سوی ما دریافت میکنند که این موضوع به ضرر ما خواهد بود. اما زمان رکود، اسکلهها خالی است. زمان رونق مواد معدنی و افزایش صادرات، اسکلهها دارای ظرفیت محدودی هستند و جوابگوی کشتیها نیستند و این موضوع برای ما هزینهبر خواهد شد.
اسکله تخصصی هرمزگان در راه است
علاوه بر اسکله تخصصی آفتاب که در استان هرمزگان واقع شده، اسکله تخصصی دیگری برای معادن که بیشتر به منظور صادرات سنگ گچ طراحی شده است، در راه است. البته مسئله قابل توجه این مسئله است که اسکلههای موجود بهطور کامل تخصصی نبوده و همواره سایر مواد غیرمعدنی نیز در آنها بارگیری میشود. در اینباره رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان هرمزگان خلیل قاسمی در گفتوگو با صمت عنوان کرد: درحالحاضر اسکلههایی که در استان وجود دارد، مختص مواد معدنی نیستند، درحالیکه اسکلههای مواد معدنی، اسکلههای ویژهای بهشمار میروند، از اینرو نبود اسکله یا پایانه صادراتی مواد معدنی، باعث شده رقابتپذیری ما با کشورهای همسایه کاهش باید. وی در ادامه افزود: نبود اسکله تخصصی هم هزینه حمل را افزایش میدهد و هم از سرعت در حملونقل میکاهد، همچنین اسکله تخصصی، تجهیزات ویژهای طلب میکند. در اسکله فعلی، محصولات کشاورزی نیز جابهجا میشود و در کنار آن، محصولات معدنی هم تخلیه و بارگیری میشود، مهم این است که اسکله صادرات مواد معدنی باید اختصاصی باشد تا هم هزینه، هم سرعت و هم دقت کار افزایش پیدا کند.
قاسمی با اشاره به هزینههای بالای مواد معدنی تا اسکله بندر شهید رجایی گفت: نبود اسکلههای صادراتی در بندرهای نزدیکتر به معادن گچ، صادرات این محصول را با مشکل مواجه کرده است.
از اینرو مدتی است که ساخت اسکله تخصصی مواد معدنی در استان هرمزگان پیشنهاد شده است. درباره این اسکله تخصصی رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان هرمزگان گفت: این بندرگاه در شهرستان خمیر واقع شده که تمام کارهای اجرایی آن انجام شده است. جلسههایی با سازمانهای مختلف برای راهاندازی این اسکله داشتیم که نتایج مثمرثمری داشته است. اکنون نیز منتظر مجوزهای قانونی، محیطزیستی و گمرکی برای راهاندازی این اسکله هستیم.
فرصتی برای صادرات مواد معدنی
استان بوشهر بهدلیل موقعیت جغرافیایی خود، دارای ظرفیتهای مهمی برای صادرات است. یکی از مهمترین این ظرفیتها، مواد معدنی و بهویژه سیمان است اما این ظرفیت مهم استانی نیازمند احداث پایانه صادراتی مواد معدنی و اسکلههای تخصصی در این زمینه است تا صادرات مواد و صنایع معدنی این استان توسعه یابد. همچنین استان بوشهر با موقعیت مناسب ساحلی و نزدیکی منابع معدنی به ساحل از ظرفیتهای بالایی برای صدور مواد معدنی فرآوریشده و خام برخوردار است. سیدحسین حسینیمحمدی همچنین درباره آخرین اقدامهای انجامشده ایجاد پایانه صادراتی مواد معدنی در استان بوشهر، در گفتوگو با صمت اظهار کرد: یکی از مهمترین اقدامهایی که در جهتدهی رونقبخشی به معادن در دست اجراست، ایجاد پایانه صادراتی مواد معدنی در استان است. حسینیمحمدی توضیح داد: براساس آخرین تصمیمهای گرفتهشده قرار بر این شد که کارخانههای سیمان دو محل را برای اسکله یا پایانه صادراتی مواد معدنی مشخص کنند. همچنین درباره ضرورت احداث پایانه صادراتی مواد معدنی در بوشهر، حسن بحرینی معاون امور معادن و صنایع معدنی استان بوشهر در گفتوگو با صمت عنوان کرد: در استان بوشهر بیشتر مواد معدنی از نوع مصالح ساختمانی است که کیفیت خوبی هم دارد. وی در ادامه توضیح داد: با توجه به رکود پروژههای عمرانی و بخش مسکن در چند سال گذشته حدود ۵۰ درصد معادن استان که جزو مصالح ساختمانی محسوب میشوند، تعطیل یا نیمهتعطیل شدهاند. از اینرو با توجه به اینکه کشورهای هدف و کشورهای حوزه خلیجفارس نیاز به مصالح معدنی و ساختمانی دارند، همجواری دریایی این استان با این کشورها این ظرفیت را برای ما بهوجود آورده است تا صادرات استان و حتی کشور را به این کشورهای هدف، افزایش دهیم که این امر نیازمند ایجاد زیرساختهای لازم چون پایانه صادراتی تخصصی معدنی در این زمینه است.