شاخص بورس تهران، تقریبا بدون تغییر معاملات نخستین روز معاملاتی اردیبهشت را به پایان رساند. حمایت نه‌چندان مناسب عوامل بنیادین، دلیل اصلی کاهش تمایل سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز برای ورود به بورس و کُند شدن مسیر صعودی بازار سهام است. دیروز همچنین نخستین اوراق اجاره دولتی در بازار بدهی (فرابورس) عرضه و در کسری از ثانیه خریداری شدند که بر جذابیت فرصت‌های سرمایه‌گذاری کم‌ریسک تاکید دارد. از سوی دیگر، سرمایه‌های ریسک‌پذیر موجود در بازار یا به‌صورت توده‌وار در سهام تک‌لیدر بورس فعالیت دارند یا به‌دنبال سفته‌بازی و کسب سودهای یک‌شبه هستند.

روز گذشته، نماگر شاخص کل با جهشی کوچک، کماکان بر سطح 78هزار واحد توقف کرد. بورس تهران که از ابتدای سال 95، چشم‌انداز رشد‌های پرشتاب را کمرنگ تر از گذشته دیده، این روزها به جولانگاه نوسان‌گیران در بازار مبدل شده است. در این شرایط، بررسی‌های «دنیای اقتصاد» حاکی از کاهش سرعت ورود نقدینگی جدید و در نتیجه افت حجم معاملات است که مهم ترین عامل رخوت این روزهای بورس محسوب می‌شود. در همین زمینه فقدان پشتوانه بنیادی برای رشد بازار سهام (نرخ دلار، قیمت‌های جهانی و رشد اقتصادی) باعث شده تا بسیاری از معامله‌گران به سمت فرصت‌های سرمایه‌گذاری با ریسک کمتر حرکت کرده و از جریان ورود نقدینگی به بازار سهام کاسته است. در این میان، نقدینگی افراد با ریسک بالاتر که در شرایط کنونی در بورس وجود دارد، توزیع نامتوازنی دارد. بخشی از این نقدینگی به‌صورت توده‌ای در گروه لیدر بازار یا همان خودرویی‌ها فعالیت می‌کند و بخش دیگر با هدف کسب سودهای یک‌شبه، اقدام به سفته‌بازی و موج سواری روی اخبار می‌کنند. موضوعی که در برخی موارد، مشابه معاملات هفته گذشته، نوسانات سنگینی را نیز در بورس رقم می‌زنند.

با وجود رشد قیمت‌های جهانی در روزهای اخیر و خبرهای مثبت پسابرجامی که دریافت می‌شود، همچنان دیده می‌شود که بورس واکنش جدی نداشته و بعضا افت‌های سنگینی را به ثبت می‌رساند. در این بین، بررسی‌های «دنیای اقتصاد» حاکی از آن است که کمبود نقدینگی در جریان معاملات باعث شده که بازار نتواند واکنش مناسبی به خبرهای دریافتی نشان دهد و در مقابل به محلی جهت جولان موج‌سواران تبدیل شود. ایمان مقدسیان، مدیر سرمایه‌گذاری کارگزاری سهام‌گستران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» کاهش حجم معاملات را مهم‌ترین ویژگی این روزهای بازار می‌داند. وی در این زمینه می‌گوید: بازار با جذب خبرهای مثبت در سه ماه پایانی سال توانست جذب نقدینگی قابل‌توجهی داشته و رشد حدود 30 درصدی را به ثبت برساند، اما اکنون قادر به ثبت چنین رکوردهایی نیست. در حال حاضر حجم معاملات تا حد زیادی نسبت به قبل کاهش یافته است، به‌عنوان مثال، اگر در روزهای گذشته بسیاری از سهم‌ها از کف قیمتی خارج شده و صف خرید تشکیل می‌دادند، اکنون با وجود مثبت بودن، به دلیل کمبود نقدینگی توان تشکیل صف خرید ندارند.

این کارشناس از خصوصیات نقدینگی فعلی بازار را تحرک نا متوازن آن می‌داند و در تشریح آن از دو عامل سخن می‌گوید: در ماه‌های اخیر، رشد‌های قابل توجه نمادهای گروه خودرو، این صنعت را به‌عنوان مطرح‌ترین لیدر بازار معرفی کرده و همین عامل سبب شده کوچ نقدینگی به سمت خودرویی‌ها شدت گرفته و گردش پول در کل بازار با کاهش جدی مواجه شود و به اصطلاح قفل نقدینگی در بازار به وجود بیاید. همچنین عامل بعدی این نامتوازنی در نقدینگی بازار نگاه کوتاه مدت بسیاری از سهامداران است.طی این مدت رفتار موج سواری در بازار به شدت افزایش یافته، بسیاری از سهامداران این روزها به دنبال دریافت سود‌های کوتاه مدت هستند و کمتر از تحلیل‌های بنیادی در معاملات خود استفاده می‌کنند. همین عامل، رفتار هیجانی را در بسیاری از سهم‌ها افزایش داده و باعث شده نقدینگی ثابتی در بازار نماند.

وی همچنین درخصوص دلایل کاهش این نقدینگی در بازار به دو عامل مهم اشاره کرد و گفت: طی یک ماه اخیر قریب به اتفاق سهامداران بر این باور بودند که بازار تا مدتی نمی‌تواند رشد‌های پرشتاب مشابه زمستان را داشته باشد، همین عامل، رفتار معامله‌گران را به حالت انتظاری سوق داده و باعث شده جذب نقدینگی جدید تا حد زیادی کاهش یابد، اما موضوع دیگر درخصوص نقدینگی شرکت‌های کارگزاری است. در نظر داشته باشید بخش قابل توجهی از نقدینگی توسط این شرکت‌ها به بازار وارد می‌شود. درفاصله دی ماه سال 92 تا 94، بسیاری از شرکت‌های کارگزاری با بدهی‌های هنگفتی مواجه شدند. درست است که در سه ماه پایانی سال و با رشد شاخص توانستند call margin خود را جبران کنند، اما نتوانستند به سوددهی مورد نظر برسند در نتیجه هیچ نقدینگی جدیدی از این سمت به بازار روانه نشد.

مقدسیان در ادامه بورس تهران را نیازمند محرک جدی برای فعالیت دانست. وی در تشریح این محرک‌ها گفت: فضای کلی اقتصاد کشور در بسیاری از بخش‌ها به گونه‌ای است که پشتوانه بنیادی محکمی برای رشد بازار دیده نمی‌شود. وی در ادامه بیان کرد: اولین عامل بی ثباتی در قیمت‌های جهانی است، در روزهای اخیر رشد چشمگیر قیمت‌ها در بازار‌های کالایی از خبرهایی بود که انتظار می‌رفت سهام شرکت‌های کالا محور را با اقبال روبه‌رو‌ سازد، با این حال، تردید در ثبات رشد قیمتی کالاهای اساسی و احتیاط در رفتار سهامداران از اثر‌گذاری این خبر تا حد زیادی جلوگیری کرد. همچنین مبحث بعدی درخصوص تغییرات نرخ دلار در بازار است.رشد نرخ دلار که می‌تواند به‌عنوان یک محرک در بازار اثر بسیار مهمی داشته باشد این روزها فضای صعودی کافی نداشته و باعث شده از این سمت نیز تحرک کافی در بازار حس نشود.اما عامل بنیادی دیگر درخصوص اقتصاد کلان است. رشد اقتصادی یا همان تغییرات تولید ناخالص داخلی (GDP) نیازمند تحرکی جدی در فضای اقتصادی است که در کوتاه‌مدت، اثرات رفع تحریم‌ها می‌تواند موجب افزایش رشد اقتصادی شود. کاهش هزینه شرکت‌ها، ورود سرمایه‌گذاران خارجی و دسترسی به بازارهای جهانی از جمله مواردی است که می‌تواند در دوران پسابرجام به اقتصاد کشورمان کمک کند. با این حال، تا زمانی که اثرات این موارد را به‌صورت عینی مشاهده نکنیم نمی‌توان انتظار داشت سرمایه‌های جدید با سرعت بالایی وارد بازار سهام به‌عنوان آینه اقتصاد شوند.

در این شرایط و به دلیل اینکه پشتوانه‌های بنیادی لازم در بازار سهام وجود ندارد، بسیاری از معامله‌گران به سمت فرصت‌های سرمایه‌گذاری با ریسک کمتر می‌روند. زمینه‌های سرمایه‌گذاری کم ریسک با سود جذاب از موضوعاتی است که اخیرا با کاهش نرخ تورم از اقبال مناسبی برخوردار شده‌اند. در این میان، سپرده‌های بانکی و اوراق با درآمد ثابت در بازار بدهی از جمله گزینه‌هایی است که با نرخ سودهای جذاب بسیاری از سرمایه‌گذاران کم ریسک را به خود جذب کرده است. با این حال، اگر مسیر کاهش واقعی نرخ سود ادامه پیدا کند، به تدریج با افزایش ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران می‌توان ورود نقدینگی جدیدی را در بازار سهام مشاهده کرد.

مدیر سرمایه‌گذاری کارگزاری سهام‌گستران همچنین بیان کرد: به نظر می‌رسد بازار در مسیر هیجانات فعالیت می‌کند. به‌عنوان مثال در هفته گذشته نماگر شاخص کل، با افت‌های سنگینی همراه شد، برخی سهامداران و معامله‌گران علت این ریزش‌ها را سخنان رئیس بانک مرکزی درخصوص اثر برجام در چرخه اقتصاد کشور دانستند، با این حال دیده شد، سخنان جمعه شب جان کری درخصوص اعتبار اروپایی‌ها به بانک‌های ایرانی نتوانست تاثیر مثبتی در نماد‌های بانکی داشته باشد. چنین واکنش‌هایی به خوبی نشان می‌دهد که فضاسازی سفته‌بازان درباره علل اصلاح قیمت‌ها در بازار سهام با اهداف دیگری صورت می‌گیرد. بنابراین، همان طور که «دنیای اقتصاد» نیز در گزارش خود دلایل اصلی ریزش 2 درصدی بورس در شنبه هفته گذشته را تشریح کرده بود، این فضاسازی به منظور استفاده از این فضا برای کسب سودهای کوتاه‌مدت انجام می‌شود. این رفتارهای سوداگرانه باعث شده بخش مهمی از نقدینگی فعال در بازار سهام صرفا با موج سواری روی شایعات فعالیت کنند و در نتیجه تحلیل‌پذیری بورس را نیز کاهش داده‌اند.

این کارشناس در پایان و درخصوص روند بازار طی ماه‌های آتی بیان کرد: با توجه به جوی که هم اکنون در بازار حاکم است به نظر نمی‌رسد روند نوسانی شاخص با تغییر جدی مواجه شود، چه بسا که در روزهای آتی افت شاخص به سطوح پایین‌تر را نیز شاهد باشیم. با این حال گزارش‌های سه ماهه شرکت‌ها می‌تواند تغییرات محسوسی را در برخی موارد به وجود آورد. در مورد گروه خودرویی به نظر نمی‌رسد که این شرکت‌ها بتوانند در گزارش‌ها انتظار سهامداران خود را برآورده کنند. ممکن است این شرکت جهش‌هایی را داشته باشد اما بار دیگر به قیمت‌های قبلی خود نزدیک می‌شوند. در صنایعی مانند فلزات، بانک‌ها و سیمانی‌ها به نظر می‌رسد گزارش‌های آنها نسبت به سال 94 با بهبود در شرایط بنیادی همراه شده و اقبال سهامداران این گروه‌ها را به همراه داشته باشد.

روز گذشته بازار سهام شاهد رشد ناچیز 6/ 12 واحدی (معادل 02/ 0 درصد) بود و باعث شد شاخص کل در سطح 78هزار و 282 واحد قرار بگیرد. بازار سهام که در اولین روز هفته شاهد جابه‌جایی صف‌های خرید و فروش در برخی نماد‌های خودرویی بود، در بسیاری از صنایع مانند بانک‌ها، فرآورده‌های نفتی و محصولات شیمیایی با افت شاخص این گروه‌ها همراه بود تا در مجموع بازار با روندی متعادل و بدون تغییر نسبت به روز چهارشنبه به کار خود پایان دهد. روز گذشته و از میان هفت نماد تاثیر‌گذار بر شاخص، نماد «کچاد» با 5/ 75 واحد بیشترین اثر مثبت را بر شاخص گذاشت و «خساپا» جایگاه دوم را به خود اختصاص داد. در مقابل، نماد‌های «وامید»، «وبانک» و «وبملت» که در رده‌های بعدی قرار داشتند بیشترین اثر منفی را بر شاخص گذاشتند. در همین زمینه، حجم و ارزش معاملات در روز گذشته به ترتیب 890 میلیون سهم و 248 میلیارد تومان بود که هرکدام از این مولفه‌ها نسبت به یک ماه قبل خود افت 30 و 24 درصدی را به ثبت رسانده‌اند. همچنین در روز شنبه، بیشترین حجم معاملات مربوط به نماد «خاور» و بیشترین افزایش قیمت روزانه را نماد «کچاد» به ثبت رسانده است.

منبع:دنیای اقتصاد