بر اساس آمار سازمان توسعه تجارت ‌ایران، کالاهای صنعتی 35 درصد ارزش صادرات غیرنفتی در نیمه نخست سال جاری را به خود اختصاص داده‌اند.

همچنین واردات این کالاها طی 6 ماهه نخست سال 94 به تفکیک کالاهای مصرفی، واسطه‌یی و سرمایه‌یی نشان می‌دهد، گروه کالاهای واسطه‌یی در واردات پیشتاز هستند؛ اگرچه واردات کالاهای مصرفی از نظر ارزش، کمترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند. در همین زمینه، مجتبی خسروتاج، قائم‌مقام وزیرصنعت، معدن و تجارت، سهم صادرات صنعتی را در نیمه نخست سال جاری حدود 12 میلیارد دلار عنوان می‌کند و می‌گوید: این رقم نشان‌دهنده سهم 60 درصدی بخش صنعت با احتساب بخش پتروشیمی، از کل صادرات انجام شده در سال جاری است. قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت معتقد است: «یکی از سیاست‌های کلان صنعتی، باید حرکت به سمت متنوع‌سازی محصولات تولیدی باشد» و نباید تمام تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد مثلا صنعت نفت قرار دهیم، بلکه سبد صادراتی ما باید متنوع باشد. از سوی دیگر مجیدرضا حریری، رییس سابق کمیسیون واردات اتاق بازرگانی ایران، سهم واردات رسمی کشور را تنها 24 درصد می‌داند که این نشان‌دهنده تعمیق رکود در فضای اقتصادی کشور است و کارخانجات و بنگاه‌های تولیدی، تمایلی برای واردات مواد اولیه و کالاهای واسطه‌یی ندارند، زیرا تولیدکنندگان به دلیل رکود عمیق و نبود تقاضا نمی‌توانند محصولات خود را بفروشند، بر این اساس در حال حاضر با کاهش واردات کالای مواد اولیه و واسطه‌یی روبه‌رو هستیم.

  سهم صنعت از صادرات انجام شده
گزارش سازمان توسعه تجارت نشان می‌دهد میزان صادرات غیرنفتی در دوره 6 ماهه نخست سال 1394، بالغ بر 47 میلیون و 163هزار تن به ارزش 20 میلیارد و 494 میلیون دلار گزارش شده است. در این دوره، 15 میلیون و 370 هزار تن کالای صنعتی به ارزش 7 میلیارد و 163 میلیون دلار صادر شد که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، از نظر وزنی 10 درصد و از نظر ارزش 2 درصد کاهش را تجربه کرده است. این بخش، 35 درصد ارزش صادرات غیرنفتی در نیمه اول سال 94 را به خود اختصاص داده است. مجموع صادرات صنعت، پتروشیمی، میعانات گازی و محصولات کشاورزی 2/ 89 درصد از ارزش صادرات غیرنفتی 6 ماهه نخست سال جاری را به خود اختصاص داد.

  صدرنشینی کالاهای واسطه‌ای
همچنین واردات کالا طی 6 ماهه نخست سال 94 به تفکیک کالاهای مصرفی، واسطه‌یی و سرمایه‌یی نشان می‌دهد، گروه کالاهای واسطه‌یی در واردات پیشتاز هستند. در‌این گروه کالایی، واردات 15 میلیون و 473 هزار تن کالا به ارزش 13 میلیارد و 721 میلیون دلار ثبت شده که سهم ارزشی معادل 1/ 68 درصد و سهم وزنی معادل 92 درصد را از کل واردات در 6 ماهه نخست سال 94 را به خود اختصاص
داده است.
همچنین 388 هزار تن کالای سرمایه‌یی به ارزش 3 میلیارد و 775 میلیون دلار در 6ماه ابتدایی سال 94 به‌ایران وارد شده که سهم وزنی معادل 2/3 درصد و سهم ارزشی معادل 7/ 18 درصد را در کل واردات به نام خود ثبت کرده است. واردات کالاهای مصرفی از نظر ارزش کمترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند. براساس این گزارش، 965 هزار تن کالای مصرفی با ارزش 2 میلیارد و 652 میلیون دلار در نیمه نخست سال 94 به‌ایران وارد شده است. سهم ‌این گروه کالایی در واردات به لحاظ وزنی 7/5 درصد و سهم ارزشی آن 2/13 درصد است.

  12میلیارد دلار صادرات صنعت
در همین زمینه مجتبی خسروتاج قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت، درباره سهم صادرات صنعتی در نیمه نخست سال جاری  گفت: در 6 ماهه نخست سال جاری، ارزش صادرات بخش صنعت 6 میلیارد دلار بوده که با احتساب صادرات صنعت پتروشیمی، چیزی حدود 6 میلیارد دلار عنوان شده، در مجموع صادرات این بخش حدود 12 میلیارد دلار است. قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن وتجارت در ادامه توضیح داد: اگر رقم 12 میلیارد دلاری را از کل صادرات 20.5 میلیارد دلاری صادرات در نیمه نخست سال جاری در نظر بگیریم، بخش صنعت و پتروشیمی سهمی 60 درصدی دارد. خسروتاج در پاسخ به این پرسش که «سهم صنعت از صادرات در سال جاری در مقایسه با سال گذشته چه میزان کاهش یافته است» بیان کرد: از نظر حجم و وزن صادراتی با کاهش روبه‌رو نبودیم اما از نظر ارزشی به دلیل کاهش قیمت‌های جهانی با کاهش روبه‌رو بودیم؛ زیرا قیمت برخی صنایع متاثر از قیمت‌های جهانی است. بطور مثال فولاد در سال گذشته به قیمت 450 دلار صادر می‌شود، اما اکنون قیمت آن به 300 دلار در هر تن کاهش یافته است، یعنی با کاهش 30 درصدی در قیمت فولاد روبه‌رو هستیم. قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن وتجارت تصریح کرد: باید با فروش بیشتر بتوانیم این کاهش درآمدی را جبران کنیم. بر این اساس صادرات فولاد ما در 6 ماهه نخست سال 2 میلیون تن بوده که برنامه ما برای نیمه دوم سال جاری صادرات بیشتر در این بخش است، تا بتوانیم به رقم سال گذشته از نظر ارزشی دست پیدا کنیم.

  کاهش قیمت متاثر از بازارهای جهانی
معاون امور اقتصادی و بازرگانی وزارت صنعت، همچنین با اشاره به «کاهش قیمت سنگ‌آهن در بازاراهای جهانی»، تصریح کرد: از سوی دیگر قیمت هر تن سنگ آهن نسبت به سال گذشته یک سوم کاهش پیدا کرده، یعنی هر تن سنگ آهن از 120 دلار به 40 دلار رسیده است. بر این اساس، سنگ‌آهن کشورمان مزیت رقابتی خود را از دست داده است. خسروتاج با تاکید بر اینکه «قیمت بسیاری از صنایع متاثر از قیمت جهانی نفت است»، یادآور شد: در 6ماهه دوم سال 2014 میلادی، میانگین قیمتی هر بشکه نفت صادراتی، 85 دلار بود، اما در 6 ماهه اول سال 2015 میلادی، میانگین قیمتی هر بشکه نفت صادراتی، به 53 دلار رسیده است. این نشان‌دهنده کاهش 30 درصدی قیمت نفت در بازارهای جهانی است.

  متنوع‌سازی محصولات صادراتی
قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن وتجارت با اشاره به اینکه «یکی از سیاست‌های کلان صنعتی، باید حرکت به سمت متنوع‌سازی محصولات تولیدی باشد»، خاطرنشان کرد: چنانچه قیمت نفت و کالاهای مرتبط با آن در بازارهای جهانی با کاهش قیمت روبه رو شد، اقتصاد کشور خیلی دچار آسیب نشود. خسرو تاج با بیان این مطلب که «یکی از سیاست‌های مورد تاکید در سند راهبردی وزارت صنعت، سرمایه‌گذاری در صنایعی است که از مزیت رقابتی برخوردارند»؛ گفت: متاسفانه برخی از واحدهای تولیدی می‌گویند که توانایی رقابت با محصولات ترکیه و چین را ندارند. این نشان می‌دهد در جایی اقدام به سرمایه‌گذاری شده که مزیتی رقابتی وجود ندارد.

 معاون امور اقتصادی و بازرگانی وزارت صنعت با تاکید بر اینکه «ضمن استفاده از توان تولید داخل، نگاه ما باید به بیرون باشد»، اظهار کرد: با توجه به اینکه فضای رقابت نیازمند تکنولوژی روز و خلاقیت است، باید یک جراحی در صنایع ما انجام شود و واحدهای تولیدی تحولات نوین را رصد کنند. قائم مقام وزیر صنعت، معدن وتجارت در پایان ابراز امیدواری کرد که حجم کل صادرات در سال جاری با وجود کاهش قیمت‌های جهانی، به رقم سال گذشته یعنی همان تناژ 50 میلیارد دلار برسد.

  کاهش واردات کالاهای واسطه‌ای
از سوی دیگر مجیدرضا حریری، رییس سابق کمیسیون واردات اتاق بازرگانی ایران، درباره روند واردات صنعتی به کشور،  گفت: آمارها حاکی از آن است که در ترکیب واردات؛ حدود 85 درصد به واردات کالاهای مواد اولیه و کالاهای واسطه‌یی اختصاص دارد که سهم واردات کالاهای سرمایه‌یی به نسبت کمتر است. از طرفی سهم کالاهای ساخته شده از واردات 15 درصد بوده است.

حریری با اشاره به «سهم 24 درصدی واردات رسمی از کل واردات انجام شده در کشور» تصریح کرد: این میزان واردات نشان‌دهنده تعمیق رکود است. از همین رو کارخانجات و بنگاه‌های تولیدی، تمایلی برای واردات مواد اولیه و کالاهای واسطه‌یی ندارند. به گفته وی، از آنجایی که تولیدکنندگان به دلیل رکود عمیق و نبود تقاضا نمی‌توانند محصولات خود را بفروشند، با کاهش واردات کالای مواد اولیه و واسطه‌یی روبه‌رو هستیم.

  کاهش واردات رسمی و افزایش قاچاق
عضو اتاق بازرگانی ایران، با اشاره به «آمار واردات در سال 1390»، گفت: حجم واردات در این سال رقمی افزون بر 63 میلیارد دلار بود، که سهم کالاهای ساخته شده 15 درصد و سهم مواد اولیه و کالاهای واسطه‌یی 85 درصد است. حریری معتقد است: در سال 93، مجموع واردات مواد اولیه و کالاهای ساخته شده، شناسامه‌دار و قانونی که وارد کشور شده، 5 میلیون دلار بوده است. این در حالی است که بر اساس آمار «ستاد مبارزه با قاچاق»، شاهد واردات 20 میلیارد دلار مواد اولیه و کالاهای ساخته شده، قاچاق بودیم. به گفته حریری، بیش از 4 برابر واردات رسمی، کالای ساخته شده قاچاق وارد کشور شده است.

  فضای نامناسب کسب وکار
رییس سابق کمیسیون واردات اتاق بازرگانی ایران با اشاره به اینکه «پدیده قاچاق در اقتصادهایی که شفاف، آزاد و رقابتی نیستند، بیشتر رخ می‌دهد»، تصریح کرد: این در حالی است که در اقتصادهای شفاف، آزاد و رقابتی، قاچاق قابل کنترل و نزدیک به صفر است. اما در اقتصادی غیر شفاف همواره فساد وجود دارد. عضو اتاق بازرگانی ایران، یکی از دلایل بروز پدیده قاچاق را «فضای نامناسب کسب و کار در این کشورها» عنوان کرد و گفت: به‌طور مثال در کشوری مثل ایران بانک‌ها عملا در اختیار نهادهای قرار دارند که نباید باشد و بانک‌های ما عملا بنگاهداری می‌کنند. به اعتقاد وی، یکی دیگر از موانع موجود بر سر راه تجار و تولیدکنندگان‌کشور، دیوار بلند تعرفه 26 درصدی است که برای حمایت از تولید داخل وضع شده است، اما این امر در عمل سبب رشد بیشتر قاچاق شده است. نایب‌رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین، با تاکید بر اینکه «در سه سال گذشته واردات ماشین‌آلات و کالاهای واسطه‌یی به کشور به‌شدت کاهش پیدا کرده است»، گفت: ماشین‌آلات یعنی سرمایه یک کشور و هر چه آمار واردات آن کاهش یابد، صنعت کهنه‌تر خواهد بود.

  تحریم، عامل کاهش واردات صنعتی
این در حالی است که علی صدری، رییس خانه صنعت، معدن و تجارت از روند افزایشی واردات کالاهای واسطه‌یی و سرمایه‌یی و از سوی دیگر صادرات تولید داخل با دیپلماسی دولت جدید خبر داد و درباره روند «سهم واردات و صادرات کالاهای صنعتی در یک دهه اخیر»  گفت: متاسفانه پس از اعمال تحریم‌ها، بیشتر شاهد هجوم کالاهای صنعتی و مصرفی بنجل از کشور چین بودیم. اما امید است با گشایش‌های بین‌المللی و رفع تحریم‌ها، شاهد واردات کالاهای واسطه‌یی و سرمایه‌یی از کشورهای اروپایی باشیم. صدری با بیان اینکه در چند سال اخیر با توجه به تحریم‌های اعمال شده، تنها برخی از کالاهای صنعتی وارد کشور شد، گفت: تحریم‌ها سبب شده که در این سال‌ها میزان واردات کالاهای صنعتی کاهش یابد. بطوری که در ۳ سال اخیر که تحریم‌‌ها شدت بیشتری یافت، واردات کالاهای صنعتی انجام نشد یا واردات این نوع کالاهای صنعتی با دور زدن تحریم‌ها انجام می‌گرفت.

  افزایش واردات کالاهای سرمایه‌ای
به گفته صدری، تحریم‌ها سبب شد که عملا ارتباطات تجاری ما با کشورهای صنعتی قطع گردد. این در حالی است که دیپلماسی دولت یازدهم در راستای تسهیل و روان‌سازی روابط بین‌المللی پیش رفته است. وی با بیان اینکه با روی کار آمدن دولت یازدهم، آمارها حاکی از روند رشد صادرات و واردات صنعتی حکایت دارد، گفت: امیدواریم که با اجرایی شدن برجام حضور تولیدکنندگان و کالاهای تولیدی داخل در بازارهای جهانی افزایش یابد. رییس خانه صنعت، معدن وتجارت ابراز امیدواری کرد که با رویکرد دولت جدید در زمینه هدفمندکردن مسیر واردات، شاهد وارد کردن تکنولوژی‌ها و تجهیزات به روز از کشورهای صنعتی مطرح دنیا به کشور باشیم.