صنعت حمل ونقل هوایی را به رفتارهای سیاسی آلوده نکنیم - آرمان بیات *
تهران- ایرنا- امروزه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، توسعه پایدار خود را در گسترش ارتباطات می بینند و حمل ونقل هوایی رکن اصلی این پایداری است و زمینه ای برای اعتباربخشی کشورها نیز خواهد بود. پس از هشت دوره تاریخی در حمل ونقل هوایی به یک بزنگاه تاریخی رسیده ایم؛ بزنگاهی که بهترین و تنهاترین فرصت کاهش وابستگی به ذخایر ملی است.
بهمن 1305 سرآغاز تاریخ حمل ونقل هوایی تجاری ایران با ورود انحصاری شرکت هواپیمایی یونکرز آلمان است. در طول 89 سال گذشته تا به روز اجرای برنامه جامع اقدام مشترک و تفاهم تاریخی منعقده، این تاریخ به هشت دوره تقسیم می شود و امروز وارد دوره نهم حمل ونقل هوایی شده ایم که هواپیمایی در پساتحریم نام گذاری می شود.دوره ای که افقی تابان را برای تاثیرگذاری در ساختار اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی فراهم آورده و ظرفیت هایی را برای شناسایی فرصت های پنهان ایجاد کرده است.
در نخستین روزهای پساتحریم، در اقدامی جسورانه، پله های مقدماتی برای بازسازی ناوگان هوایی کشور برداشته شد، اقداماتی که بیش از توجه به تاثیر آن بر کشور و منافع ملی، از دریچه سیاسی بدان نگاه شده و بعضا مورد نقد قرار گرفت که بحث پیرامون کیفیت آن در حوصله این یادداشت نیست. اما نگاه ملی می گوید این عمل چه فرصت های پنهانی را برای کشور آشکار می کند.
امروز فرصتی برای افزایش درآمدهای ارزی است که تنها سال 1356 و اواسط دوره هفتم حمل ونقل هوایی ایران نسبت به زمان خود، با بهره برداری حداکثری روبه رو شد و نام «ایران ایر» را پس از نفت به عنوان بزرگترین بنگاه درآمدزای کشور مطرح کرد.
تفاهم نامه برای خرید 118 فروند هواپیما که به طور متوسط هر فروند حداقل 250 صندلی پرواز ظرفیت ایجاد می کند، در مجموع حدود 30 هزار صندلی به ظرفیت ناوگان هوایی کشور اضافه خواهد کرد.
با ورود 118 فروند هواپیمای ایرباس به کشور، مشروط بر اینکه مورد بهره برداری حداکثری و هوشمندانه با محور یک نظام بهره برداری بین المللی با یک مدیریت نوین دارای ثبات و استقلال قرار گیرد، سالانه بیش از 20 میلیون نفر به ظرفیت جابه جایی مسافری در مسیرهای بین المللی (از مبدا/ به مقصد) ایران اضافه می شود.
باید توجه داشته باشیم که حمل و نقل هوایی تجاری، یک صنعت داخلی نیست و بازار بین المللی را به خود می خواند؛ به عبارتی در اصطلاح گفته می شود که این بازار محدود به «ملت» نیست بلکه «ملل» را هدف گذاری می کند؛ بنابراین نیازمند حرکتی اجتناب ناپذیر به سوی تاثیرگذاری بر بازار بین المللی ترانزیتی و جذب آن است.
اقدامی که خود انقلابی در درآمدهای ارزی کشور ایجاد خواهد کرد و ضمن افزایش سهم هوانوردی از تولید ناخالص داخلی، می تواند پس از نفت، بالاترین ارزش درآمدی را به خود اختصاص دهد. این فرصتی درخشان است که کشورهای منطقه با جدیت بدان توجه کرده اند و از ظرفیت های آن حداکثر بهره را می برند.
ضعف ملی در عدم تعریف نگرش و بینشی مدیریتی سبب شده تا درآمد ناخالص ملی کشورهای منطقه را از منابع حمل ونقل هوایی آنها تقویت کنیم. اقدامی که در دوران پسا تحریم اگر تکرار شود، می تواند خیانتی نابخشوده تلقی شود.
با همدلی و تحکیم وحدت ملی موردد نظر مقام معظم رهبری می توانیم تنها با درایت و رفتاری فراجناحی و در چهارچوب اصول بین المللی، از فرصت های پیش رو نهایت بهره وری را داشته باشیم و این همان بزنگاهی است که می تواند ایران را با محور یک هاب ترانزیتی به بیش از 100 کشور دنیا متصل کند و این خود یک زیرساخت ارتباطی در جهت تعاملات تجاری، فرهنگی، گردشگری و خدماتی است.
باید فراموش کنیم که روزی پروازهای برنامه ای نقطه به نقطه کلاسیک داشتیم؛ چرا یک فردی با ملیت انگلیسی از مبداء کشوری دیگر از طریق ایران به مقصد کشوری در خاور دور نتواند خدمات مسافرت هوایی ایرانی با فرهنگ ایرانی، دریافت کند؟
روی صحبتم با عزیزان هموطنی است که همواره فریادزنان می گویند بیش از 10 میلیارد دلار برای دو درصد جامعه هزینه شده که لازم است به این هموطن بگویم کشوری همچون امارات متحده عربی با هشت میلیون جمعیت، بیش از هزار برابر آن، اقدام به جابه جایی مسافر می کند که 80 درصد آن ترانزیت است.
این علامت سوالی بزرگ است که چرا ایران نتواند؟ چرا چنین بازاری جذب کشور ما نشود و درآمدهای ارزی برای ایران اسلامی فراهم نشود؟ آیا این غیر از کیفیت اقتصاد مقاومتی مورد نظر رهبر انقلاب است؟ هدف ایشان از این نگرش، هزینه نکردن نیست بلکه هوشمندانه هزینه کردن با هدف افزایش بهره وری است.
توسعه حمل ونقل هوایی می تواند و این ظرفیت و قدرت را دارد که بیش از 10 میلیارد دلار درسال درآمد ارزی حاصل کند که این صرفا در بار و مسافر است و نه ظرفیت های صنایع وابسته، که خود فرصت های درخشان اما پنهان است.
برای تولید چنین درآمدی در دیگر صنایع چه مقدار هزینه طرح تمام شده پیش بینی می شود؟ حال که نوسازی ناوگان هوایی ایران، خود از منابع اعتباری با جذب فاینانس بین المللی است و کشور سرمایه گذاری حداقلی در این زمینه داشته است.
لازم است برای تحقق این هدف در افق، هوشمندانه عمل کنیم؛ راهبرد داشته باشیم؛ نظام حاکمیت و ساختار بهره برداری ها را نیز نوسازی و بروز رسانی کنیم؛ به منابع انسانی متخصص توجه کنیم تا مستقیم و غیرمستقیم اشتغالی زایی را فراهم آوریم؛ ارتباطات گسترده فرهنگی و فرصت برای صادرات فرهنگ اصیل ایرانی را ایجاد کنیم؛ بستر ارتباطی را برای توسعه صادرات غیرنفتی به کشورها و مقاصد بین الملل بگشاییم؛ نام و نشان جمهوری اسلامی ایران را اشاعه دهیم؛ گردشگری را برای ملل فرصت سازی کنیم که تحقق آن خود تحولی در نظام زنجیره تامین در حوزه صنایع، تولید، خدمات و اشتغال بر پایه دانش و دانشگاه به همراه خواهد داشت.
دوره جدید پیش رو و نوسازی ناوگان هوایی، به حق بزنگاه تاریخی برای کشور است تا با افزایش سهم درآمدهای ارزی، وابستگی اقتصادی به منابع نفت و گاز را کاهش دهیم چرا که تنها توسعه حمل و نقل هوایی تجاری می تواند با استهلاک سرمایه گذاری کمتر و در سطح انرژی های فسیلی درآمدزایی ارزی داشته باشد البته مشروط بر اینکه عملی بر پایه اصول، منطق، تحقیق و برنامه ریزی را در دستور قرار دهیم.
یادمان نرود که هواپیمای نو، بینش نو می طلبد.
سرعت، برنامه ریزی زمان و ایمنی، صنعت حمل ونقل هوایی را در جهان امروز متمایز کرده است که کشورهای صاحب دانش توسعه، این صنعت را همچون خونی در رگ انسان تشبیه کرده اند و گردش آن را ضامن حیاتشان دانسته اند. بدانیم و باور کنیم حمل ونقل هوایی همچون آب، مایه حیات است.
لذا شایسته است از این فرصت الهی درست استفاده کنیم و آن را به رفتارهای سیاسی آلوده نکنیم زیرا صنعت هوانوردی برای کشور است و نگرش جناحی بدان پذیرفته شده نیست.
** کلام آخر
عطف به گزارش موسسه بین المللی آمار استاتیستا، هواپیمایی امارات با 230 فروند هواپیما، در سال 2014 تا 2015 معادل 49.3 میلیون مسافر و 2.3 میلیون تن بار جابه جا کرده و 24.2 میلیارد دلار درآمد حاصل کرده است؛ رقمی معادل دو برابر فروش امروز نفت ایران. درک آن با نگاه ملی گرایانه و نه سیاست ورزی، قطعا تامل برانگیز است.
اگر در پساتحریم نتوانیم از این فرصت، بهره برداری و از این ظرفیت به بهره وری برسیم، چالش از ماست و نه جامعه جهانی. حال چرا ما نتوانیم؟
.........................................................................