آیا ایران سوپراستار اقتصادهای نوظهور خواهد شد

به گزارش صدای اقتصاد، نام‌شان بر بلندی است اما مدتی است که بر خاک سیاه نشسته‌اند؛ چندین دهه از عمرشان می‌گذرد اما هنوز به آن‌ها «اقتصادهای نوظهور» می‌گویند. نخستین بار در دهه 80 میلادی یکی از اقتصاددانان بانک جهانی اصطلاح «اقتصادهای نوظهور» را برای کشورهایی به کار برد که در میانه راه توسعه‌یافتگی قرار گرفته‌اند. فرض بر این بود که این اقتصادها در مسیر رشد و توسعه قرار دارند و بازارهای پرسودی خواهند بود؛ به همین خاطر بود که با هجوم سرمایه‌گذاران مواجه شدند. در ابتدا چند کشور خاص مشهور به «بریک» که مخفف نام‌های برزیل، روسیه، هند و چین بود، اقتصادهای نوظهور اصلی به شمار می‌آمدند که بعدهای آفریقای جنوبی نیز به آن‌ها اضافه شد و نام آن‌ها به بریکس تغییر پیدا کرد؛ این‌ها در حقیقت «شاخ» اقتصادهای نوظهور بودند که امید می‌رفت به اقتصادهای توسعه‌ای یافته‌ای نظیر امریکا، انگلیس و آلمان تبدیل بشوند. اما اکنون مدتی است که هیجان بازارهای نوظهور خوابیده‌است، سرمایه‌گذاران در لاک خود فرو رفته‌اند و کمتر پولی را روانه این بازارها می‌کنند. نمونه بارز آن چین است که بر اساس گزارش‌های سی‌ان‌ان مانی تنها در سال 2015 بیش از 500میلیارد دلار سرمایه از آن گریخته‌است.

چین غول اقتصادهای نوظهور به شمار می‌آید اما این روزها حال خوشی ندارد. به گزارش وال‌استریت ژورنال کاهش رشد اقتصادی چین به عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد نوظهور تمامی بازارهای جهان حتی بازار امریکا را به تنش کشانده‌است. اما چین تنها اقتصاد نوظهوری نیست که با مشکل روبه‌رو شده‌است. به نظر می‌رسد به استثنای هند، دیگر اقتصادهای «بریکس» رو به اضمحلال می‌روند. روسیه یکی از دیگر اقتصادهای نوظهور مهم است که در طوفان اقتصادی گرفتار شده‌است. به گزارش ان‌بی‌سی ارز روسیه که روبل نام دارد از سال 2013 تا کنون بیش از 60درصد از ارزش خود را در برابر دلار از دست داده‌است. در این گزارش آمده‌است که متوسط درآمد مردم روسیه در سال 2015 حدود 10 درصد کاهش یافته‌است و به 30هزار روبل (380دلار) در ماه رسیده‌است. این تقریباً نیمی از درآمد آن‌ها در سال 2013 است. اوضاع برزیل در این بین از همه آشفته‌تر به نظر می‌رسد. این کشور که زمانی قدرتمندترین اقتصاد امریکای لاتین به شمار می‌رفت این روزها با مسائلی نظیر رسوایی مالی شرکت نفتی دولتی «پتروبراس» دست‌وپنجه نرم می‌کند. مجله اکونومیست در گزارشی پیش‌بینی کرده‌است که اقتصاد برزیل در سال 2016 حدود 2.5 تا 3درصد کوچک شود. دیلما روسف رئیس‌جمهوری برزیل به دلیل اوضاع اسفناک اقتصاد این کشور در آستانه استیضاح قرار گرفته‌است.

هر چند اوضاع بسیاری از اقتصادهای نوظهور به هم ریخته‌است اما برخی کارشناسان اقتصادی به اقتصادهای نوظهور جدید امید دارند. به نظر می‌رسد این اقتصادها که به عنوان 11 اقتصاد نوظهور بعدی یا اقتصادهای پیشرو شناخته شده‌اند حال و روز بهتری دارند و بهترین آن‌ها «مکزیک» است. بر اساس گزارش‌های به دست آمده از صندوق بین‌المللی پول، اقتصاد مکزیک علیرغم کاهش شدید قیمت نفت، رشد 2.2درصدی در سال 2015 داشته‌است و انتظار می‌رود در سال 2016 نیز رشد 2.5درصدی را تجربه کند. البته اکونومیست رشد 2.6درصدی برای سال 2015 و رشد 3.3درصدی را برای سال 2016 در مکزیک برآورد کرده بود. نرخ بیکاری نیز در این کشور 4.4درصد است. این عدد و رقم‌ها وضعیت خوب رشد اقتصادی در مکزیک را نشان می‌دهد. برخی تحلیل‌گران بر این باورند که مکزیک جای برزیل را در امریکای لاتین خواهد گرفت.

جایگاه ایران در میان اقتصادهای نوظهور

ایران از ابتدا جزو اقتصادهای نوظهور نبود اما نام این کشور در میان 11 نوظهور بعدی و در کنار کشورهای موفقی همچون مکزیک قرار گرفته‌است. بسیاری از تحلیل‌گران به اقتصادی این کشور خوشبین هستند، نمونه‌اش نورمن لامونت رئیس اتاق بازرگانی انگلیس و ایران که بر اساس گزارش‌های ایندیپندنت سه هفته پیش در اظهاراتی گفته بود ایران بزرگ‌ترین اقتصاد نوظهور از زمان سقوط شوروی سابق در 25 سال پیش است. لامونت گفته‌است: «ایران چهارمین دارنده بزرگ ذخایر نفتی در جهان است، علاوه بر آن دومین دارنده ذخایر بزرگ گازی نیز به شمار می‌آید. روی هم رفته می‌توان ایران را غنی‌ترین کشور جهان به لحاظ انرژی دانست.» او همچنین تأکید کرده‌است که ایران از ذخایر عظیم مس و آلومینیوم نیز برخوردار است و به این ترتیب از همه لحاظ کشور خوبی برای سرمایه‌گذاری به شمار می‌آید. لامونت تنها کسی نیست که به اقتصاد ایران دید مثبتی دارد، بسیاری دیگر از تحلیل‌گران نیز بارها به اقتصاد ایران پس از دوران تحریم ابراز امیدواری کرده‌اند. آن‌ها بر این باورند که ایران پس از تحریم فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاری است.

گزارش‌ها در مورد آینده اقتصادهای نوظهور ضد و نقیض است. برخی گزارش‌ها ناامیدکننده و نگران‌کننده است مثل گزارش بانک جهانی که چندی پیش در یک اینفوگرافی به بررسی وضعیت رشد اقتصادی جهان پرداخته بود. بر اساس این گزارش اقتصادهای نوظهور در میان اقتصادهای توسعه‌یافته وضعیت بدتری دارند و کمترین رشد اقتصادی را در سال 2015 تجربه کرده‌اند. بر اساس آمار به دست آمده از صندوق بین‌المللی پول در حالی‌که این اقتصادها در سال 2010 رشد 7.5درصدی را تجربه کرده بودند در سال 2015 کمترین رشد خود را که 3.9درصد بود، تجربه کردند. اما برخی دیگر دلایل امیدوارکننده‌ای برای آینده این اقتصادها مطرح می‌کنند. به گزارش سی‌ان‌ان مانی یکی از این دلایل به دلار مربوط می‌شود. در سال 2015 ارزش اکثر ارزهای نوظهور مثل رئال برزیل کاهش چشمگیری در برابر دلار داشت اما اکنون تحلیل‌گران بر این باورند که ارزش دلار در سال 2016 با سرعت کمتری افزایش خواهد یافت. به این ترتیب این اقتصادهای نوظهور فرصتی خواهند داشت تا نفسی تازه کنند و جانی دوباره بگیرند.