رتبه‌بندي بلومبرگ بر اساس 6 شاخص‌، 50 كشور نوآور جهان در سال 2015 را معرفي كرده كه بر اين اساس مالزي به عنوان نخستين كشور اسلامي ...

رتبه‌بندي بلومبرگ بر اساس 6 شاخص‌، 50 كشور نوآور جهان در سال 2015 را معرفي كرده كه بر اين اساس مالزي به عنوان نخستين كشور اسلامي، در شاخص نوآوري داراي رتبه 27، تركيه داراي رتبه 35، تونس داراي رتبه 44 و مراكش داراي رتبه 50 است.

جعفر مهراد، رييس بخش علم‌شناسي و علم اطلاعات دانشگاه شيراز در گفت‎وگو با ايسنا با بيان اينكه رتبه 50 كشور نوآور جهان اعلام شده است، گفت: بلومبرگ در اين رتبه‌بندي از 6شاخص هم‌وزن استفاده كرده و امتياز كلي هر يك از كشورها را از صفر تا 100 اعلام كرده است. وي اين 6 شاخص را شامل «شدت تحقيق و توسعه»، «ظرفيت توليد»، «شدت فناوري‌هاي پيشرفته»، «سطوح آموزشي»، «پژوهشگران» و «پتنت» (ثبت اختراع) ذكر و اظهار كرد: از 200 كشوري كه در اين رتبه‌بندي مورد ارزيابي قرار گرفته‌اند، 50 كشور جهان كه نوآورترين هستند، معرفي شده‌اند.

  وضعيت كشورها در شاخص تحقيق و توسعه

مهراد با اشاره به وضعيت كشورها در شاخص شدت تحقيق و توسعه يادآور شد: پنج جايگاه برتر اين شاخص به ترتيب به كره جنوبي، رژيم اشغالگر قدس، فنلاند، سوئد و ژاپن تعلق دارد. قرار گرفتن كره جنوبي در جايگاه نخست اين شاخص نشان‌ مي‌دهد كه همه كشورها مي‌توانند در عرصه نوآوري با حمايت دولت و بخش خصوصي به درجه‌يي از پيشرفت نائل شوند. وي اضافه كرد: در سال 1957 بعد از جنگ كره، سرانه توليد ناخالص داخلي كره جنوبي برابر با كشور غنا بود ولي تحقيق و توسعه چنانچه محدود به فعاليت‌هاي آزمايشگاهي نباشد، موجبات رشد و توسعه را فراهم مي‌كند.

مهراد يادآور شد: در بسياري از كشورها مانند فرانسه، دانشمندان كارمندان دولت به حساب مي‌آيند و در حالي كه در موسسات شاخص و معتبر پژوهش مي‌كنند، انگيزه‌هاي قوي براي تجاري‌سازي فعاليت‌هاي خود ندارند. به نظر مي‌رسد مدلي كه اثر بخشي بيشتري در اين زمينه دارد، مدل انتقال فناوري بنياد ملي علوم امريكاست كه 94درصد از گرنت‌هاي پژوهشي را در اختيار آموزش‌هاي دانشگاهي و شركت‌ها قرار داده است.

وي با بيان اينكه در ميان شركت‌هاي فعال در تحقيق و توسعه در كره‌جنوبي، شركت سامسونگ نقش رهبري را بر عهده دارد، اظهار كرد: اين شركت كل اقتصاد كره را مدرنيزه كرده به گونه‌يي كه سامسونگ در سال 2011 مبلغي برابر با 9.1ميليارد دلار را صرف تحقيق و توسعه كرده است.

به گفته وي سامسونگ در سال‌هاي 2012 تا 2014 به ترتيب 10.9، 13.6 و 14ميليارد دلار به حوزه تحقيق و توسعه اختصاص داده است.

  شاخص ظرفيت توليد و شدت فناوري

مهراد به رتبه‌بندي كشورها در شاخص ظرفيت توليد اشاره كرد و گفت: 5 كشور سوييس، ايرلند، سنگاپور، آلمان و استراليا برترين كشورهاي دنيا در شاخص ظرفيت توليد هستند. وي اضافه كرد: البته تمام صنايع توليدي از نوآوري يكساني برخوردار نيستند. در اين رتبه‌بندي ارزش افزوده در صنايع توليدي حائز اهميت فراوان است كه منجر به ارتقاي رتبه كشورها در صنايعي چون دارو، خودرو و رايانه‌ مي‌شود. رييس بخش علم‌شناسي و علم اطلاعات دانشگاه شيراز پنج كشور برتر در شاخص شدت فناوري‌هاي پيشرفته را شامل امريكا، چين، ژاپن، كره جنوبي و كانادا دانست و افزود: ايالات متحده امريكا با شركت‌هايي چون اپل، مايكروسافت، سيسكو، گوگل، فيس‌بوك، اوراتل، اينتل و IBM بيشترين درآمد فناوري‌هاي پيشرفته را به خود اختصاص داده است. به گفته وي درآمد اپل 625ميليارد دلار و مايكروسافت 377ميليارد دلار و در مقابل درآمد Tencent به عنوان بزرگ‌ترين شركت چين تنها 147ميليارد دلار است كه از اين نظر برابر با شركت سيسكو در ايالات متحده امريكاست.

  رتبه‌بندي در شاخص سطوح آموزشي

مهراد كره‌جنوبي، روسيه، فنلاند، رژيم اشغالگر قدس و اوكراين را پنج رتبه برتر در شاخص سطوح آموزشي ذكر كرد و گفت: اين مقوله سطوح آموزشي نيروهاي انساني يك كشور را اندازه‌گيري مي‌كند كه كره‌جنوبي از منظر اين شاخص در صدر اين رتبه‌بندي قرار دارد. وي خاطرنشان كرد: كشورهايي چون پاكستان، كنيا، برزيل و اندونزي كه مي‌كوشند به حداقل سطوح آموزشي دسترسي پيدا كنند، در پايين‌ اين جدول رتبه‌بندي نشسته‌اند در حالي كه آموزش براي نوآوري ضروري است ولي كافي نيست. عضو هيات علمي دانشگاه شيراز جايگاه روسيه در اين شاخص را رتبه دوم دانست و گفت: اين كشور از نظر سنتي در علوم و رياضيات دانشگاه‌هاي توسعه يافته‌يي دارد ولي نوآوري از نقاط قوت اين كشور محسوب نمي‌شود.

كشورهاي برتر در شاخص پژوهشگر

مهراد با تاكيد بر اينكه در شاخص نيروي انساني پژوهشگر، كشور فنلاند در راس اين جدول رتبه‌بندي قرار دارد، گفت: ايسلند، دانمار ك، رژيم اشغالگر قدس و سنگاپور از ديگر كشورهاي برتر در اين شاخص هستند. كشورهاي كوچك بيشتر از اقتصاد آزاد برخوردار هستند كه معني آن صادرات و واردات كالاهاي بيشتر است.

اين محقق حوزه علم‌شناسي با بيان اينكه تجارت آزاد باعث شده است تا از نيروهاي انساني پژوهشگر به طرز بهتري استفاده شود، خاطرنشان كرد: ايسلند در تحقيقات ژنتيك، دانمارك در تحقيقات دارو‌سازي، رژيم اشغالگر قدس در نرم‌افزار و سنگاپور در الكترونيك پيشگام هستند.

رييس بخش علم‌شناسي و علم اطلاعات دانشگاه شيراز گفت: در فنلاند به ازاي هر يك ميليون نفر جمعيت، 7هزار و 482 پژوهشگر و در امريكا 3هزار و 979 پژوهشگر وجود دارد. اين در حالي است كه اين ميزان در تايلند 332 پژوهشگر است.

كشورهاي برتر در ثبت پتنت

مهراد پنج كشور برتر در شاخص پتنت را كشورهاي كره جنوبي، ژاپن، چين، امريكا و آلمان عنوان كرد و گفت: در برخي كشورها نه تنها تعداد پتنت‌ها بيشتر است بلكه پتنت‌هاي ساير كشورها را نيز به ثبت مي‌رسانند. اين كشورها در مرزهاي علم و فناوري حركت مي‌كنند. وي تعداد پتنت‌هاي ثبت شده در امريكا در سال 2011 را 3هزار و 499 پتنت دانست كه اين ميزان در سال 2012 به 5هزار و 378 پتنت، در سال 2013 به 6هزار و 30 پتنت و در سال 2014 به 5هزار و 2 پتنت تنزل كرده است.

وضعيت كشورهاي اسلامي در نوآوري

اين چهره ماندگار علمي كشور اضافه كرد: در مجموع و در ارتباط با متوسط شاخص‌هاي شش‌گانه نوآوري، 10 كشور برتر به ترتيب كره‌جنوبي، ژاپن، آلمان، فنلاند، رژيم اشغالگر قدس، امريكا، سوئد، سنگاپور، فرانسه و انگلستان هستند. وي رتبه چين را در اين زمينه 22 دانست و اظهار كرد: مالزي نخستين كشور اسلامي است كه در نوآوري رتبه 27 را در اختيار دارد و تركيه با رتبه 35 دومين كشور اسلامي است كه نام آن در ميان 50 كشور نوآور دنيا قرار گرفته است. مهراد رتبه كشورهاي تونس و مراكش به عنوان كشورهاي اسلامي در اين زمينه را به ترتيب 44 و 50 ذكر كرد.

خروج ايران از فهرست 50 كشور نوآور جهان

عضو هيات علمي دانشگاه شيراز با بيان اينكه ايران در فهرست 50 كشور برتر جهان در سال 2015 قرار نداشته و بنابراين امتياز و رتبه كلي ايران و همچنين امتياز و رتبه آن در شاخص‌هاي شش‌گانه اين رتبه‌بندي مشخص نيست، اظهار داشت: در رتبه‌بندي 50 كشور برتر نوآور سال 2014 ايران با كسب 48.36 امتياز از 100 امتياز در جايگاه پنجاهم دنيا قرار داشت و در شاخص تحقيق و توسعه، رتبه 39 و در شاخص ظرفيت توليد رتبه 54 را از آن خود كرده بود. وي با بيان اينكه ايران در شاخص شدت فناوري‌هاي پيشرفته فاقد اطلاعات گزارش شده بوده است، گفت: ايران در شاخص آموزش رتبه 21، در شاخص نيروي انساني پژوهشگر رتبه 49 و در شاخص پتنت رتبه 47 را كسب كرده است.

* تعادل