حضور تازه ایران در بازار فرآورده های غذایی روسیه

حضور تازه ایران در بازار فرآورده های غذایی روسیه

اقتصاد > اقتصاد سیاسی - میترا رحمانی

بعد از هدف‌گيري و نابودي هواپيماي جنگنده روسي توسط نيروي هواي تركيه بحران جديد و جدي در روابط دو كشور پديد آمد، بسياري اين اقدام تركيه را نوعي دامن زدن بر تنش‌هاي منطقه ناشي از حمايت روسيه از دولت بشار اسد در سوريه و تغيير موازنه قوا در سوريه(به نفع نيروهاي دولتي)دانسته‌اند كه به نفع تركيه نيست.

اين بحران روابط تجاري دو كشور را نيز تحت تاثير قرار داده‌‌است. شاهد اين مدعا وزارت كشاورزي روسيه است كه بعد از سه روز از اين واقعه اعلام كرد كه 15درصد محصولات كشاورزي وارداتي از تركيه فاقد استانداردهاي مورد نظر روسيه هستند و لذا بايد كنترل بيشتري اعمال شود و اين در حالي است كه روابط تجاري با روسيه براي تركيه از اهميت خاصي برخوردار است. به نحوي كه مقصد 4 درصد از صادرات تركيه (عمدتا پوشاك و مواد غذايي) كشور روسيه است.

اما سردي روابط ديپلماتيك تركيه و روسيه مي‌تواند فرصتي براي حضور فعال‌تر ايران در بازار روسيه گردد. بدون شك در سبد صادراتي ايران محصولات بسياري يافت مي‌شود كه مي‌تواند روانه اين بازار گردد. فرآورده هاي شيري از جمله اين كالاهاست كه ماندگاري قابل قبولي در سبد صادراتي ايران داشته و از ديگر سو كشور روسيه واردكننده اين محصولات به شمار مي رود. 

تلاش براي صادرات يك كالا به بازارهاي صادراتي متعدد، سياست مناسبي است كه نتيجه آن ماندگاري و بقاي آن كالا در سبد صادراتي كشور است. براي متنوع سازي بازارهاي صادراتي يك كالا، مجموعه‌اي از اقدامات در سطح كلان، صنعت و بنگاه بايد انجام گردد. فراورده هاي شيري از جمله كالاهاي صادراتي ايران هستند كه در سال هاي اخير در سبد صادراتي ايران ماندگاري داشته ولي بازارهاي صادراتي آن محدود و متمركز بر چند كشور باقي مانده‌است. در سال‌هاي اخير ايران صادركننده خالص اين محصولات به جهان بوده‌است. بررسي آمارهاي گمرك جمهوري اسلامي ايران نشان مي‌دهد كه در سال 2014 در ميان فراورده هاي شيري بيشترين صادرات ايران، «دوغ، شير و خامه بسته شده، ماست و كفير» بوده‌است. صادرات اين گروه از فراورده هاي شيري در سال 2014 برابر با 215 ميليون دلار بوده‌است. «پنير و كشك» دومين گروه از فراورده هاي شيري بودند كه در سال 2014 ايران صادراتي به ارزش 156 ميليون دلار به جهان داشته‌است. «شير و خامه غليظ شده بدون قند» سومين گروه از محصولات لبني است كه در سال 2014 صادرات ايران برابر با 104 ميليون دلار گرديده‌است.

نگاهي به آمار تجارت خارجي كشور نشان مي‌دهد در سال 2014 كشورهاي عراق، افغانستان، پاكستان و تركيه به ترتيب با سهمي معادل 70، 12.5، 4.11، 3.6 درصد بزرگترين بازارهاي هدف صادراتي فراورده‌هاي شيري ايران بوده‌اند. البته ايران محصولات لبني خود به ميزان محدودتر، به كشورهاي امارات‌متحده‌عربي، مالزي، تركمنستان، عمان، عربستان‌سعودي و كويت نيز صادركرده‌است.

تنش‌هاي اخير در خاورميانه بعضي از بازارهاي فراورده هاي شيري صادراتي ايران(كشورهاي عربستان سعودي، امارات متحده عربي و ...) را پر مخاطره كرده‌است. همچنين كاهش قيمت جهاني نفت مي‌تواند كاهش توان وارداتي كشور عراق و كاهش صادرات فراورده هاي شيري ايران به اين كشور را در پي داشته‌باشد. از آنجايي كه صادرات فراورده هاي شيري ، تمركز بالايي بر دو بازار هدف عراق و افغانستان( بالغ بر 82.5 درصد، صادرات فراورده هاي شيري) دارد، امكان آسيب‌پذيري صادرات اين محصولات دور از ذهن نيست.

اما از ديگر سو، روابط تجاري رو به گسترش ايران و روسيه كه بخشي از آن ناشي از تحريم روسيه توسط كشورهاي اروپايي و تنش‌هاي اخير اين كشور با تركيه بر سر منازعات منطقه خاورميانه است، بازار جديدي براي ايران فراهم آمده‌است.

به نحوي كه دو كشور به دنبال گسترش روابط تجاري فيمابين هستند. فراورده هاي شيري از مهمترين موارد مورد توافق طرفين براي گسترش روابط تجاري است. مطابق توافقات صورت گرفته از اواسط ژانويه 2016 تعرفه ورود فراورده هاي شيري ايران به روسيه حذف گرديده و به طور مشخص چند كارخانه فراورده هاي شيري مجوز بهداشتي لازم براي صادرات به بازار روسيه را دريافت كرده‌اند.

بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه كشور روسيه در سال‌هاي اخير واردكننده خالص فراورده هاي شيري بوده‌است. در سال 2014 اين كشور برابر با 3.8 ميليارد دلار فراورده هاي شيري وارد كرده و عليرغم تراز مثبت تجاري كل(بالغ بر 211 ميليارد دلار) ، تراز تجاري فراورده هاي شيري آن كشور بالغ بر 3.5 ميليارد دلار كسري داشته است. واردات فراورده هاي شيري طي دوره 2010 تا 2014 سالانه رشدي برابر با 21 درصد داشته است.در حالي كه رشد سالانه كل واردات اين كشور تنها برابر با 5 درصد بوده‌است.

همچنين، آمارها نشان مي‌دهد كه سهم روسيه از كل واردات جهاني فراورده هاي شيري قابل توجه و برابر با 9/3 درصد است و اين كشور هشتمين واردكننده محصولات لبني در جهان محسوب مي شود. بلاروس (با سهمي معادل 48.8 درصد)، هلند و فلاند هر كدام با سهمي معادل 5.6 درصد مهمترين مبادي وارداتي فراورده هاي شيري روسيه در سال 2014 بوده‌اند. هر چند در سال 2014 ايران هيچ فراورده هاي شيري را به روسيه صادر نكرده‌است ولي توافقات اخير فرصت مناسبي را در اختيار ايران قرار داده‌است.

بررسي تركيب واردات فراورده هاي شيري روسيه در سال 2014 نشان مي‌دهد كه «پنير و كشك» مهمترين محصول لبني وارداتي روسيه بوده و در اين سال روسيه بيش از 1.5 ميليارد دلار پنير وارد كرده‌است. سهم اين كشور از واردات جهاني پنير 4.9 درصد و روسيه پنجمين واردكننده پنير جهان بوده‌است. بلاروس، هلند و ليتواني مهمترين مبادي وارداتي پنير روسيه بوده‌اند.

واردات اين محصول در فاصله سال‌هاي 2010 تا 2014 سالانه به طور متوسط 8 درصد رشد داشته است. «شير و خامه غليظ شده»، «تخم پرندگان»، «دوغ، شير و خامه بسته شده، ماست و كفير» از ديگر فراورده هاي شيري هستند كه در سبد وارداتي كشور روسيه قرار دارند.

همانطور كه در سطور بالا عنوان شد، در بين فراورده هاي شيري مهمترين محصول وارداتي روسيه «پنير و كشك» است، از سوي ديگر، اين محصول سهم مناسبي از صادرات فراورده هاي شيري ايران را به خود اختصاص داده‌است.

لذا با توجه به توافقات اخير فرصت مناسبي براي متنوع كردن بازار صادراتي ايران فراهم آمده‌است. ضمن آنكه دريافت مجوزهاي بهداشتي براي دسترسي به بازار روسيه زمينه ورود به بازار فراورده هاي شيري كشورهاي CIS (اتحاديه كشورهاي مستقل مشترك‌المنافع) را نيز فراهم مي‌آورد.

به نظر مي‌رسد اقدامات مناسبي در سطح كلان (توافق صورت گرفته براي حذف تعرفه واردات) و سطح صنعت و بنگاه(مجوزهاي بهداشتي براي دسترسي به بازار) براي ورود به بازار روسيه صورت گرفته‌است. اما براي ماندگاري محصول در بازار اين كشور لازم است كه ذائقه مردم آن كشور شناسايي شده و با ارايه محصولات با كيفيت براي ماندن در اين بازار تلاش گردد.

ضمن آنكه شناسايي رفتار رقباي عمده ايران در بازار فراورده هاي شيري روسيه شامل بلاروس، هلند و ليتواني، مي‌تواند در دستيابي به سهم قابل توجه و ماندگاري در بازار بسيار موثر باشد.

علاوه بر اين محصول، محصولاتي چون «شير و خامه غليظ شده با قند»، «تخم پرندگان»، «‌شير و خامه غليظ شده بدون قند» و «دوغ و ماست و كفير» از ديگر فراورده هاي شيري صادراتي ايران است كه كشور روسيه واردكننده آنها بوده و لذا ايران مي‌تواند با توجه به توان صادراتي خود در زمينه اين محصولات و افزايش ظرفيت توليد خود حضور در بازار جديد روسيه را تجربه نمايد.               

 

عضو هيات علمي موسسه مطالعات و پژوهش هاي بازرگاني

 

بازگشت به شاخه اخبار صنعت و اقتصاد بازگشت به صفحه نخست

نظرات کاربران

دسته بندی های "بازتاب رسانه ها" استیل پدیا