تام نوتال/ نویسنده هفته نامه اکونومیست

اتحادیه اروپا در سال 2016 با چهار تهدید بزرگ مواجه خواهد شد. نخست در یونان، دولت چپ الکسیس سیپراس تلاش می‌کند شروط کمک مالی 86میلیارد یورویی (95میلیارد دلاری) را اجرا کند؛ کمک مالی‌ای که در آگوست 2015 نهایی شد. اعتباردهندگان برای این وام، شروطی گذاشته بودند که باید اجرایی شود. دومین نگرانی مربوط به روسیه است. جنگ در شرق اوکراین از یک طرف و موشک‌های ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه که بر سر سوریه می‌‌بارد از طرف دیگر اوضاع را در این کشور متشنج کرده‌است. پوتین قصد دارد سوریه و اوکراین را به هم ارتباط دهد؛ شاید نیز با رفتن اسد در ازای رفع تحریم‌ها موافقت کند. احتمالا آنگلا مرکل صدراعظم آلمان در برابر این مسائل مقاومت می‌کند و مخالف آن خواهد بود اما برخی دیگر از کشورهای اروپایی به احتمال زیاد ترغیب می‌شوند این مسئله را بپذیرند. سومین مسئله به رفراندوم بریتانیا بازمی‌گردد. این کشور به‌زودی همه‌پرسی‌ای برای عدم عضویت در اتحادیه اروپا برگزار خواهد کرد. احتمالا در سال 2016 رفراندوم برگزار خواهد شد. دیوید کامرون نیز دراین‌باره در مخمصه‌ای قرار گرفته چرا که بخشی از مردم بریتانیا مایل هستند قوانینی جدا از قوانین اتحادیه اروپا داشته باشند. این مسئله می‌تواند باعث تضعیف قدرت او بشود.

با وجود تمام تهدیدهایی که در بالا به آن اشاره شد، تهدید چهارم برای اتحادیه اروپا از همه دشوارتر است: بحران مهاجران و پناهندگان. در فصل زمستان تعداد کسانی که از ترکیه به یونان می‌روند کمتر می‌شود و این فرصتی برای نفس کشیدن و فکر کردن فراهم می‌کند اما تا همین حالا هم هزاران هزار پناهنده به خاک اروپا پناه آورده‌اند. اما سیل عظیمی از مهاجران از فصل بهار دوباره وارد خاک اروپا خواهند شد. در این بین تنش‌هایی نیز در مرز آزاد ویزای شنگن ایجاد خواهد شد و به این ترتیب مهاجران و پناهندگان همانند توپ پینگ‌پونگ از مرز این کشور به خاک کشوری دیگر می‌روند. به همین خاطر است که رهبران در اتحادیه اروپا بیشترین درگیری را در این زمینه خواهند داشت.

خطر اثر دومینو

اروپا نمی‌تواند بحران مهاجرت را «حل» کند؛ اما باید به دنبال مدیریت آن باشد. پرسش اصلی این است که آیا موفق خواهد شد این کار را با انسجام و هماهنگی به انجام برساند؟ اگر نتواند شنگن محکم‌تر خواهد شد. خطر اثر دومینویی وجود دارد یعنی مثلا اگر مرز آلمان با اتریش بسته شود احتمالا بقیه کشورهای همسایه نیز همین شیوه را به ترتیب دنبال خواهند کرد. از طرفی این مسئله باعث مسیریابی جدید توسط مهاجران خواهد شد. برخی مسیرهای جدید می‌تواند از طریق بوسنی، رومانی یا از طریق دریای آدریاتیک به ایتالیا باشد. نگرانی دیگری نیز از بابت پرجمعیت شدن یونان وجود دارد. یونان نخستین کشور عضو اتحادیه اروپاست که مهاجران به آن دست یافتند. شاید شیوه‌هایی جدید برای پذیرش طراحی و تنظیم شود.

جرقه خشم و خشونت زده می‌شود

همه این مسائل باعث تقویت دست‌های نیروهای ضد مهاجر در اروپا خواهد شد. فرانسه و آلمان خود را برای انتخابات سال 2017 آماده می‌کنند. در فرانسه از آنجا که مسیر بالکان که مورد علاقه مهاجران است بسیار دور است مارین لوپن همچنان به صعود خود ادامه خواهد داد. نماینده آلمانی نیز تلاش می‌کند هیجان داخلی را به حمایت سیاسی تبدیل کند. اما امکان دارد اتحادی شکل بگیرد که قدرت مرکل را زیر سوال ببرد. در دیگر کشورها نیز نظیر دانمارک و هلند گروه‌های پوپولیستی ضد مهاجران، دولت‌ها را تحت فشار قرار خواهند داد. اروپای شرقی نیز از یک سو با سیاست‌های حمایتی آلمانی‌ها از مهاجران مواجه است و از دیگر سو با رأی‌دهندگان خشمگینی که معتقدند مهاجران نباید مشکل آنها باشند و باید به نقطه دیگری از دنیا بروند.

آلمان احتمالا بیشترین چالش را خواهد داشت. البته اتریش، سوئد و هلند نیز مورد آزمون قرار خواهند گرفت. هرکسی که وارد خاک اروپا می‌شود به مسکن، رسیدگی‌های بهداشت و سلامت، تدریس زبان و بازار کار نیاز دارد. برای کودکان، مدرسه نیاز است. همه این مسائل باعث می‌شود کشورهای عضو اتحادیه اروپا بیشتر دراین‌باره مذاکره کنند. اتحادیه اروپا باید در مورد برخی از قوانین و کنوانسیون‌ها تجدیدنظر کند. بیشترین تلاش اتحادیه برای سر و سامان دادن به مهاجرانی خواهد بود که به یونان و ایتالیا می‌روند.

مهم‌ترین دغدغه در مورد مهاجران، استقرار آنها در کشورها خواهد بود. پناهندگان از ترکیه، لبنان و اردن به اروپا می‌آیند. در بهار نیز این مشکل جدی‌تر خواهد شد چرا که تعداد مهاجران بیشتر خواهد شد. اتحادیه اروپا احتمالا از کشورهای حاشیه خلیج ‌فارس و همچنین امریکا برای حل این مشکل کمک خواهد گرفت. پیش‌بینی می‌شود کنفرانسی بین‌المللی در این زمینه برگزار شود تا فکری به حال بیش از یک میلیون پناهنده بکنند. به هر حال اتحادیه اروپا نباید بگذارد این بحران به چالشی سیاسی و حل‌نشدنی تبدیل بشود.