چالش‌های ایران در بازپس‌گیری سهم بازار
ایران با چه سرعتی می‌تواند سهم تولید خود را از بازار نفت پس بگیرد؟ آیا این پس‌گیری به صنعت جهانی نفت آسیب می‌زند؟ این پرسشی است که نشریه پلاتس در گزارشی سعی در پاسخ دادن به آن دارد.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از تعادل ، پلاتس این پرسش را با استناد به گزارش‌های اخیر آژانس بین‌المللی انرژی، بانک گولدمن ساکس و گفته‌های فریدون فشارکی رییس موسسه بین‌المللی فکت گلوبال انرژی پاسخ می‌دهد.
مارگارت مک کوئل تحلیلگر پلاتس در این گزارش می‌نویسد: «اینکه چه میزان نفت توسط ایران به بازار عرضه خواهد شد، بستگی به این دارد که تهران با گذشت چند سال از کاهش تولید، با چه سرعتی مقدار تولیدات خود را افزایش دهد، همچنین این دغدغه نیز وجود دارد که ایران با چه سرعتی در بازار آشفته نفت خام جای خود را پس می‌گیرد».
با توجه به گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی درباره افزایش تولید نفت خام ایران، این افزایش تولید در کوتاه‌مدت روند نسبتا صعودی را پیش می‌گیرد، همچنین با توجه به فشارهایی که برای قطع کردن مقداری از تولیدات نفت خام ایران طی چند سال اخیر به این کشور اعمال شد، انتظار می‌رود تهران به آسانی بتواند به هدف یک میلیون بشکه‌یی افزایش تولید خود در آینده دست یابد، زیرا با توجه به این گزارش، تعدادی از میادین نفت خام ایران ازجمله میدان نفتی اهواز، میدان مارون و میدان گچساران یقینا در دوران تحریم احیا شده‌اند و هم‌اکنون آماده تولید نفت خام هستند.
مارگارت مک کوئل از گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اینگونه استنباط می‌کند که «شاید بزرگ‌ترین چالش ایران، در فروش اضافی حجم تعیین شده 500هزار بشکه‌یی توسط بیژن زنگنه، در دوران پساتحریم و اضافه کردن بیش از 500هزار بشکه نفت خام بعد از چند ماه دیگر، فروش فوری این حجم اضافه شده باشد».
از طرفی طبق اظهارات گولدمن ساکس، افزایش پلکانی تولید نفت ایران حاکی از کارشناسی و حساب و کتاب دقیق این کشور از برنامه افزایش تولید نفت خام دارد، لذا درحالی که صادرات نفت خام ایران در نیمه دوم سال گذشته به پایین‌ترین سطح تولید این کشور در دو سال گذشته رسیده است، از این رو این افزایش تولید ایران به احتمال زیاد رقابت شدیدی بین بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان نفت خام خاورمیانه که در غیاب ایران به تولید بیشتر نفت خام اقدام کرده بودند به وجود بیاورد، همچنین طبق اظهارات بانک گولدمن ساکس حتی اگر ایران توانایی افزایش ظرفیت تولیدی خود را داشته باشد، برای فروش نفت خود مجبور به دادن تخفیف به مشتریان است؛ این عامل موجب می‌شود قیمت نفت بیش از این پایین برود تا ایران بتواند با تخفیف دادن به مشتریان، صادرات نفت خام خود را به تدریج افزایش دهد.
این درحالی است که طبق اظهارات آژانس بین‌المللی انرژی، چالش بازاریابی و انتظارات ایران نه تنها منجر به رقابت در سیاست‌های قیمت‌گذاری نمی‌شود، بلکه شرایطی ایجاد می‌کند که ایران نفت خام خود را با کالا معاوضه کند و حتی شرایط پرداخت را برای مشتریان خود بلندمدت در نظر بگیرد تا مشتریان پرداخت‌ها را با تاخیر انجام دهند، همچنین ایران می‌تواند پیشرفت قابل توجهی در آماده کردن شبکه نفتی خود و شناسایی مشتریان خوب و آینده‌نگر و حتی توانایی اضافه کردن 300هزار بشکه نفت خام به بازار تا پایان ماه مارس امسال داشته باشد. در عین حال آژانس بین‌المللی انرژی معتقد است، تمام این سناریو‌ها برای افزایش تولید در حال حاظر در حد نظریه است.
طبق برآورد آژانس بین‌المللی انرژی، ایران می‌تواند تولید نفت خام خود را بین ماه‌های نوامبر و دسامبر از طریق پرکردن تانکرهای بزرگ نفتی خود در ترمینال بارگیری جزیره خارک و آماده کردن این تانکرها برای صادرات بعد از لغو تحریم‌ها تا 40هزار بشکه افزایش دهد، همچنین انتظار می‌رود تولید نفت خام ایران در طول 6ماه به بیش از ظرفیت تولیدی این کشور قبل از تحریم‌ها یعنی بیش از 3. 6میلیون بشکه افزایش یابد. همچنین در این گزارش آمده است که 60درصد از 500هزار بشکه تولید اولیه ایران برای فاز اول صادرات، از نفت خام سنگین این کشور تشکیل می‌شود و 30درصد آن نفت سبک است، همچنین 10درصد باقی مانده که از غرب کارون استخراج می‌شود، یک نوع نفت خام سنگین کلاس جدید است.
مشتریان نفتی ایران چه کسانی هستند؟
آژانس بین‌المللی انرژی برآورد می‌کند که ایران در حال تلاش برای اضافه کردن 200هزار بشکه نفت خام در بازار آسیا و فروختن آن به مشتریان آسیایی خود از قبیل چین، هند، کره جنوبی و ژاپن است، همچنین 250هزار بشکه را به اروپا که اکثر آن به پالایشگاه‌های مدیترانه که از مشتریان سنتی نفت خام ترش ایران هستند، صادر شود. صادرات نفت خام ایران به اروپا در سه ماهه دوم صورت می‌گیرد.
فریدون فشارکی رییس موسسه بین‌المللی فکت گلوبال انرژی نیز در یادداشتی نوشته است، ایران 300 هزار بشکه نفت تا پایان ماه مارس و 300هزار بشکه دیگر تا پایان ماه ژوئن به ظرفیت صادراتی خود اضافه می‌کند و بیشترین میزان از 300هزار بشکه اولیه به بازار‌های آسیایی صادر می‌شود، از این رو مکانیسم تحویل گرفتن 300هزار بشکه اولیه در محل استخراج صورت می‌گیرد، لذا به دلیل زمان بر بودن حل مسائل عملیات بانکی اروپا، 300هزار بشکه دوم به اروپا صادر می‌شود.
فشارکی در ادامه این یادداشت نوشته است: بعید است ایران به هدف صادرات یک میلیون بشکه‌یی نفت خام خود در 6ماه بعد از رفع تحریم‌ها دست یابد، زیرا تهران در حالی که مشغول بازاریابی سهم خود از بازار نفت است، نمی‌خواهد این بازاریابی را تبدیل به یک جنگ قیمتی کند. فشارکی می‌گوید: ایران درحال حاضر در نخستین موج صادرات خود قرار دارد، لذا افزایش بیشتر به احتمال زیاد یک چالش جدید در بازار نفت ایجاد می‌کند، از این رو استراتژی بازاریابی ایران به احتمال زیاد به بیش از یک سال زمان نیاز دارد.
فشارکی همچنین می‌افزاید: حجم میعانات ذخیره شده ایران بین 30 تا 50میلیون بشکه است، در حالی که حجم نفت خام ذخیره شده شناور بین 10 تا 15میلیون بشکه است، همچنین بخش عمده‌یی از میعانات شناور به احتمال زیاد به چین، ژاپن و کره جنوبی صادر شود، که طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، ایران برای فروش نفت خام نیاز به خالی کردن تانکرهای ذخیره خود در اسرع وقت دارد، اما فروش این میعانات ذخیره شده یک کار تخصصی است و ایران باید آن را به انجام برساند، بنابراین تا زمانی که حجم قابل توجهی از این تانکرهای ذخیره شده به فروش برسد، ایران به احتمال زیاد به فروش نفت خام خود از جزیره خارک تمرکز کند.