یارانههای نقدی شمشیر داموکلس اقتصاد
یارانه نقدی که دولت در حال پرداخت آن است درحقیقت شمشیر داموکلس (از داستان اساطیری گرفته شده که مقصود از آن در مباحث سیاسی و اجتماعی ...
یارانه نقدی که دولت در حال پرداخت آن است درحقیقت شمشیر داموکلس (از داستان اساطیری گرفته شده که مقصود از آن در مباحث سیاسی و اجتماعی یک خطر حاد و تهدید دائمی است که همیشه موجود است و هر حرکت و عکسالعملی را دچار مخاطره میکند) است.
موضوع یارانه با وضعیت فعلی بر دولت تحمیل شده و اصلاح آن در کوتاهمدت امکانپذیر نیست. منطق علمی و اقتصادی میگوید، پرداخت یارانه نقدی اشتباه است و نباید دولت روند قبلی را ادامه میداد. اما از منظر سیاسی و اجتماعی توقف پرداخت یارانه میتواند معضلات جدی ایجاد کند. از اینرو گروههای کمدرآمد، اقشار میانی جامعه که زیرفشار مالی هستند و جوانانی که فرصت شغلی ندارند باید از یارانه نقدی برخوردار شوند. ولی در شرایط فعلی به طور تقریبی اکثریت جامعه یارانه میگیرند. ازاینرو یکی از کارهایی که در بلندمدت میتوان با جدیت دنبال کرد حذف دهکهای بالای جامعه از دریافت یارانه نقدی است. در مقطع فعلی به شیوه پرداخت یارانه نقدی اعتراض دارم و معتقدم باید این بخش اصلاح اساسی شود تا پرداخت یارانه بهدرستی انجام شود. در این میان ۲ وضعیت پیشروی دولت است؛ نخست آنکه ممکن است با شرایط غیرطبیعی روبهرو شویم که در چنین فضایی نرخ تورم افزایش و ارزش پول ملی کاهش مییابد.
ناگفته نماند که بهواسطه افزایش نرخ ارز آزاد از تابستان امسال ارزش پول ملی ۲۰درصد کاهش یافته است. در چنین شرایطی ارزش یارانه نقدی نیز کاهش مییابد و حتی این پول نمیتواند گاهی هزینه یک وعده غذایی را پوشش دهد که این تفسیر بسیار بدبینانه است. دوم آنکه دولت سهمگیرندگان یارانه را محدود کند و در نهایت به ۲۰ تا۳۰درصد برساند. یعنی افرادی از یارانه برخوردار شوند که زیرپوشش مجموعههای حمایتی چون بهزیستی، کمیته امداد و... باشند. با توجه به این توضیحات باید گفت که بهترین شیوه برای هدایت یارانه نقدی تخصیص بهینه آن است. بر این اساس محاسبه شود که یارانه در سبد هزینه خانوار چه سهمی دارد. پس از آن میتوان یارانه را در تولید مواد غذایی هزینه کرد. وقتی یارانه به بخش تولید مواد غذایی اختصاص یابد، قیمت تمامشده تولید کاهش مییابد.
بهجای آنکه یارانه بهصورت نقدی به مردم داده شود و آن پول در بخشهای غیرضرور هزینه شود، میتوان تولید را ارتقا داد و درنهایت امنیت غذایی اقشار ضعیف جامعه را تامین کرد. درحالحاضر بهعلت رشد قیمتها لبنیات و پروتئین از سبد غذایی برخی از خانوارها حذف شده است. بنابراین با چنین راهکاری میتوان مجدد این غذاها را بر سر سفره مردم آورد. وقتی قیمتها کنترل شده باشد و یارانه به این حوزهها تعلق گیرد، ۳ اتفاق مهم در اقتصاد رخ میدهد؛ نخست آنکه تقاضا برای خرید افزایش مییابد، دوم اینکه حجم تولید روند صعودی به خود میگیرد و درنهایت سود تولیدکنندگان هم بیشتر خواهد شد. بنابراین دولت با یک برخورد عالمانه در باره یارانهها میتواند باعث افزایش نرخ اشتغال، تعادل قیمتها و امنیت غذایی مردم شود. بهطور قطع در مدت ۲ سال میتوان چنین راهکاری را پیادهسازی کرد و دیگر نیازی نیست دولت در قالب یارانه نقدی ادامه مسیر دهد. بنابراین بهتر است دولت از هماکنون برای عبور از این چالش بزرگ برنامهریزی کند.
محمد خوشچهره - استاد دانشگاه