خانوارهای شهری کشور بالاترین رشد درآمد را طی دهه اخیر در سال 1392 تجربه کرده اند.

به گزارش صدای اقتصاد بررسی درآمد سرانه کشور از طریق ارزیابی وضعیت بودجه هر خانوار شهری نیز امکان پذیر است. چنانچه آمارهای بانک مرکزی نشان می دهد، درآمد خالص هر خانوار شهری از سال 1387 با شیب ملایمی شروع به افزایش کرده و در سال 1390 با افزایش نسبتا قابل توجهی نسبت به سال قبل از آن به 16 میلیون تومان رسیده است. خانوارهای شهری کشور بالاترین رشد درآمد را طی دهه اخیر در سال 1392 تجربه کرده اند، اما آنچه در این گزارش بدان پرداخته می شود، وضعیت درآمد سرانه هر ایرانی است. با در نظر گرفتن بُعد خانوارها می توان درآمد اسمی سرانه هر یک از اعضای خانوار را محاسبه نمود. درآمد اسمی سرانه طی سال های مورد بررسی همواره روند صعودی را دنبال کرده و در سال 1392 با 32.1 درصد افزایش نسبت به سال 1391 به 7.5 میلیون تومان رسیده است.

با توجه به اینکه اثرات افزایش قیمت نیز در افزایش درآمد اسمی سرانه وجود دارد، بهتر است با کسر نرخ تورم نرخ رشد درآمد حقیقی سرانه را محاسبه و بر این اساس استدلال کرد.نگاهی به ارقام نرخ رشد درآمد حقیقی سرانه نشان می دهد، رشد اسمی درآمد سرانه طی سال های اخیر تاشی از افزایش نرخ تورم بوده است. این ارقام در جدول 2 بیانگر رشد منفی درآمد واقعی سرانه هر ایرانی طی سه سال اخیر است. درآمد حقیقی سرانه در سال 1391 با کاهش 3.3 درصدی هرماه بوده است. در سال 1392 نیز درآمد واقعی هر ایرانی با شتاب نسبتا کمتری همچنان در حال کاهش بوده و نرخ رشد منفی 2.6 درصد را تجربه کرده است.

اگرچه درآمد حقیقی سرانه طی سه سال متوالی رشد منفی را تجربه کرده است، اما در سال 1393 از شدت کاهش آن کاسته شده و با شیب ملایمی روند نزولی را پیموده است. با توجه به اینکه نرخ رشد درآمد حقیقی سرانه در سال 1393 به سمت صفر میل کرده است، به نظر می رسد روند نزولی درآمد سرانه پایدار نبوده و با سیاست های اقتصادی دولت یازدهم و کاهش نرخ تورم انتظار می رود در سال های آتی تغییرات مثبتی در نرخ ردش درآمد حقیقی سرانه مشاهده گردد.

نگاهی به هزینه های بودجه خانوار نیز نشان می دهد مطابق آنچه انتظار می رود هزینه های سرانه روند نسبتا مشابهی را با درآمد سرانه طی سال های اخیر دنبال کرده است. علی رغم نوسانات موجود در شتاب افزایشی هزینه های اسمی سرانه طی سه سال اخیر، این هزینه ها همواره روند صعودی را دنبال کرده اند، اما همان گونه که در قسمت قبلی نیز اشاره شد، با توجه به اینکه هزینه های اسمی مشمول اثرات افزایش قیمت نیز می شوند، پرداختن به هزینه های حقیقی منجر به درک بهتری نسبت به سطح ارقام واقعی هزینه سرانه می شود.

همان طور که در جدول زیر نشان داده شده؛ هزینه های حقیقی سرانه نیز همزمان با کاهش درآمد واقعی سرانه در سال های 1391، 1392 به ترتیب با کاهش 2 و 3.5 درصدی همراه بوده، اما در سال 1393 با کاهش نرخ تورم، هزینه های حقیقی سرانه نیز رشد 0.7 درصدی را تجربه کرده است.

مقایسه تغییرات درآمد و هزینه حقیقی سرانه طی سه سال اخیر نشان می دهد در سال 1393 کاهش درآمد حقیقی سرانه بیش از کاهش هزینه حقیقی سرانه بوده است که می توان آن را ناشی از تحوالت بخش واقعی اقتصاد و تجربه رشد اقتصادی منفی 6.8 درصدی سال 1391 دانست که اثرات آن بر درآمد بیش از هزینه بوده است، اما در سال 1392 هزینه های حقیقی سرانه با شتاب بیشتری نسبت به درآمدهای حقیقی کاهش یافته اند. این امر می تواند ناشی از افزایش قابل توجه سطح عمومی قیمت ها و تجربه نرخ تورم 34.7 درصدی در این سال باشد که اثر آن بر هزینه و کاهش تقاضا بیش از درآمد سرانه بوده است.

در سال 1393 نرخ رشد اقتصادی 5.9 واحد درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته و نرخ تورم 19.1 واحد درصد کاهش یافته است. بر اساس استدلال فوق، باید انتظار داشت اثر بهبود شرایط اقتصادی 1393 (افزایش نرخ رشد اقتصادی و کاهش نرخ تورم) بر هزینه سرانه بیش از درآمد سرانه باشد. نرخ رشد 0.7 درصدی هزینه های حقیقی سرانه و نرخ رشد منفی 0.8 درصدی درآمدهای حقیقی سرانه نیز در این سال گویای این مطلب است.