در حالي هفته گذشته رئيس اتحاديه آموزشگاه‌هاي رانندگي خبر افزايش شهريه‌هاي آموزشگاه‌هاي رانندگي را اعلام كرد كه پيش از اين، مسئولان افزايش ...

در حالي هفته گذشته رئيس اتحاديه آموزشگاه‌هاي رانندگي خبر افزايش شهريه‌هاي آموزشگاه‌هاي رانندگي را اعلام كرد كه پيش از اين، مسئولان افزايش اين نرخ را غيرقانوني دانسته و وعده ثابت ماندن آن را مي‌دادند. بر اساس اعلام اتحاديه آموزشگاه‌هاي رانندگي، نرخ جديد آموزش رانندگي از حدود يك ماه گذشته اجرايي شده و نرخ جديد خدمات آموزشگاه‌هاي رانندگي براي 16 ساعت آموزش‌ تئوري و 24 ساعت آموزش‌ عملي است. بر اساس مصوبه اخير، هر ساعت آموزش عملي رانندگي با سه هزار تومان افزايش به 18 هزار تومان رسيده و هر ساعت آموزش تئوري رانندگي از 3650 تومان شهريه مصوب قبلي به 4380 تومان تغيير قيمت داده است. در مجموع بر اساس اين آيين نامه هر هنرجو بايد 502 هزار و 80 تومان بابت گذراندن دوره رانندگي بپردازد. 
 
پيش از سال 84 متقاضيان اخذ گواهينامه به شكل آزاد و بدون هيچ كلاس و آموزش اجباري اقدام به دريافت گواهينامه مي‌كردند. در دهه 70 و اوايل دهه 80 يعني زماني كه خودرو كالايي نسبتا لوكس به حساب مي‌آمد، كمتر كسي توان خريد آن را داشت و شايد به همين دليل تعداد كمي از مردم اقدام به دريافت گواهينامه مي‌كردند. اما با شروع طرح آموزش و آزمايش رانندگي در آموزشگاه‌ها از سال 84، بازار آموزشگاه‌ها حسابي پررونق شد، زيرا بر اساس طرحي در آن زمان، متقاضيان دريافت گواهينامه ملزم به گذراندن 20 ساعت آموزش شهري و پنج جلسه كلاس فني و آيين‌ نامه شدند. حال به جرات مي‌توان گفت كه اين روز‌ها آموزشگاه‌ها با افزايش شهريه هنرجويان به بنگاه‌هاي اقتصادي تبديل شده‌اند، چنانکه در ابتداي امر اين آموزشگاه‌ها با شهريه حدود 60 هزار تا 70 هزار توماني آغاز به كار كردند و امروزه اين نرخ تا مبلغ 500 هزار تومان افزايش داشته است.

درآمد هزار ميلياردي آموزشگاه‌هاي رانندگي

در حالي كه هر ساله نرخ تعرفه آموزشگاه‌هاي رانندگي با افزايش همراه مي‌شود، اما همچنان تصادفات رانندگي سالانه صد‌ها هزار نفر را دچار معلوليت و مصدوميت مي‌كند. در اين جا به نظر مي‌رسد فيلتر‌هاي راننده ‌شدن و صدور گواهينامه رانندگي چندان سختگيرانه اعمال نمي‌شود و همچنان براي ايرانيان يكي از آسان‌‌ترين كارها گرفتن گواهينامه رانندگي است. آموزش رانندگي كه هزينه‌اي 18 هزار توماني براي هر ساعت در پي دارد گردش مالي سالانه آموزشگاه‌هاي تعليم رانندگي را به بيش از 500 ميليارد تومان رسانده است. بر اساس اعلام راهنمايي و رانندگي كشور، سال گذشته يك ميليون و 711 هزار و 97 جلد گواهينامه جديدالصدور بوده‌اند. حال اگر در نظر داشته باشيم كه تمامي صاحبان گواهينامه بر اساس قانون و الزام به آموزشگاه‌هاي رانندگي مراجعه كرده باشند و بر اساس تعرفه‌هاي جديد محاسبه‌اي سرانگشتي انجام دهيم، گردش مالي اين آموزشگاه‌ها مبلغي حدود 858 ميليارد و 970 ميليون تومان می‌شود. اضافه مبلغي كه آنها از بسياري مشتري‌ها دريافت مي‌كنند مطمئنا گردش مالي آنها را به يك هزار ميليارد تومان مي‌رساند. طبق آمار‌هاي رسمي در حال حاضر 1474 آموزشگاه مجوز فعاليت در زمينه آموزش رانندگي را دريافت كرده‌اند. در نتيجه به طور ميانگين سهم هر آموزشگاه از اين گردش مالي نزديك به 600 ميليون تومان در سال است. بنابراين پر بيراه نيست كه از اين آموزشگاه‌ها با عنوان بنگاه اقتصادي ياد شود.

درآمدزايي با رد صلاحيت متقاضيان

به طور كلي مي‌توان گفت كه ساختار آموزش رانندگي در ايران استاندارد نيست و به نظر مي‌رسد اين ساختار نياز به بازنگري و تجديد نظر دارد. بنابر گزارش‌ها، اكثر مربيان شاغل در اين آموزشگاه‌ها براساس تجربيات شخصي خود، به هنرجو آموزش مي‌دهند. علاوه بر اين، آزمون رانندگي تا حدودي به شكل سليقه‌اي انجام مي‌گيرد.

عدم الزام آموزش رانندگي

با نگاهي به قوانين ديگر كشور‌هاي جهان مشاهده مي‌شود كه در بسياري از كشور‌هاي توسعه يافته، استفاده از چنين آموزشگاهي الزامي و اجباري نيست و صرفا توانايي فرد در هنگام امتحان سنجيده مي‌شود و متقاضي در صورت داشتن صلاحيت، بدون نياز به آموزش صاحب گواهينامه مي‌شوند. چه بسا در كشور ما هستند كساني كه از مهارت لازم براي رانندگي برخوردارند، اما صرفا براي داشتن تاييديه آموزشگاه و بدون شركت در كلاس‌هاي عملي مبلغ مصوب را به حساب آموزشگاه‌ها واريز مي‌كنند. به عنوان مثال در كشور‌هاي آمريكا و كانادا در اكثر ايالت‌ها براي گرفتن گواهينامه رانندگي مراحل خاصي طي مي‌شود. فرد بعد ازمراجعه به دفتر دولتي، بايد فرم‌هاي تقاضای گواهينامه را تكميل كرده و هزينه اندكي را به اين دفاتر پرداخت كند. تعيين نمره چشم و عكس فوري هم در همان دفتر انجام مي‌شود. در اين مرحله تاريخ امتحان آيين‌نامه توسط متقاضي كه مي‌تواند هر زماني باشد تعيين مي‌شود و نكته جالب اينجا است كه كل اين مراحل بيش از چند دقيقه طول نمي‌كشد. حال در ايران فرد بعد از مردود شدن در امتحان بار ديگر ملزم است كه مبلغي را به آموزشگاه پرداخت كرده و چند ساعت ديگر آموزش ببيند كه همين امر شائبه‌هايی را ايجاد كرده است. اما در ايلات متحده آمريكا و كانادا متقاضي در صورت مردود شدن در امتحان، مي‌تواند در هر زماني كه مايل باشد دوباره امتحان آيين نامه دهد. در صورت قبولي، براي متقاضي گواهينامه موقت يك ساله صادر مي‌شود.

با اين گواهينامه، متقاضي مي‌تواند پشت فرمان ماشين قرار گرفته و مشروط بر اينكه يك فرد داراي گواهينامه دائم در تمام مدت رانندگي در صندلي كنار او نشسته باشد رانندگي كند. با گواهينامه موقت، راننده اجازه ندارد در بعضي از ساعات شبانه روز يا در بعضي از بزرگراه‌ها يا جاده‌ها رانندگي كند. همچنين اگر در اين مدت در تصادفي مقصر باشد يا به دليل نقض قانون جريمه شود، زمان گواهينامه موقتش افزايش مي‌يابد. همانطور كه مشاهده شد براي گرفتن گواهينامه رانندگي در اين كشورها متقاضي نيازي به استفاده از آموزشگاه‌هاي رانندگي ندارند. البته اين آموزشگاه‌ها وجود دارند و در صورتي‌كه متقاضي بخواهد مي‌تواند از خدمات آنها استفاده كند ولي اين‌كار الزامي نيست. نكته جالب ديگر هم ماشين روز امتحان است كه هر مدلي متعلق به هر كسي و هر برندي مي‌تواند باشد كه در كشور ايران اين امتحان فقط با پرايد تعيين شده گرفته مي‌شود. در هر حال پس از الزام متقاضيان دريافت گواهينامه براي گذراندن آموزش رانندگي، اين آموزشگاه‌ها به‌شدت پا گرفتند و امروزه صاحبان آن سود كلاني از اين راه به دست مي‌آورند. تا به امروز نيز هر ساله مقداري بر ميزان شهريه اين آموزشگاه‌ها اضافه گشته است كه چندان نمي‌توان آن را زير سوال برد، چراكه متناسب با اقتصاد كلان كشور و گراني حاكم بر جامعه و بالا رفتن قيمت ها، اين آموزشگاه‌ها روي موج گراني‌ها سوار شده و براي تامين هزينه‌هاي خود از جمله پرداخت دستمزد كاركنان خود و صد البته سودآوري كلان ناچار به افزايش تعرفه خدمات هستند. حال اگر گذراندن دوره‌هاي آموزش رانندگي الزام آور نبود، شايد چنين آموزشگاه‌هايي در این تعداد هيچگاه به وجود نمي‌آمدند و به تبع آن از بروز تخلفات در اين زمينه جلوگيري مي‌شد.

* امير داداشي - آرمان