از دوشنبه سياه چين تا افزايش نرخ بهره امريكا
رويدادهاي غيرمنتظره زيادي در سال جاري بازارهاي جهاني را بهلرزه درآورد. نوسانات بازارهاي ارز، بستههاي محرك اقتصادي در اروپا، دوشنبه سياه ...
رويدادهاي غيرمنتظره زيادي در سال جاري بازارهاي جهاني را بهلرزه درآورد. نوسانات بازارهاي ارز، بستههاي محرك اقتصادي در اروپا، دوشنبه سياه در چين و افزايش نرخ بهره بانك مركزي امريكا در پايان سال و سقوط قيمت نفت، همگي اتفاقاتي بودند كه بازارها را تحت تاثير قرار دادند. به گزارش يورونيوز، كارشناسان معتقدند كه 7سال پس از آغاز بحران اقتصادي، جهان گامهاي قاطعي را براي خروج از وضعيت دشوار مالي برداشته است. اين بحران به كشورهاي مختلفي ضربه زد و شيوه كشورها نيز براي پشت سر گذاشتن معضلات اقتصادي متفاوت بود. برخي كشورها رشد سريعتري داشتند و برخي ديگر به آرامي پيش رفتند، اما درمجموع روند خوبي براي حركت به جلو در جريان است. نگاهي داريم به مهمترين تحولات اقتصادي جهان در سالي كه گذشت:
اقتصاد ايالاتمتحده امريكا
بهگفته كارشناسان، ايالاتمتحده امريكا بحران اقتصادي را پشت سر گذاشته و در سال آينده، موتور اقتصاد جهاني خواهد بود. جهان در سالهاي اخير به هر گامي كه از سوي بانك مركزي ايالاتمتحده امريكا در بخش سياستهاي پولي برداشته شد، با دقت نگريست. هر تصميمي كه در اين كشور گرفته شد، به دقت مطالعه و تجزيه و تحليل شده و بهعنوان سرنخي براي حركت بعدي بانك مركزي امريكا تعبير ميشد. در پاييز، نرخ بيكاري در اين كشور به سطح پيش از بحران رسيد و ميزان دستمزدهاي واقعي نيز در سراسر كشور افزايش يافت. اين موضوع باعث شد بانك مركزي امريكا تصميم بگيرد نرخ بهره را از حدود صفر درصد افزايش دهد. كارشناسان معتقدند، چنانچه ارزش دلار امريكا همچنان در سال۲۰۱۶ بالا برود، اقتصاد امريكا تحت فشار قرار خواهد گرفت؛ بهويژه از نظر رشد اقتصادي و نرخ تورم كه منجر خواهد شد فدرال رزرو قبل از اتخاذ هر تصميم جديد براي تشديد سياستهاي خود، تامل كند. مگر اينكه شرايط طور ديگري پيش برود.
اقتصاد كشورهاي عضو اتحاديه اروپا
بانك مركزي اروپا، برنامه خريد اوراق قرضه دولتي را در ماه مارس آغاز كرد. درواقع امسال براي ماريو دراگي، رييس بانك مركزي اروپا سال سختي بود. دراگي اميد داشت كه بستههاي محرك اقتصادي اين نهاد، اقتصاد منطقه پولي يورو را به حركت در آورد و با اين اميد از سياستهاي بانك دفاع ميكرد. از آغاز سال تاكنون نرخ برابري يورو حدود 13درصد كاهش داشته و اخيرا نشانههاي مثبتي در نرخ تورم و توليد ناخالص داخلي، همچنين وضع بازار كار ديده ميشود.
كاهش نرخ برابري يورو همراه با بستههاي محرك اقتصادي بانك مركزي اروپا احتمالا براي به ثبات رساندن وضعيت اقتصادي و بهبود آن در سال۲۰۱۶ كافي خواهد بود. به اعتقاد كارشناسان، اقتصاد اروپا در2016 وضعيت بهتري پيدا خواهد كرد اما اگر رشد اقتصادي در جهان همچنان كندتر شود مشكلاتي پيش خواهد آمد و دستكم در سه ماهه نخست سال۲۰۱۶ تاثير منفي بر بازارهاي اروپا خواهد داشت. درباره آلمان، بزرگترين اقتصاد منطقه يورو موضوع ثبات بيش از دستيابي به موفقيت بيشتر مطرح است. از آغاز سال۲۰۱۵ ميزان رشد اين كشور قابل توجه نبوده اما همواره رو به بهبود بوده كه ميتوان آن را رشدي آرام اما مطمئن خواند. اين كشور راه خود را براي پيشرفت ادامه داد تا زمانيكه يكي از مهمترين شركتهاي صنعتياش يعني فولكس واگن به تقلب متهم شد. پرونده اتهاماتي كه از سوي امريكا عليه شركت فولكس واگن مطرح شد، يك رسوايي بزرگ براي اين شركت به همراه آورد. اين شركت كه محصولاتش از نمونههاي مثالزدني توليد آلمان محسوب ميشد، اعتراف كرد كه در آزمايشهاي مربوط به تعيين ميزان نشر آلايندهها تقلب كرده است.
اسپانيا در سال 2015 از كشورهايي با سريعترين آهنگ رشد در منطقه يورو بود؛ با اين وجود اقتصادش همچنان از كمبود عنصرهاي اساسي رنج ميبرد. نرخ بيكاري در اين كشور همچنان بالاست و اين مشكل اكنون در اين كشور به يك بيماري مزمن تبديل شده است. جوانان بسياري همچنان اين كشور را براي يافتن شغل ترك ميكنند و زنان بسياري هنوز به بازار كار بازنگشتهاند. حقوق و دستمزدها نيز هنوز بهسطح قبل از آغاز بحران بازنگشته است و اسپانيا هنوز هم در منطقه يورو پس از يونان، دومين كشور با نرخ بالاي بيكاي محسوب ميشود. يونان در رويدادهاي۲۰۱5 جايگاه ويژهيي دارد. سالي كه در آن مذاكرات دولت تازه انتخاب شده اين كشور با وامدهندگان شكست خورد، بانكها تعطيل شد، سياست كنترل سرمايهها اجرا شد و ميزان بدهيهاي معوقه اين كشور را در مرز ورشكستگي قرار داد. يونان اكنون بالاترين نرخ بيكاري را در منطقه يورو دارد. اين كشور پس از ۴۱سال يك همهپرسي برگزار كرد و در آستانه خروج از منطقه يورو قرار گرفت. اگرچه يونانيها به طرح رياضت اقتصادي اتحاديه اروپا نه گفتند اما نتوانستند مانع از سازشي دردناك در اين زمينه شوند. پس از آن نيز موضوع سومين بسته پيشنهادي كمك به يونان مطرح شد.
اقتصاد چين
درحاليكه در تابستان گذشته، يونان و بحران اقتصادي اين كشور تيتر رسانهها بود، بمبي ساعتي در گوشه ديگري از جهان توجهها را به خود جلب كرد. در «دوشنبه سياه» سهام چين 24 آگوست با افت شديد همراه بود و فروش بيسابقه سهام چين در بازارهاي آسيا و بازارهاي جهاني را به همراه داشت. با وجود سياستهاي چين براي تند كردن چرخ اقتصاد، رشد اقتصاد همچنان كندتر ميشود اما يوان چين وارد سبد ارزهاي ذخيره (بينالمللي) شد. ژاپن نتوانست از وضعيت كسادي اقتصاد خارج شود. در «دوشنبه سياه» سهام چين با افت شديد همراه بود و فروش بيسابقه سهام چين در بازارهاي آسيا و بازارهاي جهاني را به همراه داشت. براي چند دهه چين تلاش كرد به هر وسيلهيي كه شده، رشد خود را افزايش دهد؛ ازجمله اين اقدامات سرمايهگذاريهاي عظيم در بخش صنعت و صادرات بود. با اين كار نرخ رشد دورقمي چين ميسر شد و اين كشور به دومين اقتصاد بزرگ جهان تبديل شد. سپس پكن تصميم گرفت توازني در مدل اقتصادي خود، بهنفع بخش مصرف داخلي و خدمات ايجاد كند؛ به همين دليل اعلام كرد آماده است بخشي از رشدش را فدا كند. اين سياست، فرود سختي را براي چين در پي داشت كه يكي از پيامدهاي آن سقوط بزرگ بازارهاي سهام چين در سال۲۰۱۵ ميلادي بود. در چند سال گذشته دولت چين مردم اين كشور را تشويق ميكرد تا پولشان را صرف خريد سهام كنند. مردمي كه گزينه زيادي براي سرمايهگذاري نداشتند به بازارهاي سهام روي آورده و پسانداز زندگيشان را صرف خريد سهام كردند. اين كار در ابتدا منجر به ايجاد حباب بازار سهام شد، سپس سهامداران به قرض پول بيشتر روي آوردند تا بر ميزان خريد بيفزايند. وضعيت با وجود صرف پول كلان از سوي دولت چين، بهتدريج از كنترلها خارج شد و به اين ترتيب بازارهاي سهام چين سقوط كرد. پس از اين سقوط بزرگ، نگراني سرمايهگذاران بيش از گذشته افزايش يافت. پكن سعي كرد براي متوقف كردن روند سقوط بازار، به تكنيكهاي قديمي همچون صادرات كالا روي آورد و ارزش يوان، پول ملي اين كشور را حفظ كند. تكنيكهايي كه بهگفته كارشناسان نتوانسته سلامت و قوت اقتصاد اين كشور را تضمين كند.
با اين حال برخي كارشناسان معتقدند كه با وجود تمامي اين نگرانيها، كند شدن رشد اقتصادي چين سالم و عادي است. يوان با وزن 11درصد وارد سبد ارزهاي ذخيره (بينالمللي) شد؛ همين براي اينكه بدانيم چقدر وضع اقتصاد چين مستحكم است كافي است. به اعتقاد كارشناسان، در طول سال آينده اقتصاد چين قويتر شده و در درازمدت جذابيت بازار چين براي خريد كالا و سرمايهگذاري بيشتر خواهد شد. گفته شده، انتظار ميرود در 5سال آينده بيش از يك هزار ميليارد دلار وارد بازار چين شود.
خاورميانه و روزهاي تلخ صنعت گردشگري
تنشهاي ژئوپليتيك در سال 2015 زياد بود اما مهمترين رخداد براي بازارهاي منطقه كاهش شديد قيمت نفت و انفعال اوپك در واكنش به عرضه بيش از تقاضاي نفت در بازارهاي جهاني بود. از سوي ديگر امسال ايران توافقنامهيي تاريخي امضا كرد كه به دوران تحريمهاي اقتصادي پايان ميدهد؛ اقدامي كه بازارهاي نفت را شديدا تحت تاثير قرار خواهد داد. همچنين براي بسياري از كشورهاي خاورميانه و شمال آفريقا 2015سال بسيار بدي براي صنعت گردشگري بود. افزايش اقدامات تروريستي در خاورميانه، ترس را در اين منطقه و فراتر از آن گسترش داده و منطقه را به يك منطقه پرخطر تبديل كرده است. حملات تروريستي به زيرساختها ضربه زده و منجر به آن شده كه ميزان سرمايهگذاريهاي بينالمللي در كشورها كاهش يابد؛ سرمايهگذاريهايي كه به اندازه نفت برايشان درآمدزا بوده است. اين كشورها با آثار تاريخي منحصربهفردي كه داشتند هرساله گردشگران بسياري را از سراسر جهان به سوي خود جلب ميكردند؛ مراكزي همچون پالميرا در سوريه و اهرام ثلاثه در مصر.
در تونس در سال گذشته دو كشتار روي داد و گردشگران بسياري كشته شدند. بيشترين بازديدكنندگان در اين كشور اكنون گردشگران محلي هستند و حملات باعث شده خارجيها خود را از اين مناطق دور نگه دارند. آن هم در كشوري كه يكهفتم نيروي كارش وابسته به صنعت گردشگري است. اين يك صنعت چند ميليارد دلاري است كه در حال حاضر در آستانه سقوط قرار گرفته است؛ فاجعهيي كه ميتواند ميليونها بيكار و نااميد بر جاي بگذارد. در مصر، صنعت گردشگري يك صنعت درآمدزا محسوب ميشود كه سرمايهگذاريها را افزايش داده و بر اشتغالزايي ميافزايد. اين كشور در 2015 هدف حملات تروريستي متعددي قرار گرفت، ازجمله تراژدي كه بر فراز صحراي سينا روي داد و بيش از 200 تن جانشان را از دست دادند. به اين ترتيب اميدها براي بهبود صنعت گردشگري و ايجاد ثبات در اقتصاد اين كشور تماما نقش بر آب شد.
* تعادل