در نشست «علم اطلاعات و اقتصاد دانش بنیان» مطرح شد:
الزامات توسعه ی اقتصاد دانش بنیان
تهران-ایرنا-هفتمین نشست از سری نشست های علم اطلاعات در کتابخانه حسینیه ارشاد، شاهد حضور صاحب نظرانی از رشته های اقتصاد و حوزه دانش اطلاعاتی بود که راهکارها و الزامات و لوازم دستیابی به توسعه در حوزه اقتصاد دانش بنیان را برشمردند.
کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد چهارشنبه گذشته، 25 آذر ماه در ادامه برگزاری نشست های تخصصی در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی، هفتمین نشست این دوره خود را با موضوع علم اطلاعات و اقتصاد دانش بنیان برگزار کرد.در این نشست تخصصی، «روح الله ابوجعفری» مدیرگروه اقتصاد دانش بنیان پژوهشکده مطالعات فناوری ریاست جمهوری و «محسن زین العابدینی» سرپرست کتابخانه های دانشگاه شهید بهشتی، به عنوان سخنران حضور داشتند که بحث هایی در خصوص گام های اصلی در توسعه اقتصاد دانش بنیان و پیوند آن با علم اطلاعات ارایه کردند.
نشست های تخصصی کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد هر 2 هفته یکبار و در روزهای چهارشنبه برگزار می شود.
*** تبدیل دارایی کتابخانه ای به علم
روح اله ابوجعفری نخستین سخنران این نشست تخصصی بود که در شروع، هفته پژوهش را با اشاره به ویژگی های یک پژوهشگر خوب در حوزه های گوناگون، تبریک گفت و در ادامه به رویکردهای دانش اطلاعاتی و ویژگی های اقتصاد دانش بنیان پرداخت.
ابوجعفری اینگونه وارد بحث شد: لازم است ابتدا نگاهی به کلمه اقتصاد دانش بنیان داشته باشیم زیرا مهمترین ویژگی این کلمه تاکید بر دانش در کنار اقتصاد است، یعنی اقتصاد و فرآورده های اقتصادی باید از علم و دانش سرچشمه بگیرند. اندیشمندان در بحث مدیریت دانش، سلسله مراتبی قایل می شوند که از داده به معنی اعداد و نشانه شروع می شود. وقتی داده ها کنار هم قرارمی گیرند، تبدیل به نظریه می شوند که تبیین کننده واقعیت بیرونی جامعه است.
ابوجعفری افزود: وقتی از اقتصاد دانش بنیان صحبت می شود من به مثالی اشاره می کنم که می تواند ساده ترین راه برای تبیین این مقوله باشد. اگر بخواهیم یک کیک درست کنیم به مواد اولیه و چند ترکیب نیاز داریم که این مواد را می توان، داده نامید. در فرآیندی که مواد و داده ها کنار هم قرار می گیرند و تبدیل به کیک می شوند، اطلاعات شکل می گیرد اما این اطلاعات نباید با دانش اشتباه گرفته شوند؛ چرا که دانش زمانی شکل می گیرد که مصرف شود و در چارچوب ذهنی و فکری افراد جای می گیرد. نباید فراموش کرد که دانش تفاوتی بسیار ظریفی با اطلاعات دارد.
به گفته این مسوول پژوهشکده مطالعات فناوری ریاست جمهوری، در اقتصاد دانش بنیان منظور از دانش، دانشی است که به توسعه محصول و افزایش منطقی اقتصاد کمک کند. به طور معمول این تصور در برخی وجود دارد که از فناوری استفاده می کنند در حالی که ما از محصول دیگران استفاده می کنیم نه فناوری اطلاعات و دانش یک محصول. این شرایط موجب شده تا از نظر اقتصاد دانش بنیان در کشور عقب بمانیم و نتوانیم از دانش هر محصول به صورت کامل استفاده کنیم.
وی در ادامه با تقسیم بندی دانش به دانش آشکار و پنهان گفت: منظور از دانش آشکار دانش قابل انتقال است که می تواند از طریق کتاب، جزوه یا فیلم انتقال یابد اما این تنها 10 درصد از دانش است و 90 درصد دیگر آن پنهان است که می توان آن را در حوزه های مختلف دید. دانش پنهان، مجموعه افکاری است که از طریق اجتماعی شدن در جامعه جاری و باعث می شود ذهنیت یک فرد در زمینه های مختلف برای مدت طولانی شکلی هنجاری و فرهنگ سازی شده به خود گیرد.
ابوجعفری با تبیین مراحل مختلف شکل گیری اقتصاد جوامع گفت: از زمان شکل گیری اقتصاد مبتنی برتولید محصولات اولیه و شکار تا اکنون، چند مرحله را پشت سر گذاشته ایم و اینک در جایی هستیم که اقتصاد بر علم تکیه دارد. این شکل اقتصاد برخلاف اقتصاد انسان محور، بازده نزولی ندارد.
مدیرگروه اقتصاد دانش بنیان پژوهشکده مطالعات فناوری ریاست جمهوری در ادامه اظهار کرد: اقتصاد دانش بنیان سه تعریف دارد. یک، تعریفی که شامل استفاده از تمامی فناوری های پیشرفته برای بهبود اقتصاد می شود. تعریف دوم به معنای اقتصاد جدید است چرا که در اقتصاد کشاورزی قدیم، چیزی به نام بازار کار نداشتیم و تعریف سوم به معنای پررنگ شدن نقش دانش در اقتصاد است که موجب افزایش بهره وری، سرمایه و سود بیشتر می شود.
ابوجعفری در پایان سخنان خود در این نشست، اضافه کرد: در جمعبندی کلی باید گفت دانش به عنوان صفت برای اقتصاد درنظر گرفته می شود که باید از آن در تمامی بخش های اقتصادی و غیراقتصادی استفاده شود. این به این معنا نیست که تنها به دانش تکیه کنیم بلکه در این زمینه باید از پژوهش، به معنای واقعی و درست استفاده کرد.
*** دانش باید در خدمت رفاه باشد
محسن زین العابدینی دیگر سخنران این نشست بود که سخنان خود را در مسیر اشاره به تاثیر علم و دانش در تمامی زمینه های زندگی پیش برد.
وی با بیان اینکه فناوری و دانش باید در خدمت اهداف بشری و رفاه بیشتر فرد باشد، گفت: برای ارایه تعریف دقیق از علم و دانش باید گفت، زمانی علم و دانش مفید است که موجب رفاه فرد در زمینه های مختلف، بخصوص زمینه اقتصادی شود. نخستین عاملِ اقتصاد دانش بنیان این است که دانش در اقتصاد چگونه می تواند مایه آرامش و افزایش رفاه فرد و جامعه شود؟
به باور وی، هدف در اقتصاد دانش بنیان باید مشخص شود چراکه در برخی موارد، اقتصاد به عنوان پایه و اصل قرار می گیرد و دیگر جنبه های زندگی به حاشیه می روند. در حالی که اقتصاد باید در خدمت جنبه های رفاهی زندگی باشد.
زین العابدینی در تعریف دانش عنوان کرد: دانش، نوعی بصیرت و توانایی است که بر اثر خواندن ها، تجربه کردن ها و دیدن ها در ذهن به دست می آید؛ به این معنا که در مواجهه با مشکل های جامعه، به ویژه در بخش های اقتصادی، باید به نوع نگرش خود نسبت به آن ها، توجه کنیم.
سرپرست کتابخانه های دانشگاه شهید بهشتی در ادامه از لزوم برقراری تعامل میان علم اطلاعات و اقتصاد دانش بنیان سخن گفت و افزود: ما نمی توانیم اقتصاد دانش بنیان را جدا از سایر مقوله های زندگی بدانیم چراکه اقتصاد دانش بنیان با تمامی زمینه های گوناگون زندگی پیوند خورده است و باید اطلاعات تمامی زمینه ها با هم در جهت رفاه بشر به کارگرفته شوند. علم اطلاعات شامل تنها یک علم مانند کتابداری یا ارتباطات نیست بلکه شامل مجموعه ای کلی از علم است که در جهت کمک به اقتصاد برای رفاه مردم گام برمی دارد.
زین العابدینی همچنین در برشمردن گام های دستیابی به توسعه در اقتصاد دانش بنیان گفت: آگاهی نخستین عنصری است که در اقتصاد دانش بنیان باید مورد توجه قرار گیرد چراکه باعث شناخت کاستی ها در علم می شود.
دسترسی به دانش تجربی در کتاب ها و مقاله ها، جست و جوی راهکارهای مناسب برای دستیابی به دانش های هموار کننده مسیر اقتصاد دانش بنیان، پردازش اطلاعات آشکار و تشخیص اطلاعات سالم از ناسالم، ارزیابی دانش، ارتقای سواد دانشی اعضای جامعه، افزایش دانایی در میان افراد جامعه، گسترش فرهنگ مطالعه، هماهنگ سازی فرهنگ جامعه با اقتصاد دانش بنیان، مدیریت دانش و در گام پایانی، رصد جریان های مناسب در فرآیند دستیابی به اقتصاد دانش بنیان نیز، دیگر گام های دستیابی به اقتصاد دانش بنیان بودند که سرپرست کتابخانه های دانشگاه شهید بهشتی بر لزوم توجه به هر یک از آن ها تاکید کرد.
*گروه پژوهش و تحلیل خبری