بیش از یک دهه از تشدید تحریم‌های اقتصادی ایران می‌گذرد؛ تحریمی که نه تنها برخی نهادهای اقتصادی که بعضا گروهی از چهره‌های سیاسی و اقتصادی را هم تحت عناوین مختلف در لیستی بلند بالا قرار می‌داد.

 در زندگی تعدادی از این افراد طی این سال‌ها، فصل تازه‌یی آغاز شده و اکنون در فضا و مکان دیگری سر می‌کنند؛ بابک زنجانی در زندان است و قاسم سلیمانی در سوریه می‌جنگد. روز گذشته بالاخره پس از 12سال مذاکرات پر فراز و نشیب، نشست شورای حکام برگزار شد و با اکثریت آرا پرونده ابعاد نظامی فعالیت هسته‌یی ایران برای همیشه به قسمت بایگانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رفت. بر اساس اظهارات مقام‌های مسوول پس از خاتمه یافتن این پرونده راه برای اجرای رسمی برجام که در بیانیه‌یی توسط محمدجواد ظریف و فدریکا موگرینی اعلام عمومی می‌شود، هموار می‌گردد. گمانه‌زنی‌ها از اقدامات مقدماتی طرفین نشان می‌دهد که این اتفاق حدود 3 هفته دیگر یعنی در نیمه دی ماه خواهد افتاد و فرآیند رفع تحریم‌ها آغاز می‌شود. به عبارت دیگر اقتصاد ایران کمتر از یک ماه دیگر از بندهای تحریم رهایی می‌یابد.

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از تعادل ، در متن برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و کشورهای گروه 1+5 (چین، فرانسه، آلمان، روسیه، انگلستان و امریکا با نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست‌های امنیتی) که توسط وزارت امورخارجه کشور ترجمه و منتشر شده، فهرستی از اشخاص قرار دارد که با تصویب آغاز برجام، اسامی آنها هم از دایره تحریم‌ها خارج می‌شود. در میان بیش از صد نام اشخاص حقیقی و حقوقی مختلف مندرج در این متن، افرادی همچون بابک زنجانی، علی‌اکبر صالحی، قاسم سلیمانی و مجید نامجو از لیست تحریمی‌ها خارج می‌شوند در حالی که نهادهایی نظیر بانک تجارت، بانک شهر و...، در این فهرست باقی مانده و همچنان تحریم‌های آنها پابرجا خواهد بود. نام بابک زنجانی درحالی در فهرست رفع تحریم‌های شورای اتحادیه اروپایی قرار گرفته که او چند ماهی است در زندان به‌سر می‌برد و بیش از 20دادگاه برای رسیدگی به پرونده تخلف نفتی‌اش برگزار شده است. زنجانی به‌همراه وکیل خود بارها و بارها در جریان رسیدگی به پرونده‌اش در دادگاه انقلاب، علت اصلی عدم واریز بهای فروش نفت خود را تحریم‌ها و عدم امکان انتقال پول به حساب‌های داخلی اعلام کرده بود؛ حالا او و دارایی‌هایش از لیست سیاه تحریمی‌ها خارج می‌شوند.

براساس متن برجام، تحریم‌های وضع‌شده علیه ایران از منظر منبع تحریم‌کننده به 3دسته تحریم‌های شورای امنیت، تحریم‌های امریکا و تحریم‌های اتحادیه اروپا تقسیم می‌شود که هریک از آنها برای برداشته‌شدن، فرآیند و زمان‌بندی خاص خود را دارند. تحریم‌های اروپا در متن برجام در دو پیوست آمده است. براین اساس اشخاصی که نام آنها در پیوست اول ذکر شده، در روز پذیرش نامشان از تحریمی‌ها برداشته می‌شود و آنهایی که نامشان در پیوست دوم آمده، خروج نامشان از لیست تحریم‌ها به روز انتقال موکول می‌شود. اما نام بابک زنجانی جزو اسامی پیوست اول است که در روز پذیرش، از لیست خارج می‌شود و این بدان معناست که با آغاز برجام، امکان انتقال پول برای او ممکن می‌شود.

طبق متن برجام، اتحادیه اروپا ملزم به حذف «نام افراد و موجودیت‌های مشخص شده در الحاقیه شماره 2 پیوست شماره 2 از ضمایم شماره 8 و 9 آیین‌نامه اجرایی شورای اتحادیه اروپایی» و «نام افراد و موجودیت‌های مشخص شده در الحاقیه شماره یک، پیوست شماره 2 شورای اتحادیه اروپایی» خواهد شد. بر این اساس، اسامی بیش از 200 شخص حقیقی و حقوقی از فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا خارج می‌شوند. اغلب این افراد به بهانه ارتباط با «صنعت نفت، گاز و پتروشیمی»، «فعالیت‌های حساس اشاعه‌یی»و «برنامه هسته‌یی و موشک‌های بالستیک» در فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا قرار گرفته‌اند. از بین افراد حقیقی ذکرشده در این بند می‌توان محمدرضا احمدیان، مسعود اخوان‌فرد، محمدحسین داجمر، غلامحسین گل‌پرور، مجید نامجو، علی‌اکبر صالحی، قاسم سلیمانی و کامران دانشجو را نام برد که با آغاز برجام تحریم‌ها علیه آنها حذف می‌شود. اما تحریم‌های علیه سپاه پاسداران، نیروی قدس، نیروی هوایی سپاه و اغلب شخصیت‌ها و موسسات نظامی تحریم‌‌شده ایرانی، جزو اسامی الحاقیه‌هایی به شمار می‌آیند که تحریم‌های اروپایی آنها پس از 8 سال رفع می‌شود.

همچنین امریکا متعهد شده در روز اجرای توافق، «اقدام به حذف نام افراد و موجودیت‌های مشخص شده در الحاقیه شماره سه پیوست شماره دو از فهرست اتباع تعیین شده و لیست اشخاصی که دارایی آنها مشمول انسداد است» کند. بدین معنی که نام تمام افراد و موجودیت‌های الحاقیه شماره 3 پیوست دوم برجام از لیست بلوکه دارایی خارج می‌شود. با این حال اتباع و شرکت‌های امریکایی همچنان از تجارت و همکاری با افراد و شخصیت‌های حقوقی که نام آنها در لیست ستاره‌دار است، منع می‌شوند. بانک تجارت، بانک شهر، بانک سپه، بانک پاسارگاد و بانک پارسیان و افرادی همچون سیف‌الله جشن‌ساز، فرزاد بازرگان، سید محمد محدث و محمد نیکوسخن جزو اسامی ستاره‌دار هستند که تحریم‌های امریکا علیه آنها پابرجا خواهد ماند.

 چه تحریم‌هایی از روز اجرا لغو خواهد شد؟
براساس متن برجام از روز اجرای برجام، فعالیت‌های اقتصادی مربوط به بخش‌های نرم‌افزار، فلزات و خدمات بدون تحریم به فعالیت می‌پردازند و دیگر نظام ممنوعیت و اخذ مجوز حاکم بر نقل و انتقال مالی به ایران یا از ایران وجود نخواهد داشت. براین‌اساس تحریم‌های اتحادیه اروپا مربوط به فعالیت‌های بانکی، ممنوعیت افتتاح شعب بانک‌ها و موسسات اعتباری ایرانی در کشورهای عضو اتحادیه اروپا، ممنوعیت همکاری با بانک‌ها و موسسات اعتباری ایران به خصوص بانک مرکزی و همچنین ممنوعیت افتتاح دفاتر نمایندگی موسسات مالی اروپایی در ایران رفع خواهد شد. براین اساس تحریم‌های مربوط به بیمه، ارائه خدمات بیمه‌یی به دولت ایران یا نهادها و اشخاص وابسته و همچنین به افراد و نهادها و شرکت‌های فعال در حوزه سرزمینی ایران، تحریم‌های مربوط به حمایت مالی برای تجارت با ایران مانند ارائه حمایت مالی از جمله از طریق ارائه خط اعتباری صادرات، ضمانتنامه و بیمه‌نامه به افراد و موسساتی که قصد تجارت با ایران را دارند، ‌از دیگر مواردی است که می‌توان گفت با بسته شدن پرونده پی‌ام‌دی، روند لغو تحریم‌های‌شان آغاز می‌شود.

از دیگر موارد تحریمی اتحادیه اروپا که با بسته شدن پرونده پی‌ام دی کلید لغو آنها زده می‌شود، می‌توان به این حوزه‌ها اشاره کرد؛ تحریم‌های مربوط به کمک‌های بلاعوض، کمک‌های مالی و وام‌های ترجیحی، تحریم‌های مربوط به انتشار اوراق قرضه تضمین‌شده توسط دولت ایران، همکاری یا ارائه کمک، خرید و فروش یا وساطت در انتشار اوراق قرضه توسط دولت، بانک مرکزی، بانک‌های مستقر در ایران یا بانک‌ها، اشخاص یا نهادهای تحت کنترل ایران، تحریم‌های مربوط به واردات نفت و گاز از ایران، تحریم‌های مربوط به واردات فرآورده‌های پتروشیمی ایران، تحریم‌های مربوط به صادرات تجهیزات کلیدی بخش‌های نفت، گاز و پتروشیمی، تحریم‌های مربوط به سرمایه‌گذاری در بخش‌های نفت، گاز و پتروشیمی، تحریم‌های مرتبط با کشتیرانی و کشتی‌سازی، ‌تحریم‌های مربوط به بخش حمل و نقل، تحریم‌های مربوط به طلا، فلزات گرانبها، الماس، اسکناس و سکه.