افزایش 37 سنتی قیمت سبد نفتی اوپک شاید نخستین واکنش بازار در استانه صد و شصت و هشتمین نشست اعضای این گروه نفتی بود نشستی که گمانه زنی ها حاکی از عزم جدی برخی از اعضای تاثیرگذار آن برای کاهش تولید است.

به این ترتیب میانگین قیمتی سبد نفت خام اوپک شامل 12 نوع نفت خام به 39 دلار و 30 سنت رسید ،این قیمت حاصل سیاست سهم بازار کشورهای عضو این گروه نفتی است که طی یکسال گذشته اتخاذ شده است سیاستی که با محوریت عربستان ، کویت و امارات متحده عربی اغاز شد اما در ادامه کار دیگر کشورها از جمله ایران نیز با آن پیوست.
به این ترتیب از اکتبر سال 2014 میلادی (مهر 94) تاکنون معادل دو میلیون و 319 هزار بشکه به سهم تولید نفت و 184 هزار بشکه بر میعانات گازی و دیگر هیدروکربنهای مایع به تولید اوپک افزوده شد ضمن اینکه کشورهای غیرعضو اوپک نیز یک میلیون و 760 هزار بشکه در روز برتولیدات خود افزودند.
اگرچه عربستان 832 هزار بشکه در روز افزایش تولید داشته اما عراق، عربستان را با 892 هزار بشکه افزایش تولید، پشت سر گذاشته است. علاوه بر این امارات، کویت، آنگولا و ایران نیز به ترتیب با 334، 122، 498 و 373 هزار بشکه در روز افزایش تولید داشته اند.
اما افزایش تولید روزانه چهار میلیون و 270 هزار بشکه ای که از مهر امسال حاصل شده با افزایش تقاضای حاصل از کاهش قیمتهای نفت قابل مقایسه نیست، تقاضایی که بخش عمده آن صرف ذخیره سازی شده است و می تواند در آینده سبب افزایش فشار بر قیمتها شود.
در این بین ایران که به دلیل تحریم های ظالمانه طی سالهای اخیر سهم قابل توجهی از بازار خود را از دست داده است در صدد بازپس گیری سهم خود از بازار نفت است نکته ای که بیژن نامدار زنگنه بارها برآن تاکید کرده است .
زنگنه پیش از عزیمت به وین برای شرکت در نشست سازمان کشورهای صادر کننده نفت اوپک گفت: اگر کسی دلش برای وضع آشفته بازار و قیمت پایین نفت خام می سوزد، باید فشار را بر کشورهایی بیاورد که سهم تولیدی ایران را گرفته اند؛ نه این که حق مسلم حاکمیت یک کشور را با گفته هایش نادیده گیرد.
زنگنه می افزاید: مسئولیت آشفتگی بازار نفت خام بر عهده کسانی است که افزون بر جایگزین کردن کاهش تولید نفت خام ایران، خارج از مصوبه های اوپک، افزایش تولید نفت داشته اند.
این اظهارات زنگنه در پاسخ به درخواست وزیر نفت نیجریه بود که از اوپک خواسته بود تا مانع از ادامه سیاست ایران از تولید نفت خام پس از لغو تحریم ها شود.
جلیل جعفری بنه خلخال عضو هیئت رئیسه کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی هم معتقد است: قیمت حدود 44 دلار برای هر بشکه نفت، بسیار پایین است و طلای سیاه در وضع نابسامانی به سر می‌برد و نشست روز جمعه (13 آذر) این سازمان برای سامان دادن به قیمت نفت بسیار حیاتی و نتیجه آن تاثیرگذار است.
وی درباره یکی از دلایل سقوط قیمت نفت می گوید: برخی اعضا سقف تولید نفت را رعایت نمی‌کنند و همین موضوع در کاهش قیمت نفت اثر داشته است و همچنان تاثیرگذار خواهد بود.
نائب رئیس کمیسیون انرژی مجلس با بیان این که اعضای اوپک باید با هم اتحاد و همبستگی داشته باشند، می افزاید: کاهش یک تا دو میلیون بشکه در روز از سقف تولید اوپک، سبب حرکت افزایشی قیمت نفت می‌شود و اثر روانی دارد؛ هم اکنون در آستانه ورود به فصل زمستان هستیم و کاهش اندک تولید می‌تواند سبب جهشی در قیمت نفت شود.
وی می گوید: اعضای اوپک باید تلاش کنند سقف تولید را کاهش دهند و متعهد شوند سقف تولید روزانه 30 میلیون بشکه را رعایت کنند.
به گفته وی، اعضای اوپک باید مسائل سیاسی را از موضوع نفت کنار بگذارند و بحث سیاسی را در تصمیم گیری خود دخالت ندهند، زیرا سرنوشت همه کشورها و اعضای اوپک به موضوع قیمت نفت بستگی زیادی دارد؛ موضوع اقتصادی است و باید روند اقتصادی و عرضه و تقاضا در بازار آن را تعیین کند.
عضو هیئت رئیسه کمیسیون انرژی مجلس معتقد است: متاسفانه عربستان به عنوان یکی از کشورهای مهم در حوزه نفتی در منطقه، مسائل سیاسی را در موضوع نفت وارد می‌کند و از این موضوع می‌خواهد استفاده سیاسی ببرد، درحالی که بازنده کاهش قیمت نفت خود عربستان است؛ زیرا عمده‌ترین تولیدکننده نفت در اوپک و جهان است.
نیکلاس مادورو رئیس جمهوری ونزوئلا در استانه نشست اعضای اوپک تاکید کرد: در وین، بار دیگر خواستار کاهش سقف تولید نفت اوپک با هدف بهبود قیمتهای جهانی نفت خام خواهیم شد.
وی با بیان اینکه وقت بازگرداندن نظم به بازار نفت فرا رسیده است می افزاید: ونزوئلا در نشست 168 اوپک خواستار کاهش پنج درصدی تولید نفت خام اوپک با هدف بهبود قیمتهای جهانی نفت خام می شود.
ونزوئلا پس از افت شدید قیمتهای جهانی نفت خام که ظرف 18 ماه گذشته نصف شده است و از رقم 115 دلار برای هر بشکه به سطوح کنونی 45 دلار برای هر بشکه رسیده است، بارها خواستار برگزاری نشست فوق العاده اوپک و کاهش سقف تولید اوپک بوده است، اما اوپک با فشار عربستان تاکنون سقف تولید نفت خود را با هدف حفظ سهم در بازار، تثبیت کرده است.
در همین حال مقامها و هیئتهای کشورهای عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت اوپک اعلام کردند که اوپک جمعه این هفته نشست دشواری پیش رو دارد، این در حالی است که کشورهای عضو با توجه به تردیدها درباره چشم انداز تقاضا در بالاترین سطح خود تولید می کنند و این شرایط نیز با دورنمای افزایش نرخ بهره در آمریکا همراه است.
هر چند به کارگیری راهبرد حفظ سهم در بازار نفت تا حدودی سبب کند شدن روند رشد تولید شیل اویل شده است و پیش بینی می شود که تولید نفت خام کشورهای غیر عضو اوپک سال آینده کاهش یابد، اما این مقدار کاهش تولید برای رخت بر بستن مازاد عرضه نفت خام از بازارهای جهانی کافی نیست، در حالی که روسیه و عراق به شدت در حال افزایش تولید نفت خام خود هستند.
در همین حال علی النعیمی وزیر نفت عربستان در استانه نشست اعضای اوپک ابراز امیداوری کرد قیمت نفت در سال 2016 بهبود یابد و ریاض با دیگر اعضای اوپک گفتگو خواهد کرد.
عربستان، بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده نفت اوپک در دو نشست گذشته با فاصله گرفتن از ایده کاهش تولید برای بهبود قیمت و بازار نفت، خواهان در پیش گرفتن راهبرد کنونی اوپک مبنی بر حفظ سهم در بازارهای جهانی نفت خام شد، با این وجود قیمتهای این کالای راهبردی هم اکنون در سطوح پایین تر از 50 دلار برای هر بشکه قرار دارد.
اوپک و در راس آن عربستان تلاش داشت با تثبیت سقف تولید کنونی روزانه 30 میلیون بشکه به منظور حفظ سهم خود در بازارهای جهانی، با پروژه های گران قیمت برداشت نفت خام از ذخایر نا متعارف بویژه شیل اویل مقابله کند.
هر چند عربستان نشان داده است که هنوز تمایلی به تغییر رویه ندارد اما پایین بودن سطح قیمتها برای مدتی طولانی سبب درخواستها از عربستان برای کاهش تولید و کاستن از مازاد عرضه موجود در بازارهای جهانی شده به ویژه که هم اکنون نفت خام ایران در آستانه بازگشت به بازار است.
به هرحال تصمیم‌گیری درباره کاهش تولید نفت در مواجهه با اشباع عرضه جهانی، کاهش قیمت و رشد ضعیف تقاضا مهمترین موضوع بحث نشست اعضای اوپک در وین، است .
کارشناسان انتظار دارند اوپک -که با 12 کشور عضو از خاورمیانه، آفریقا و آمریکای لاتین حدود یک سوم نفت جهان را تولید می‌کند- از میزان تولید روزانه 30 میلیون بشکه خود فاصله بگیرد و برای افزایش قیمت نفت و درآمد کشورهای تولیدکننده، تولید مازاد را کاهش دهد.
بررسی ها نشان می دهد که میزان تولید اوپک در ماه نوامبر معادل 32.12 میلیون بشکه در روز بوده است ،اما سیاست حفظ تولید بالا افت قیمت نفت از هر بشکه 100 دلار در اواسط 2014 به نرخ کنونی 40 تا 45 دلار را به دنبال داشته است.
این موضوع درآمد اعضای ضعیف‌تر مانند ونزوئلا را به شدت متاثر کرده و اختلافات زیادی در اوپک رقم زده است.
مهدی عسلی مدیر امور اوپک و روابط با مجامع انرژی ایران معتقد است: بعید به نظر می رسد در شرایط کنونی بین المللی میان ایران و برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس، این کشورها برای کاهش تولید خود برای بازگشت کشورمان به بازارهای جهانی نفت پیش قدم شوند مگر آنکه روابط سیاسی بهبود یابد.
وی در آستانه برگزاری صد و شصت و هشتمین نشست عادی سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در وین، مهمترین چالش این سازمان را فقدان یک توافق واقعی بر سر چگونگی مدیریت عرضه برای برقراری ثبات در بازار نفت دانست و گفت: بیشتر کشورهای اوپک غیر از عربستان و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با کاهش تولید برای حفظ قیمتها موافقند اما بدون توافق و همکاری عربستان و متحدانش قادر به انجام آن نیستند.
وزارت نفت در استانه برگزاری نشست اعضای اوپک موضع ایران در این اجلاس را اینگونه تشریح کرد: اوپک به سقف تولید روزانه 30 میلیون بشکه وفادار باشد که به معنی کاهش تولید عربستان و برخی کشورهای دیگر عضو در حدود یک میلیون و 500 هزار بشکه در روز است.
وزیر نفت همچنین نامه ای در این باره به «عبدالله سالم البدری» دبیرکل اوپک نوشته و ارسال کرده که میان وزیران کشورهای عضو نیز توزیع شده است.