نرخ بلیت هواپیما که طبق قانون برنامه پنجم توسعه باید تا پایان سال اول این برنامه (۱۳۹۰) نسبت به متنوع‌سازی نرخ بلیت و از ابتدای سال سوم (۱۳۹۲) برنامه پنجم توسعه نیز نسبت به آزادسازی نرخ بلیت هواپیما اقدام می‌کرد اما به دلیل عدم وجود زیرساخت‌های لازم و عدم کشش بازار، اجرای آن به تعویق افتاد.

اما بالاخره از اوخر خردادماه سال گذشته نرخ بلیت هواپیما در فاز نخست متنوع شد به این معنا که ایرلاین‌ها تنها مجاز به افزایش نرخ‌های بلیت تا سقف ۳۰ درصد بیش از نرخ‌های مصوب سازمان هواپیمایی مشروط بر رعایت الزاماتی از جمله افزایش خدمات بودند تا در ‌‌نهایت با تصویب شورایعالی هواپیمایی و تایید وزیر راه و شهرسازی در ‌‌نهایت با استناد به بند «ب» ماده ۱۶۱ قانون برنامه پنجم توسعه اجرای آزادسازی نرخ بلیت هواپیما در سال پایانی برنامه کلید خورد. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از اقتصاد، توسعه ناوگان، افزایش توان اقتصادی ایرلاین‌ها، ایجاد رقابت در خدمات‌دهی و فراهم شدن زمینه حق انتخاب برای مسافران سه هدف مهم آزادسازی نرخ بلیت هواپیما است که از روز گذشته به شرکت‌های هواپیمایی ابلاغ شد. در مرحله نخست اجرای آزادسازی، نرخ بلیت هواپیما در ۱۷۰ مسیر داخلی آزاد شد و نرخ بلیت ۸۷ مسیر جزء مسیرهای حمایتی قرار دارد که همچنان مشمول قیمت گذاری است.

بر اساس این گزارش «دستورالعمل آزادسازی نرخ بلیت و شبکه پروازهای داخلی» در بخش‌های هدف از آزادسازی، کلیات، الزامات اجری این طرح، روش اجرا، نظارت بر اجرا و ضمانت اجرا تدوین شده که به شرح زیر است:

در مقدمه این دستورالعمل آمده: به منظور بهبود شرایط سفر، افزایش رضایتمندی مسافران و ارتقای فضای کسب و کار در حوزه سفرهای هوایی داخل کشور جمهوری اسلامی ایران، آزادسازی نرخ بلیت و شبکه پروازهای داخلی اعم از پروازهای برنامه‌ای و دربستی بر اساس شرایط مندرج در این دستورالعمل اجرا می‌شود.

ماده (۱) این دستورالعمل به تعارف اختصاص دارد.

- الزامات آزاد سازی

ماده ۲: شرکتهای هواپیمایی ملزم به ایجاد بستر‌ها و شرایط ذیل به منظور اجرای آزادسازی نرخ بلیت و شبکه پروازی هستند.

۲، ۱ – آزاد سازی پروازهای داخلی صرفاً مشمول پروازهای برنامه‌ای خواهد بودکه الزاماً از طریق کانال‌های توزیع شرکتهای هواپیمائی عرضه شود.

۲، ۲– رعایت کلیه قوانین و مقررات مربوطه به ویژه دستورالعمل حقوق مسافر ابلاغی توسط سازمان الزامی است.

۲، ۳ – ارائه آمار عملکرد مالی و اقتصادی شرکت‌ها به صورت ادواری و یا در بازههای مورد نظر سازمان ضروری است.

۲، ۴ – پرداخت کارمزد شناور (Commission) و یا کارمزد ثابت (Fixed Service fee) به نمایندگان فروش امکان پذیر شود.

۲، ۵ – پروازهای برنامه‌ای از کانال سیستم‌های ذخیره و توزیع جا (CRS، GDS) عرضه شود.

۲، ۶ - پروازهای برنامه‌ای در قبال صدور بلیت شرکت هواپیمایی و توسط دفا‌تر فروش شرکتهای هواپیمایی و یا دفا‌تر خدمات مسافرتی هوائی مجاز عرضه شود.

۲، ۷- اعمال نظارت کافی بر دفا‌تر خدمات مسافرتهای هوائی در خصوص اطمینان از فروش با نرخ اعلامی شرکت هواپیمایی صورت گیرد.

۲، ۸ – برخورداری از زیر ساخت‌های بازرگانی و کانال‌های استاندارد توزیع و فروش ضروری است.

۲، ۹ – درج نرخ، شرایط فروش و استرداد بلیت و اطلاع رسانی آن از طریق وب سایتشرکت هواپیمایی الزامی است.

-روش اجرا

ماده ۳: این دستورالعمل با رعایت موارد ذیل اجرا می‌شود. 

۳، ۱- به منظور ایجاد فضای رقابتی و رونق هرچه بیشتر فرودگاه‌های کشور مسیرهای پروازی از لحاظ نرخ و شبکه پروازی در دو گروه مسیرهای مشمول آزادسازی نرخ و مسیرهای حمایتی مطابق جدول شماره یک پیوست دسته بندی شده است.

۳، ۲-در خصوص مسیرهای حمایتی نرخ بلیت به مدت یکسال توسط سازمان هواپیمائی کشوری تعیین و اعلام می‌گردد، پس از دورة یکساله این مسیر‌ها نیز با صلاحدید سازمان مشمول آزادسازی نرخ خواهندگردید.

-نظارت بر اجرا

ماده ۴: نظارت سازمان بر جریان آزادسازی پروازهای داخلی در قالب اعمال حاکمیتی خود تحت تدابیر و ساز و کارهای ذیل است:

۴، ۱- ایجاد فرصت‌ها و شرایط یکسان برای شرکتهای هواپیمایی جهت ارائه خدمات به مسافران و تعادل در توزیع شبکه پروازی

۴، ۲- اتخاذ تدابیر لازم به منظور ایجاد فضای کسب و کار و ارتقای رقابت‌پذیری سالم نسبت به نحوه ارائه خدمات شرکتهای هواپیمایی

۴، ۳- پایش و ارزیابی مستمر و موثر فعالیت شرکتهای هواپیمایی به منظور و اتخاذ سیاست‌ها و تصمیم‌های لازم جهت ارتقای سطح ایمنی و کیفیت پرواز‌ها

۴، ۴- انجمن شرکت‌های هواپیمایی موظف است اطلاعات و مستندات مربوطه در خصوص نحوه اجرای مطلوب آزادسازی نرخ بلیت و شبکه پروازی را ضمن ساماندهی و بررسی روند عملکرد شرکت‌ها هر دو ماه یکبار به دفتر نظارت سازمان هواپیمایی کشوری ارائه کند.

۴، ۵- دفتر نظارت موظف ست گزارش عملکرد و روند اجرای آزادسازی نرخ بلیت و شبکه پروازی را هر ۳ ماه یکبار به ریاست سازمان هواپیمایی ارائه کند.

-ضمانت اجرایی

ماده ۵- سازمان هواپیمایی می‌تواند در جهت اعمال نظارت بر فعالیت‌های شرکتهای هواپیمایی در حوزه آزادسازی نرخ بلیت و شبکه پروازی در صورت مشاهده تخلف شرکت‌ها از مفاد مقررات این دستورالعمل بشرح ذیل تصمیم گیری کند:

۱- تذکر و اخطار کتبی با تعیین مهلت مناسب جهت رفع اشکال

۲- محدود کردن حوزه فعالیت شرکت از لحاظ پروازهای برنامه‌ای و دربستی

۳- محدود نمودن مسیرهای پروازی شرکت از لحاظ مناطق جغرافیایی داخلی یا خارجی

۴- تعلیق فعالیت شرکت طبق بند ب تبصره (۱) ماده ۶ قانون سازمان هواپیمایی کشوری

تبصره ۱: اتخاذ تصمیم و اعمال برخوردهای مندرج در بندهای ۱ و ۲ بر عهدة سازمان است.

تبصره ۲: اتخاذ تصمیم و اعمال برخورد مندرج در بند ۳ برعهدة کمیته راهبری آزادسازی است.

تبصره ۳: اتخاذ تصمیم و اعمال برخورد مندرج در بند ۴ برعهدة شورایعالی هواپیمایی است.

-سایر موارد:

ماده ۶: بلیت‌هایی که قبل از تصویب این دستورالعمل فروخته شده‌اند مشمول طرح آزادسازی نرخ‌ها نمی‌شوند.

ماده ۷: این دستورالعمل در ۷ بند و ۷ ماده و ۳ تبصره تدوین شده است.

ضمائم

آزادسازی نرخ و شبکه پروازی طبقه بندی مسیرهای پروازی کشور

پیوست: طبقه‌بندی مسیرهای پروازی در کشور در قالب آزاد سازی نرخ‌ها و شبکه پروازی

مسیرهای مشمول آزاد سازی
شاخص‌های مسیرهای مشمول آزاد سازی:
فرکانس پروازی بالا
وجود حداقل ۳ شرکت هواپیمایی فعال در آن مسیر ·
مسافت کم مسیر و امکان استفاده آسان از شقوق حمل و نقل جایگزین ·
تمامی مسیرهای منتهی به فرودگاه کیش، قشم و فرودگاههای شهرهای نفتی است که تمامی پروازهای آن‌ها به صورت دربستی کامل بین شرکت ملی نفت و سازمانهای زیرمجموعه و با هدف جابجایی پرسنل صورت می‌گیرد.
مسیرهای جدید که هم اکنون پروازی توسط شرکت‌های هواپیمایی در این مسیر‌ها برقرار نیست و در آینده فعال خواهد شد.
۲. مسیرهای حمایتی

شاخص‌های مسیرهای حمایتی:
فرنکانس پروازیه پایین
عدم وجود حداقل ۳ شرکت هواپیمایی فعال در آن مسیر
مسافت بالای مسیر و عدم امکان استفاده آسان از شقوق حمل و نقل جایگزین
مسیرهای مربوط به مناطق محروم
لیست مسیرهای مشمول آزادسازی

الف- تمامی مسیرهای منتهی به فرودگاه‌های کیش، قشم و فرودگاه‌های شهرهای نفتی و لیست ذیل به عنون مسیرهای انفرادی مشمول آزادسازی که با شاخص‌های فوق الذکر تعیین شده‌اند (۳۵ مسیر)

ب- مسیرهای جدید