گفتگوی تفصیلی مهر؛
صنایع چاره‌ای جز جذب بازارخارجی ندارند/جای خالی آینده‌نگری درصنعت
اراک- رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی گفت: عدم برنامه‌ریزی صحیح و آینده‌نگری دقیق، مشکلات فعلی صنعت استان را رقم‌زده و صنایع برای برون‌رفت از این مشکل چاره‌ای جز جذب بازار خارجی ندارند.
خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: استان مرکزی به‌عنوان یکی از استان‌های صنعتی کشور با حدود سه هزار واحد صنعتی و میزبانی شهر صنعتی کاوه به‌عنوان بزرگ‌ترین شهر صنعتی کشور، چند سالی است که دستخوش چالش‌های مختلف در صنایع شده است.
این چالش‌ها در موضوعات مختلفی امروز صنایع استان را درگیر کرده و به تعبیر برخی مسئولین در حال حاضر بخش عمده‌ای از صنایع استان دچار مشکلات متعدد ازجمله نقدینگی، بدهی‌های متعدد و نبود امکان فعالیت با تمام ظرفیت خود هستند و در حالت نیمه فعال یا غیرفعال به سر می‌برند.
با توجه به اهمیت مسئله صنعت در اقتصاد استان و به‌تبع اقتصاد کشور، با محمدرضا حاجی پور، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی در زمینهٔ مسائل و مشکلات حوزه صنعت معدن و تجارت این استان به گفتگو نشسته‌ایم.
همان‌طور که می‌دانیم صنایع استان و شهرک‌های صنعتی در حال حاضر عمدتاً نیمه فعال هستند و با مشکلات متعدد دست‌وپنجه نرم می‌کنند؛ چه برنامه‌ای برای حل این معضل دارید؟
یکی از مشکلات فعلی استان واحدهایی هست که با کمتر از ظرفیت اسمی خود مشغول به کار هستند و طرح‌هایی درگذشته ارائه‌شده بود اما مغایرت‌هایی داشت و با شرایط تناسب نداشت و با توجه به اینکه نیاز به بررسی میدانی مسئله و آمارگیری دقیق وجود داشت، اجرای طرح عارضه‌یابی صنایع پیشنهاد شد که از ابتدای آبان ماه سال جاری پرسشنامه‌هایی باهدف شناخت مشکل عمده صنایع استان تدوین‌شده و تاکنون ۱۴۰۰ پرسشنامه در صنایع توزیع‌شده تا مشکل به‌طور دقیق شناسایی و برای آن راهکار اندیشیده شود.
با توجه به اینکه سازمان صنعت و معدن مرجع حوزه صنعت در استان است با توجه به مراجعات و توضیح وضعیت و مشکل از سوی برخی از صنایع طبیعتاً یک ارزیابی کلی از مشکلات صنعت در استان وجود دارد. بر اساس این ارزیابی کلی مهم‌ترین مشکلات صنایع استان چه مسائلی است؟
در حال حاضر مسئله نقدینگی، مواد اولیه، بدهی بانکی، مطالبات معوقه از سازمان‌های دولتی، نبود بازار فروش داخلی و خارجی و ورود کالاهای مشابه و قاچاق و عدم بهره‌گیری مجریان پروژه‌ها از ظرفیت‌های داخلی از عمده‌ترین مواردی است که سبب بروز مشکل در صنایع استان شده است.
طی ماه‌های اخیر مرتباً شاهد اعتراض‌ها و تجمعات کارگری برای احقاق حقوق، به‌ویژه در صنایع بزرگ استان همچون کمباین سازی، واگن پارس و آونگان بودیم. برای این مسئله چه راهکاری در نظر گرفته‌شده است؟
مشکلات صنایعی همچون کمباین سازی، واگن پارس و آونگان و برخی دیگر از صنایع استان مسئله‌ای نیست که یک‌روزه ایجادشده باشد و عوامل مختلفی طی سال‌های اخیر، در بروز این مشکلات دخیل بوده است. دلایلی چون تصمیمات مدیران قبلی شرکت‌ها و عدم اجرای صحیح خصوصی‌سازی در برخی از این صنایع مشکلات را دوچندان کرده است و برای برون‌رفت از این شرایط گروه ویژه‌ای در وزارت صنعت و معدن پیش‌بینی‌شده تا به وضعیت صنایع بزرگ استان رسیدگی شود.
در مورد شرکت کمباین سازی با توجه به اینکه طی ماه‌های اخیر بیش از ۲۰۰ نفر از کارگران کارخانه از کار بیکار شده‌اند و مسئله تغییر کاربری و انتقال این شرکت از سوی مدیران کارخانه مطرح بود رویکرد سازمان صنعت و معدن استان در این زمینه چیست و چه اقداماتی انجام شد؟
در مواجهه با این مسئله تلاش ما و دیگر مسئولین استان بر این بود که مسئله انتقال این شرکت به خارج از استان منتفی شود و تمامی برنامه‌ها در جهت احیای این کارخانه و حل مشکلات آن باشد.
باوجود تأکید مسئولین استان و شهرستان اراک مبنی بر اینکه این کارخانه حق اخراج کارگران خود را ندارد اما این تأکید راه به‌جایی نبرد و طی ماه‌های اخیر بیش از ۲۰۰ کارگر این شرکت بیکار شده‌اند.
در این زمینه اقداماتی برای پرداخت تسهیلات به مبلغ ۱۶ میلیارد تومان به شرکت کمباین سازی برای جبران کمبود نقدینگی انجام شد و کارگرانی که بیکار شده‌اند ضمن دریافت بیمه بیکاری، در صورت حل مشکل شرکت مجدداً بر سرکار خود بازمی‌گردند.
تا آنجا که می‌دانیم مقرر شد این وام در اختیار این شرکت قرار گیرد تا کارگران اخراج نشوند و بخشی از مطالبات معوقه آن‌ها پرداخت شود اما دقیقاً پس از مسئله موافقت برای اعطای وام، تعداد دیگری از کارگران کمباین سازی اخراج شدند.
برخی مشکلات درروند اعطای تسهیلات وجود دارد که باید رفع شود و زمان‌بر است و طبیعتاً بازگشت این کارگران به کارخانه به‌یک‌باره امکان‌پذیر نیست و تدریجی انجام می‌شود. با توجه به مطالبات این شرکت از وزارت جهاد کشاورزی بابت ساخت کمباین، در صورت پرداخت این مطالبات زمینه برای بازگشت کارگران فراهم می‌شود.
مشکلات صنایع استان گریبان گیر بزرگ‌ترین شهر صنعتی کشور یعنی شهرک صنعتی کاوه در شهرستان ساوه نیز شده و در حال حاضر بخشی از صنایع این منطقه نیز نیمه فعال و غیرفعال هستند. در این میان شاهد احداث یک شهرک صنعتی ۵۰ هکتاری در جوار این منطقه هستیم؛ با توجه به مشکل جذب سرمایه‌گذار و نبود بودجه برای رفع مشکلات همین صنایع غیرفعال فعلی، ساخت یک شهرک صنعتی دیگر در این منطقه چه ضرورتی دارد؟
باید علت رکود واحدهای تولیدی این شهر صنعتی بررسی شود اما نمی‌توان از سرمایه‌گذاری جلوگیری کرد و زیرساخت‌های حضور سرمایه‌گذار در منطقه باید فراهم شود. مشکلی که در سرمایه‌گذاری در بخش صنعت و تولید هست عدم برنامه‌ریزی در جذب سرمایه‌گذار است که درنهایت عدم ارائه سفارش تولید و غیرفعال شدن واحدهای صنعتی را رقم می‌زند.
در زمینهٔ تعیین تکلیف معادن سنگ آبگرم محلات با توجه به اینکه در محدوده منطقه گردشگری مشغول به کار هستند و شما ماه گذشته در گفتگو با خبرنگار مهر خبر از تعطیلی سه معدن از معادن این منطقه داده بودید. تصمیم سازمان صنایع و معادن استان در مورد ادامه فعالیت سایر معادن این منطقه چیست؟
شورای معادن در این زمینه رأی خود را ابلاغ کرده که معادنی که در محدوده طرح هادی منطقه گردشگری آبگرم محلات هستند پس از پایان مدت مجوز بهره‌برداری، پروانه این معادن تمدید نمی‌شود و طبیعتاً اجازه ادامه فعالیت را ندارند و مدت مجوز برخی از این معادن تا شش ماه آینده به اتمام می‌رسد و درصورتی‌که گزارشی مبنی بر برداشت غیرمجاز از این معادن ارائه شود بررسی و نسبت به ابطال مجوز این معادن اقدام می‌شود.
در مورد برداشت بی‌رویه برخی معادن در استان نارضایتی‌هایی از سوی مسئولین بعضی شهرستان‌ها اعلام‌شده و به‌ویژه در مورد معادن برداشت شن و ماسه نگرانی وجود دارد. نظارت بر میزان بهره‌برداری این معادن و جلوگیری از آسیب این معادن به منطقه چگونه اعمال می‌شود؟
این بررسی از سوی ادارات شهرستانی صنعت و معدن صورت می‌گیرد و برای تمام معادن، ظرفیتی برای میزان برداشت تا پایان مدت مجوز تعیین‌شده و هر معدن مجاز به برداشت ۲۵ درصد بیشتر از ظرفیت خود است. در مورد معادن شن و ماسه نیز اگر بیش از میزان ظرفیت مشخص‌شده برداشت شود مجوز این معادن تمدید نمی‌شود.
برخی صنایع استان در شهرستان‌هایی مثل ساوه و زرندیه به علت نزدیکی به تهران با توجه به اینکه حساب‌های بانکی و مسائل مالیاتی این واحدها در تهران انجام می‌شود وجودشان در استان تنها بهره‌گیری از ظرفیت‌های استان است و درآمدهایشان جزو درآمدهای استان محسوب نمی‌شود. برای این مسئله چه راهکاری دارید؟
این شرکت‌ها باید از حساب‌های خود را به استان انتقال دهند، چراکه این مسئله در صدور کارت‌های بازرگانی و همچنین بررسی وضعیت و ارزیابی درآمدهای صنایع استان سبب مشکل شده است و سازمان صنعت و معدن و تجارت استان به دنبال پیگیری تحقق این مسئله با همکاری شرکت‌ها و سازمان اقتصاد و دارایی است.
مسئله احداث شرکت‌های سایپا و پتروشیمی در خمین که چندین سال است ادامه دارد و چندین بار رهاشده و در حال حاضر نیز نیمه‌کاره است. در این مورد چه اقدامی مقرر است انجام پذیرد؟
درزمینهٔ احداث پتروشیمی خمین عمده مشکل مربوط به مسئله جانمایی این شرکت و ارزیابی زیست‌محیطی است که باید تعیین تکلیف شود تا روند احداث آن سرعت گیرد و در حال حاضر دستگاه‌ها و تجهیزات خریداری‌شده اما برای صدور مجوز بهره‌برداری و آغاز فعالیت پتروشیمی خمین، ارائه نتیجه ارزیابی و موافقت سازمان محیط‌زیست ضروری است.
در حال حاضر مسئله ساخت پتروشیمی خمین بیش از هفت سال است که مطرح است و طبق گفته شما ارزیابی زیست‌محیطی برای آغاز بهره‌برداری این شرکت ضروری است. چرا تاکنون این ارزیابی انجام‌نشده تا بیش از این برای این پروژه هزینه نشده و دچار فرسایش نگردد؟
این تصمیم‌گیری در سال‌های گذشته انجام‌شده و اتفاقاً یکی از مواردی که مطرح کرده‌ایم همین است که با توجه به آلاینده بودن صنایع پتروشیمی و نیاز به اخذ مجوز از سازمان محیط‌زیست نباید کار احداث آغاز می‌شد اما با توجه به برخی مصلحت‌اندیشی‌ها و موضوع اهمیت توسعه در مناطق محروم و نیاز شهرستان خمین به فعال شدن صنعت در این منطقه احداث این شرکت طی سال‌های قبل در دستور کار قرار گرفت.
توصیه شما برای بهبود وضعیت صنایع استان و برون‌رفت از وضعیت فعلی چیست؟
صنایع استان برای خروج از شرایط رکود فعلی و مشکلات دیگر ازجمله نقدینگی و بدهی باید زمینه‌ای برای جذب بازار خارجی فراهم کنند چراکه بازار داخلی جوابگوی آنان نیست. جذب بازارهای جدید برای ارائه محصولات و ارتقای کیفیت و تنوع تولیدات، هم در جذب سرمایه‌گذار و هم در افزایش مشتریان داخلی و خارجی تأثیر زیادی دارد اما متأسفانه بسیاری از صنایع استان اطلاعی از بازارهای خارجی و کشورهای هدف محصول تولیدی خود ندارند. البته تحقق این مسئله درگرو انجام یک برنامه‌ریزی مدون و آینده نگرانه است که متأسفانه تاکنون درزمینهٔ تولید و صنعت در استان وجود نداشته و همین عدم آینده‌نگری و برنامه‌ریزی بخش عمده‌ای از مشکلات فعلی صنایع استان را رقم‌زده است.
گفتگو: ثمین مامقانی نژاد