راز متنوعترين جرم كشور در كجا نهفته است ؟
شايد ششمين عنوان اتهامي در ايران از نظر تعداد «كلاهبرداري» با 3.25 (سه مميز بيست و پنج صدم درصد) از عناوين اتهامي باشد اما از اين ...
شايد ششمين عنوان اتهامي در ايران از نظر تعداد «كلاهبرداري» با 3.25 (سه مميز بيست و پنج صدم درصد) از عناوين اتهامي باشد اما از اين منظر كه متنوعترين جرم كشور همين كلاهبرداري است براي كسي شكي باقي نماند.
اصلا مهم نيست كه الان اقتصاد كشور با محركهايي چون وام 25 ميليون توماني و كارت خريدكالاي ايراني قرار است احيا شده به تكاپو انداخته شود، مهم اين است كه در همين بازار راكد ارقام قابل توجهي به سمت كلاهبرداران به چرخش افتاده است. بخشي از اين چرخهها شناسايي و متوقف شدهاند اما مشخص نيست همين الان كه در حال مطالعه اين مطلب باشيد چند كلاهبردار نقشه تصاحب اموال مردم را با كلماتي زيبا و دلنشين به اجرادرآوردهاند.
به گزارش تعادل، نبض ماجراهاي متنوعترين جرم كشور را ميتوان از ميان اخبار گرفت. از اينكه كسي توانسته خودش را رييس اداره مخابرات تهران جا بزند و از مردم پول دريافت كند، ميتوانيد خبر بخوانيد تا تهيه جهيزيه و ارائه خدمات مسافرتي. جالبتر اينكه اين جرم فقير و غني و تحصيلكرده و بيسواد سرش نميشود. مهم نيست چقدر باهوش هستيد. مهم اين است، كساني هستند كه ميتوانند شما را در دام نقشه كلاهبردارانه خود گرفتار كنند. راز اين تنوع هم در يك جمله خلاصه ميشود: به اندازهيي كه نيازهاي بشر متنوع است راههاي كلاهبرداري هم متنوع است.
خبرها چه ميگويند؟
براي نگاهي به آنچه به عنوان كلاهبرداري از ابتداي امسال تا پايان آبانماه مطرح شده اخبار خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران، ايرنا، را بررسي كرديم. جستوجوي واژه «كلاهبرداري» ما را با ۵۰۷ عنوان خبر مواجه كرد. بررسي اين ۵۰۷ خبر نشان داد كه ۲۹۵ خبر ارتباط مستقيمي با كلاهبرداري ندارند يا بهطور كامل مربوط به ماجراهاي خارج از ايران هستند. بخشي ازاين ۲۹۵ خبر غيرمرتبط نيز مربوط به ماجراي محاكمه «بابك زنجاني» بود. اما ۲۱۲ عنوان خبري كه مستقيما به كلاهبرداري مربوط ميشد اين ادعا را درباره تنوع اين جرم تاييد ميكرد.
«ليزينگ خودرو»، «تخفيف بيمه»، «شارژ تلفن همراه»، «خريد و فروش عتيقه و سكههاي قديمي»، «فالگيري و رمالي»، «خريد هديه روز معلم»، «تعيين وقت از روساي قوا نظير رييسجمهور»، «جعل عنوان و اخاذي در قالب پيشنهاد ازدواج به دختران متمول»، «تهيه داروهاي خاص»، «ماموران تقلبي» از پليس گرفته تا مامور آب و برق و پست و ماليات، «تهيه جهيزيه براي افراد بيبضاعت»، «قرعهكشي و اعطاي جايزه از طريق ارسال پيامك»، «فروش آپارتمان در خارج از ايران به ويژه در تركيه»، «پرداخت فطريه در ماه رمضان»، «فروش غلات»، «تصادف ساختگي»، «فروش خطوط روند»، «توزيع و فروش اسكناس»، «خريد و فروش زمين و ملك»، «فروش خدمات مسافرتي» و «كلاهبرداريهاي اينترنتي» كه خود شامل عناوين مختلفي از فيشينگ كه ترفندي رايانهيي است و نيازمند داشتن تخصص در كامپيوتر است تا ترفندهايي در ظاهر كه از طريق ايجاد وبسايتهايي شما را راغب به خريد نوبت يا خدمات ميكنند.
چگونه به دام ميافتيم؟
وقوع جرم كلاهبرداري نيازمند يك مولفه خارج از محدوده عمل مرتكب آن دارد. كلاهبرداري محقق نميشود مگر آنكه قرباني كلاهبرداري فريب بخورد. اين فريب خوردن هم محقق نميشود مگر يك عامل كاملا رواني در قرباني تحريك شود. كلاهبرداران حس «طمع» قربانيان را برميانگيزانند و هيچ فردي نيست كه براي برآورده شدن نيازش نخواهد ميانبر بزند. مقاومت دربرابر اين حس كار سادهيي نيست و همين است كه كلاهبرداريها با تحريك اين بخش رقم ميخورند.
مدلهايي كه هنوز تكرار ميشوند
با وجود آنكه پليس از مدتها قبل نسبت به تغيير زبان دستگاه خودپرداز هشدار داده و به دارندگان كارت عابربانك نيز از طريق خود دستگاهها اين هشدار اعلام شده است اما همچنان كلاهبرداراني پيدا ميشوند كه در همين ۸ ماهه اخير با ترفند تغيير زبان دستگاه خودپرداز اقدام به كلاهبرداري و برداشت پول از حساب مردم كردهاند. يكي از شايعترين روشهاي كلاهبرداري «كمك به خيريه» است. اين اقدام به سادگي و در قالب كمك به انواع كارهاي خير طراحي ميشود. عموم مردم هم انجام كار خير را بر خود واجب ميدانند. تهيه جهيزيه، تامين هزينه تحصيل، تامين هزينه ساخت مسجد، تهيه كمك براي خانواده بيبضاعت و بسياري از اين روشها. گرچه در سالهاي اخير موسسههاي خيريه رشد قابل توجهي داشته و با وجود اينترنت به سادگي ميتوان فهرستي از اين خيريهها براي پرداخت وجه يا انتقال انواع كمكها از طريقي سازمانيافته و مستند تدارك ديد اما همچنان مردم به سادگي حاضر به همكاري با افراد ناآشنايي ميشوند كه به پرطمطراقترين شكل ممكن ميگويند در حال كار خير هستند.
شغلهايي كه بيشتر مورد استفاده كلاهبرداران بوده است
بررسي ۵۰۷ عنوان خبري ايرنا در ۸ ماهه نخست امسال و مرور ۲۱۲ عنوان خبري كه بهطور مشخص به كلاهبرداري، دستگيري كلاهبردار و نظاير آن مربوط بود نشان داد عناويني چون «خلبان»، «پزشك»، «دندانپزشك»، «قاضي» و «مامور» بيشتر مورد استفاده كلاهبرداران بوده است. اين وضع را ميتوان در نمونهيي در استان تهران يافت كه فردي خود را رييس اداره مخابرات استان تهران جا ميزده و به كاسبهاي مناطق مختلف وعده اعطاي خطوط روند تلفن را ميداده و از آنها وجوه قابل توجهي نيز دريافت ميكرده است.
فرقي نميكند چه شغلي داريد؟
بررسي ۲۱۲ خبري كه ايرنا در ۸ ماهه نخست امسال منتشر كرده است نشان ميدهد وقوع كلاهبرداريها به شغل افراد هم ربطي نداشته است. يعني اينگونه نيست كه بگوييد من كاسب هستم پس از پس كلاهبرداران برميآيم. براي نمونه در شهريورماه مديركل حفاظت و اطلاعات سازمان قضايي نيروهاي مسلح از دستگيري عامل كلاهبرداري ۲ ميلياردتوماني از جواهرفروشيهاي تهران خبر داد كه كلاهبردار خود را از كاركنان اين سازمان معرفي و چكهايي از اين نهاد رسمي كشور ارائه كرده بود. نمونه ديگر اين اتفاق براي كارخانههاي توليد كاشي در يزد اتفاق افتاد. سردار ايرج كاكاوند فرمانده پليس استان يزد در اين باره به ايرنا گفته است فردي از ۶ شركت توليد كاشي حدود ۱۲ ميليارد و ۴۰۰ ميليون تومان كلاهبرداري كرده بود كه در قم ردزني و دستگير شد. براساس گفتههاي اين مقام پليس اين فرد كلاهبردار با خريد ابتدايي از شركتهاي كاشي و پرداخت مبلغ اوليه، اعتماد آنها را به دست آورده و سپس اقدام به خريدهاي سنگين و كلاهبرداري از 6شركت كاشي كرده و متواري شده است.