خبرگزاری رویترز در گزارشی درباره ذخایر اشباع شده نفتی در جهان نوشت: آژانس بین‌المللی انرژی می‌گوید حدود سه میلیارد بشکه نفت خام و فرآورده‌های پالایش شده توسط شرکت‌های نفتی در کشورهای دارای اقتصاد پیشرفته ذخیره شده است.

به گزارش ایسنا به نقل از رویترز، تحلیلگران این رقم سه میلیارد بشکه‌ای را راهی برای نشان دادن وضعیت اشباع در بازار نفت استفاده کرده‌اند.

این ارقام به لحاظ فنی دقیق هستند، اما روشی که تحلیلگران و روزنامه‌نگاران آنها را به کار می‌گیرند کاملا منحرف‌کننده است. بسیار موثر‌تر است که این تغییر که 240 میلیون بشکه یا 9 درصد بیشتر از آمار سال گذشته است گزارش شود.

انبارهای نفت جهان

این آمار سه میلیارد بشکه‌ای به‌طور گسترده به عنوان مجموع نفت خام و فرآورده‌های نفتی ذخیره شده در جهان عنوان می شود. اما ذخایر نفت خام و فرآورده‌های نفتی پالایش شده در جهان احتمالا دست کم دو برابر این رقم و بیش از شش میلیارد بشکه است.

براساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، تولید‌کنندگان نفت، فعالان بازار، شرکت‌های مجری خطوط لوله و پالایشگاه‌ها در کشور‌های عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی دارای ذخایر نفت خام و فرآورده های نفتی هستند که در ماه سپتامبر دو میلیارد و 989 میلیون بشکه بوده است.

اما در این آمار ذخایر تحت کنترل دولتها در‌ سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی، ذخایر بخش خصوصی و دولتی در بازار‌های نوظهور، نفت در حال ترانزیت توسط نفتکش‌ها و تمام ذخایر تحت کنترل عمده‌فروش‌ها و مصرف‌کنندگان لحاظ نشده است.

براساس آمار آژانس بین‌المللی انرژی، دولت‌های سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی کنترل یک میلیارد و 581 میلیون بشکه نفت خام و فرآورده‌های نفتی را به عنوان ذخایر اضطراری در اختیار دارند که مجموع ذخایر موجود در این کشورها را به حدود چهار میلیارد و 600 میلیون بشکه می‌رساند.

کشورهای در حال توسعه مایل به داشتن ذخایر خصوصی و دولتی کوچکتر هستند، اما آنها نیمی از تقاضای نفت جهان را به خود اختصاص می‌دهند و به راحتی می‌توانند یک میلیارد بشکه ذخایر دیگر داشته باشند. برای مثال چین گمان می‌رود بیش از 200 میلیون بشکه ذخایر نفتی استراتژیک دولتی داشته باشد.

اگر پالایشگاهها در بازار‌های نوظهور همین ذخایر عملیاتی را همانند همتایان خود در اقتصاد‌های پیشرفته در اختیار داشته باشند، احتمالا دست کم 500 میلیون بشکه دیگر ذخایر خصوصی در کشورهای در حال توسعه وجود خواهد داشت. تمام ارقام ارائه شده تاکنون ذخایر در حال ترانزیت توسط نفتکش‌ها از سوی کشورهای صادر‌کننده به مراکز پالایشگاهی مهم را شامل نمی‌شود.

این ذخایر تقریبا 650 فروند نفتکش بسیار بزرگ (VLC) هستند که با مجموع ظرفیت حدود یک میلیارد و 300 میلیون بشکه در دریاها به سر می‌برند. اگر تقریبا نیمی از این نفتکشها پر باشد و نیم دیگر محموله خود را تخلیه و در مسیر بازگشت باشند باید ذخایر در حال ترانزیت را 650 میلیون بشکه محاسبه کرد.

صدها میلیون بشکه نفت دیگر در نفتکش‌های کوچکتر سوئز‌ماکس و افراماکس در کنار میلیون‌ها بشکه سوخت پالایش شده به وسیله نفتکشها در حال ترانزیت هستند. بدین ترتیب به راحتی می‌توان گفت که مجموع نفت و فرآورده های نفتی ذخیره شده را می‌توان حدود شش تا هشت میلیارد بشکه تخمین زد.

نیازهای عملیاتی

این زنجیره کلی عرضه در مطالعه شورای ملی نفت آمریکا تحت عنوان"عرضه محصولات نفتی آمریکا: دینامیک ذخایر" در سال 1998 به تصویر کشیده شده است.

اگر فقط به ذخایر تجاری و نفتی گزارش شده توسط آژانس بین‌المللی انرژی بنگریم، پالایشگاه‌های نفت معمولا می‌خواهند نفت خام مورد نیاز برای شش الی 10 روز فعالیت خود را در انبارهایشان در اختیار داشته باشند.

این ذخایر باعث می‌شوند که نفت ته نشین شود، ترکیب بهینه صورت بگیرد و واحد‌های تقطیر پالایشگاه‌ها به‌طور مداوم تغذیه شوند و از هرگونه تاخیر در رسیدن محموله‌های نفتی جدید اجتناب شود.

پالایشگاه‌های جهان روزانه بیش از 80 میلیون بشکه نفت پالایش می‌کنند که نشان می‌دهد آنها برای فعالیت‌های روزانه خود به ذخیره سازی حدود 500 الی 800 میلیون بشکه نفت احتیاج دارند.

بعلاوه روزانه بیش از یک میلیارد بشکه نفت و محصولات نفتی بوسیله نفتکشها، خطوط لوله، قایق و خط آهن از میادین نفتی به پالایشگاه و سپس پایانه های توزیع گسترده منتقل می‌شوند.

فقط در آمریکا و در ماه مارس 2015 تقریبا 100 میلیون بشکه نفت به وسیله خط لوله، خط آهن و کشتی ترانزیت شده که همه آنها در ذخایر نفتی تجاری توسط اطلاعات انرژی آمریکا محاسبه شده است. صدها میلیون بشکه نفت در تانکرهای میادین نفتی و بنادر سرتاسر جهان ذخیره شده و منتظر صادرات هستند.

در آمریکا و در ماه مارس 35 میلیون بشکه نفت خام همچنان در انبارهای میادین نفتی در ماه مارس وجود داشته که مجددا در گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا لحاظ شده است.

پالایشگاهها همچنین صدها میلیون بشکه نفت نسبتا پالایش شده را در راستای بخشی از فعالیت‌های خود در اختیار دارند و همچنین صدها میلیون بشکه سوخت پالایش شده آماده عرضه به مشتریان است.

تمام آمارها تاکنون برای انبارهای اولیه بوده و ذخایر ثانویه سوخت‌های پالایش شده در اختیار عمده‌فروش‌ها و توزیع‌کنندگان و همچنین مصرف‌کنندگان است.

ذخایر عظیم نگهداری شده در هر مرحله از زنجیره عرضه از میادین نفتی، پایانه‌های صادرات، خطوط لوله و نفتکشها گرفته تا انبار پالایشگاه و پایانه های عمده سوخت نشان می‌دهد که چرا سوخت‌های پالایش شده تقریبا همیشه در دسترس هستند.

قیمت‌ها در نوسان است، اما تقریبا هیچ‌ کمبود فیزیکی نفت خام یا سوخت همچون بنزین و سوخت دیزل وجود ندارد به دلیل اینکه ذخایر در زنجیره عرضه انعطاف عملیاتی ایجاد می‌کنند.

ذخایر نفتی در حال تبدیل شدن به یک تجارت بسیار بزرگ هستند. براساس اعلام آژانس بین‌المللی انرژی، رقم تاثیر‌گذار 230 میلیون بشکه ذخایر جدید زمینی قبل از پایان سال 2016 در نقاط مختلفی همچون آمریکای شمالی، خاورمیانه، آفریقا، جنوب شرق‌ آسیا مستقر خواهد شد و ظرفیت ذخایر استراتژیک چین انتظار میرود بیش از نیمی از این ذخایر را تشکیل دهد.

مقدار ظرفیت ذخایر تجاری نفت خام و فرآورده‌ها در کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی حائز اهمیت است، چرا که یکی از انعطاف‌پذیر‌ترین بخش‌های سیستم ذخیره‌سازی نفت خام محسوب می‌شود.

این ذخایر همچنین یکی از مشهودترین بخش‌های زنجیره عرضه است جایی که تغییرات در سطح ذخایر آن به احتمال زیاد گزارش خواهد شد.

ذخایر تجاری سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی جایی است که هرگونه عدم تعادل بین عرضه و تقاضا در بازارهای نفتی جهان به احتمال زیاد نشان داده خواهد شد اما مشکل اعلام رقم سه میلیاردی این ذخایر این است که بدون محتوای درست این حس به وجود می‌آید که جهان در حال غرق شدن در نفت مازاد است که امری کاملا منحرف کننده محسوب می‌شود.

ذخایر نفت خام و فرآورده‌های پالایش شده در انبارهای تجاری در سپتامبر 2015، 241 میلیون بشکه بالاتر از 2014، 274 میلیون بشکه بالاتر از سال 2013 و 239 میلیون بشکه بالاتر از سال 2012 بوده است.

ذخایر نفت خام و فرآورده‌های سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی 340 میلیون شبکه(13 درصد) بالاتر از ژوییه 2008 می‌باشد زمانی که بسیاری از تحلیلگران نگران کمبود نفت بودند و قیمت نفت به بیش از 140 دلار در هر بشکه رسید.

ذخایر کنونی این سازمان مصرف 98 روز را جواب می‌دهد که بالاتر از پوشش 93 روزه در دوره مشابه 2014 و دوره 86 روزه در ژوئن 2008 است.

قیمت نفت به این آمار‌ها بسیار وابسته است بطوریکه افزایش 240 میلیون بشکه‌ای ذخایر تجاری در 12 ماه گذشته قیمت‌ها را به شدت کاهش داده است. اما بسیار مفیدتر است که روی نرخ تغییرات تمرکز شود تا سطح ذخایر. رقم سه میلیارد بشکه‌ای باید از تحلیل‌های جدی حذف شده یا در یک چارچوب درست قرار بگیرد.