اقتصاد > انرژی - ایرنا نوشت: متاسفانه در سال های اخیر به دلیل تحریم، ایران از جایگاه حقیقی خود به عنوان یک محور عمده تحولات انرژی در منطقه و جهان به حاشیه رانده شده بود؛ اما با رفع موانع بین المللی و سیاسی، کشورمان قادر خواهد بود که به تدریج به جایگاه اصلی خود در بازار جهانی انرژی بازگشته و بار دیگر به عنوان محور و مرکز دیپلماسی انرژی در منطقه تبدیل شود.

برگزاری اجلاس سران GECF با حضور 9 رئیس دولت و رئیسان نهادهای مهم بین المللی در تهران، اقتدار دیپلماسی ایران را در آستانه لغو تحریم ها به رخ همسایگان و جهانیان کشانده و یادآور آمادگی کشورمان برای برداشتن گام های بزرگ در بازار جهانی انرژی است.

ایران در هفته پیش رو قرار است میزبان سه اجلاس مهم گازی باشد. هفدهمین اجلاس عادی وزیران مجمع کشورهای صادر کننده گاز (Gas Exporting Countries Forum) صبح فردا (شنبه) و اجلاس فوق العاده وزیران نیز عصر همان روز برگزار می شود.

سومین اجلاس سران کشورهای عضو GECF نیز با حضور 9 رئیس دولت و مقام های ارشد اعضای مجمع کشورهای صادرکننده گاز و با شعار «گاز و توسعه پایدار» در دوم آذرماه (دوشنبه) برگزار خواهد شد.

برگزاری سومین اجلاس سران GECF در تهران دارای ویژگی هایی است که آن را از اجلاس های پیشین متمایز می کند.

استقبال بی سابقه سران کشورهای عضو، شرایط ویژه بازار گاز و وقوع تحولات بزرگ در این بازار و نزدیک شدن به موعد لغو تحریم های ایران، از ویژگی های این اجلاس به شمار می رود.

اجلاس GECF، نقطه بازگشت ایران به بازار جهانی انرژی

متاسفانه در سال های اخیر به دلیل تحریم، ایران از جایگاه حقیقی خود به عنوان یک محور عمده تحولات انرژی در منطقه و جهان به حاشیه رانده شده بود؛ اما با رفع موانع بین المللی و سیاسی، کشورمان قادر خواهد بود که به تدریج به جایگاه اصلی خود در بازار جهانی انرژی بازگشته و بار دیگر به عنوان محور و مرکز دیپلماسی انرژی در منطقه تبدیل شود.

در این راستا، برگزاری اجلاس GECF که یک کنفرانس مهم بین المللی در حوزه انرژی محسوب می شود، می تواند نقطه خوبی برای بازگشت پرقدرت ایران به بازار جهانی انرژی به شمار برود.

همچنین برگزاری این اجلاس می تواند بازگشت ایران به بازار جهانی انرژی را تسریع کرده و تهران را در کانون دیپلماسی جهانی انرژی قرار می دهد.

حضور 9 رئیس دولت در اجلاس تهران

مقایسه سران شرکت کننده در اجلاس تهران با دو اجلاس پیشین که در قطر و روسیه برگزار شد، از رکورد شکنی در این اجلاس حکایت دارد. براساس گزارش ها، علاوه بر رئیس جمهوری ایران، هشت رئیس دولت دیگر در سومین اجلاس سران GECF شرکت خواهند کرد.

به گفته بیژن زنگنه وزیر نفت، تاکنون حضور رئیسان جمهوری کشورهای بولیوی، روسیه، گینه استوایی، نیجریه، ونزوئلا و عراق و نخست وزیر الجزایر در این اجلاس قطعی شده است. همچنین رئیس جمهوری ترکمنستان نیز قرار است به عنوان مهمان ویژه در این اجلاس شرکت کند.

وزیر نفت با بیان اینکه حضور 9 رئیس دولت در اجلاس سران جی.ای.سی.اف بی سابقه است، گفت: در نخستین اجلاس سران که در قطر برگزار شد، چهار رئیس دولت و در دومین اجلاس در روسیه نیز 6 رئیس دولت حضور داشتند.

شرکت رئیسان نهادهای بین المللی انرژی

علاوه بر مقام های سیاسی کشورها، نهادهای بین المللی و تخصصی حوزه انرژی نیز قرار است در این اجلاس حضور داشته باشند؛ بر این اساس، رئیسان دو نهاد بین المللی برای حضور در سومین اجلاس سران و هفدمین نشست وزارتی مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی یی سی اف) به تهران می آیند.

عبدالله سالم البدری دبیرکل سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و آلدو فلورس کویرگان، دبیرکل مجمع بین المللی انرژی (IEF) برای حضور در هفدمین نشست وزارتی و سومین اجلاس سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز به تهران سفر خواهند کرد.

تمدید دوره دبیرکلی ایران در اجلاس تهران

هم اکنون محمدحسین عادلی دبیرکلی مجمع کشورهای صادرکننده گاز را در اختیار دارد. وی این پست را از سال 2013 عهده دار است.

عادلی، نخستین ایرانی است که پس از پنج دهه توانسته بر مسند ریاست و دبیرکلی یک سازمان مهم اقتصادی در جهان تکیه بزند. پیش از وی، فواد روحانی در سال 1960 میلادی به عنوان نخستین دبیرکل اوپک انتخاب شده بود و از آن زمان تا سال 2013 جای ایرانیان در ریاست سازمان های اقتصادی جهانی خالی بود.

باتوجه به اینکه دوره دوساله دبیرکلی عادلی در حال اتمام است، در اجلاس تهران باید درباره انتخاب دبیرکل جدید و یا تمدید دبیرکلی عادلی تصمیم گیری شود.

هر چند برخی از کشورهای عربی، اقداماتی را برای رقیب تراشی در مقابل عادلی آغاز کرده اند، اما فضای مثبتی به سود عادلی در اجلاس حکمفرما بوده و روسیه که عضو قدرتمند GECF به شمار می رود نیز قصد حمایت از تمدید دبیرکلی عادلی را دارد.

رونمایی از دو سند مهم گازی در اجلاس تهران

ویژگی دیگر اجلاس سران تهران که آن را از دو اجلاس پیشین متمایز می کند، برنامه ریزی برای معرفی دو سند مهم گازی است.

محمدحسین عادلی دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز پیش از این گفته بود: سند راهبردهای استراتژیک گاز و همچنین سند چشم انداز بازار جهانی گاز به روایت مجمع کشورهای صادرکننده گاز در این اجلاس ارایه خواهند شد.

عادلی، اهمیت برگزاری اجلاس تهران را خاطرنشان کرده و اظهار داشته بود: اجلاس سران جی.ای.سی.اف در حالی در تهران برگزار خواهد شد که بازار جهانی گاز، تغییراتی عمده را از نظر عرضه و تقاضا تجربه می کند.

ترسیم نقشه راه بازار گاز

همان طور که عادلی خاطرنشان می کند، تغییراتی عمده از نظر عرضه و تقاضا در بازار جهانی گاز رخ داده به طوری که سهم گاز در سبد انرژی جهان در حال افزایش است. گسترش کاربرد گاز در بخش های مختلف به حدی است که برخی کارشناسان معتقد هستند که قرن 21، قرن گاز خواهد بود.

در 10 سال گذشته، سهم گاز طبیعی از مجموع کل انرژی مصرفی تولید شده از منابع مختلف در جهان از ٢٣,١ درصد به ٢٣.٧ درصد افزایش یافته و تولید آن با رشد 21.7 درصدی به ٣٤٦١ میلیارد مترمکعب در سال رسیده است.

مصرف جهانی گاز طبیعی نیز در این دوره با افزایش ٦٩٤ میلیارد مترمکعبی به ٣٣٩٣ میلیارد مترمکعب در سال رسیده است.

بر اساس پیش بینی بریتیش پترولیوم (BP)، تقاضا برای گاز بیشترین رشد را در میان سوخت های فسیلی تا سال ٢٠٣٥ میلادی خواهد داشت و سالانه 1.9 درصد به آن افزوده می شود که بالاترین این رشد در قاره آسیا خواهد بود.

بر این اساس، اجلاس تهران می تواند نقطه عطفی در فرایند تکامل و بلوغ GECF باشد. ضمن آنکه می تواند با ورود جدی به مسائل و چالش های صنعت و تجارت جهانی گاز و ایجاد بسترها و زمینه های همکاری های فنی، اقتصادی و سیاسی میان کشورهای عضو GECF، زمینه ارتقای جایگاه این نهاد بین المللی و همچنین جایگاه و اهمیت کشورهای دارنده و صادرکننده گاز جهان در معادلات اقتصادی و سیاسی بین المللی را فراهم کند.

70 درصد ذخایر گاز دنیا در اختیار GECF

با توجه به اینکه 70 درصد ذخایر گاز دنیا در اختیار اعضای مجمع کشورهای صادرکننده گاز قرار دارد، این مجمع از توان لازم برای نقش آفرینی بیشتر در بازار جهانی گاز برخوردار است.

حضور ایران، روسیه و قطر که به عنوان سه کشور مهم دارنده ذخایر گازی دنیا به شمار می روند می تواند تضمینی برای استحکام هر چه بیشتر جایگاه این مجمع به شمار رود.

کشورهای عضو مجمع صادرکنندگان گاز علاوه بر برخورداری از 70 درصد ذخایر گازی جهان ، 42 درصد از تولید گاز جهان،40 درصد از انتقال گاز با خط لوله و 65 درصد از تجارت گاز طبیعی مایع شده (ال ان جی) را نیز در اختیار دارند.

جی.ای.سی.اف یا اوپک گازی؟

از ابتدای شکل گیری GECF اشتباهی در نامیدن این تشکل گرفت که سبب شد رسانه ها و کارشناسان به جای GECF این تشکل را با نام «اوپک گازی» خطاب کنند.

عادلی دبیرکل مجمع جهانی کشورهای صادرکننده گاز دراین باره می گوید: عملکرد جی.ای.سی.اف با اوپک متفاوت است؛ از همان ابتدا این تشکل، نام مجمع را برای خود انتخاب کرد تا جایگاه آن با سازمان اوپک که یک کارتل اقتصادی است، اشتباه گرفته نشود.

عادلی افزود: اوپک یک کارتل اقتصادی متشکل از تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت خام است که با هدف تنظیم بازار تشکیل شده و در پی تاثیرگذاری بر میزان عرضه و قیمت نفت خام است.

وی با بیان اینکه نامیدن این مجمع با عنوان اوپک گازی نادرست است، اظهار داشت: غربی ها برای ایجاد تصور منفی علیه مجمع کشورهای صادرکننده گاز در افکار عمومی و برای جلوگیری از تاثیرگذاری آن، تلاش می کنند این مجمع را به اوپک پیوند زده و آن را اوپک گازی بنامند.

دبیرکل مجمع جهانی کشورهای صادرکننده گاز خاطرنشان کرد: برخی شهروندان عادی در دادگاه های اروپایی و آمریکایی، دعاوی حقوقی را علیه اوپک که یک کارتل اقتصادی به شمار می رود مطرح و ادعای خسارت کرده اند.

تفاوت عملکرد GECF و اوپک

کارکرد اصلی جی.ای.سی.اف رصد و نظارت بازار جهانی گاز است اما اوپک در پی مدیریت عرضه نفت و کنترل قیمت هاست.

عادلی با تشریح وظایف جی ای سی اف می گوید: بر اساس اساسنامه GECF، این مجمع، پایگاهی برای مبادله اطلاعات و تجربیات بین کشورهاست.

وی خاطرنشان می کند: براساس بخش دیگری از اساسنامه، حاکمیت کشورها بر مدیریت ذخایر گازی محترم است، بنابراین قرار نیست که برای کشورها سهمیه این تعیین شود.

دبیرکل مجمع جهانی کشورهای صادرکننده گاز با بیان اینکه کار اصلی جی.ای.سی.اف، رصد و نظارت بازار جهانی گاز است، اظهار داشت: یک گروه کاری در مجمع، تحولات بازار جهانی گاز را به صورت روزانه، هفتگی و ماهانه رصد می کنند.

عادلی با بیان اینکه این گروه کاری، پس از رصد بازار گاز، گزارش های تهیه شده را در اختیار کشورهای عضو قرار می دهد، اضافه کرد: یک گروه کاری دیگر نیز بازار گاز را در میان و بلندمدت رصد کرده و پیش بینی می کند که چه تحولاتی در این بازار رخ خواهد داد.

دبیرکل مجمع جهانی کشورهای صادرکننده گاز افزود: از طریق رصد کوتاه، میان و بلندمدت بازار جهانی گاز، فرصت برنامه ریزی و سیاست گذاری را برای کشورهای عضو فراهم می کنیم.

وی با تاکید بر اینکه هدف جی.ای.سی.اف ، تامین منافع حداکثری اعضاست، ادامه داد: با همکاری سازمان های بین المللی، یک مکانیزم مبادله اطلاعات بازار گاز ایجاد شد که جی.ای.سی.اف در راس آن قرار گرفت.

عادلی افزود: سازمان های مهم بین المللی مانند IEA (آژانس بین المللی انرژی)، IEF (مجمع بین المللی انرژی)، OLADE  (سازمان انرژی آمریکای لاتین)، APEC  (سازمان همکاری های اقتصادی آسیا- اقیانوسیه)، اتحادیه اروپا، سازمان ملل، اوپک و GECF در این طرح همکاری دارند.

دبیرکل مجمع جهانی کشورهای صادرکننده گاز گفت: بر اساس این طرح که JODI-Gas نامیده می شود، جی.ای.سی.اف مسئولیت کنترل اطلاعات و داده های بازار را برعهده گرفت.

عادلی اضافه کرد: همچنین یک پایگاه مبادله اطلاعات در داخل مجمع ایجاد شده است که براساس آن، اطلاعات 18 عضو مجمع گردآوری شده و در اختیار همه اعضا قرار می گیرد.

وی خاطرنشان ساخت: در این پایگاه همه اطلاعات مربوط به مبادلات، فروش و صادرات گاز در کشورهای عضو گردآوری می شود.