شرکت فولادسازی «یو اس استیل» امریکا خبر از توقف فعالیت یکی از کارخانه‌های خود در بیرمنگام این کشور داده است. در پی این اقدام، برآورد می‌شود که ۱۱۰۰ نفر شغل خود را در این ناحیه از دست بدهند؛ ناحیه‌ای که مدت‌ها به عنوان یکی از قطب‌های فولادسازی امریکا شناخته می‌شد. آیا امریکا در حال از دست دادن جایگاه خود در صنعت فولاد جهان است؟

پایگاه خبری-تحلیلی «ان‌پی‌ار» این اتفاق را آغاز یک عصر جدید در صنایع فولاد امریکا می‌نامد؛ کارخانه‌ای که زمانی مرکز اقتصادی شهر بیرمنگام بود و با فعالیت بیش از ۱۰۰ ساله خود به طور کامل بر فرهنگ آن اثر گذاشته بود، اکنون در حال بسته شدن است. برای اهمیت فولادسازی در اقتصاد و فرهنگ این شهر کافی نگاهی به سطح آن بیندازیم. در جنوب این شهر و در «رد مانتین»، تندیسی ۵۰ تنی از «ولکان»، الهه روم باستان ساخته شده است. خدایی که در یک دست پیکانی در دست دارد و با دست دیگر، چکشی را در دست گرفته است. «اندرو ییگر» یکی از روزنامه‌نگاران این شهر، این مجسمه را نماد تاریخ صنعتی بیرمنگام می‌داند؛ شهری که زمانی «پیتزبورگ جنوب امریکا» نامیده می‌شد. پیتزبورگ پنسیلوانیا بزرگترین قطب فولادی امریکا است.
اما اکنون، تاریخ شهر بیرمنگام عوض شده و ناحیه‌ای که از آهن ساخته شده بود، باید به فکر ایجاد اشتغال و راه درآمدی جدیدی برای شهروندان خود باشد.

بسیاری از رسانه‌های منطقه و کشور امریکا به تقلا افتاده‌اند، درحال انتقاد از این سیاست هستند، تلاش می‌کنند که شغل خود را حفظ کنند. با این حال، به نظر نمی‌رسد که تلاش‌های آنها به نتیجه‌ای ختم شود و بیرمنگام باید به فکر توسعه صنعت جدیدی باشد. در هر صورت، بسته شدن کارخانه فولادسازی بیرمنگام را نمی‌توان تنها محدود به شهر و شرکت «یو اس استیل» دانست. این اتفاق را می‌توان سرآغاز دوره‌ای در صنعت فولاد امریکا دانست. دوره‌ای که در آن با کاهش مستمر تولید فولاد مواجه خواهیم بود و این کشور به تدریج جایگاه خود را در بازار فولاد جهان از دست خواهد داد.

پس از آنکه گزارش‌های مالی ۳ ماهه دوم سال جاری میلادی منتشر شد، ۴ فولادساز برتر امریکا به فکر اصلاح وضعیت موجود افتادند. اوضاع آنها مدت‌ها نابه‌سامان شده و توان رقابت در بازار جهانی آنها کاسته شده بود. یکی از مهم‌ترین دلایل آن را می‌توان افزایش قدرت دلار در مقابل ارزهای دیگر عنوان کرد. موضوعی که به صادرات این کشور ضربه زده است. اکنون این ۴ کشور به فکر بهره‌گیری از فرصت‌هایی هستند که به‌دلیل رشد صنایع خودروسازی و ساختمانی امریکا وجود دارد. گفته می‌شود که آنها با خروج از صنعت فولاد به فکر ورود به این ۲ صنعت (خودروسازی و ساختمانی) خواهند بود. حتی اگر این ادعا هم صحیح نباشد، دست‌کم این ۲شرکت مخارج سرمایه‌ای خود را برای سال‌جاری میلادی کاهش داده‌اند.

 
نگاهی به آینده فولاد امریکا

 
«امریکا سومین تولیدکننده فولاد جهان است. بیشترین میزان تقاضای آن سال ۲۰۰۸ میلادی بود. پس از بحران جهان، هم از میزان تولید این کشور کاهش پیدا کرد و هم از میزان تقاضای آن؛ به‌طوری‌که از سال ۲۰۰۹م، میزان تقاضای حدود ۱۵۰میلیون تنی این کشور تا نصف سقوط کرد.» این سخنان را رییس امور بین‌الملل انجمن سنگ ایران عنوان کرد.

وی افزود: البته این تقاضا به‌تدریج احیا شد و در سال ۲۰۱۴م به ۱۳۱میلیون تن رسید. برای ۲۰۱۵م، هم برآورد شده است که تقاضای فولاد امریکا با تغییر اندکی به ۱۳۲ میلیون تن برسد.

به گفته کیوان جعفری‌طهرانی در هر صورت، تولید فولاد در امریکا جوابگوی نیازهای آنها نبوده است. در سال ۲۰۱۴م، میزان تولید فولاد امریکا ۸۸میلیون تن بوده است. این میزان تولید باعث شد که این کشور در فهرست برترین تولیدکنندگان فولاد جهان پس از کشور ژاپن و قبل از هندوستان قرار بگیرد؛ ۲ کشوری که به ترتیب ۱۱۰میلیون تن و ۸۶/۵میلیون تن تولید داشته‌اند. در هر صورت، کسری عرضه ۴۳میلیون تنی امریکا در سال ۲۰۱۴م باعث شد که این کشور مجبور به تامین نیاز خود از طریق واردات شود.

در هر صورت، بررسی روند تقاضای فولاد امریکا نشان می‌دهد که مصرف این کشور تا سال ۲۰۱۹م کاهش پیدا نمی‌کند و در هر سال شاهد افزایش تقاضای یک تا ۵/۱میلیون تنی خواهیم بود. پس از این سال، روند کاهشی تقاضای امریکا شروع خواهد شد. در هر صورت، تا آن زمان هم میزان رشد کم‌سرعت تقاضای امریکا نشان‌دهنده واقعیتی است. با آنکه در این کشور شاهد رشد جمعیت و افزایش پروژه‌های ساختمانی و همچنین توسعه صنعت خودروسازی هستیم، فولاد درحال جایگزین شدن با دیگر محصولات است.

 
رقبای قدرتمند فولاد

 
جعفری‌طهرانی معتقد است که کامپوزیت‌ها و فلزات دیگری مانند آلومینیوم درحال تصاحب بازار فولاد امریکا هستند و به این طریق مانع از افزایش تقاضا برای آن می‌شوند. این وضعیت باعث می‌شود که امریکا به راحتی بتواند اقدام به کاهش تولید فولاد خود کرده و نیازهای خود را هم از طریق واردات تامین کند. خودروسازی هم که یکی از مهم‌ترین بازارهای امریکا است تقاضای زیادی برای فولاد دارد، درحال جایگزینی آلومینیوم با آن است.

درحال‌حاضر خودروهای روز امریکا براساس استانداردهای جدید ساخته می‌شوند و به دنبال آن در شاسی‌ها و در بسیاری از قسمت‌های دیگر خودرو از آلومینیوم استفاده می‌شود. دلایل آن هم وزن بسیار کمتر و امکان ریخته‌گری راحت‌تر و دقیق‌تر است. این روند در صنایع خودروسازی روزبه‌روز سرعت بیشتری پیدا می‌کنند.

 
سیاست فولادی

 
به‌طور کل، روند مصرف فولاد در این کشور در حال کند شدن است و از سال ۲۰۱۹م هم کاهش آن را شاهد خواهیم بود. بستن کارخانه‌های فولادسازی امریکا هم به این دلیل است.
آنها به این موضوع پی برده‌اند که از سال ۲۰۱۹م به بعد نیازشان برای فولاد کاسته خواهد شد و بهتر است کاهش تولیدشان را از امروز شروع کنند. به همین دلیل است که با بستن کارخانه‌های پرهزینه‌تر کار خود را آغاز کرده‌اند.

البته تمام دلایل این تصمیم‌ها را نمی‌توان محدود به وضعیت بازار عرضه و تقاضای امریکا دانست.فولادسازی امریکا درحال از دست دادن رقابت‌پذیری قیمتی خود هم هست. در یک‌سال گذشته، افزایش ارزش دلار نسبت به ارزهای دیگر، موجب تضعیف صادرات این کشور در تمامی محصولات شده است.

این وضعیت برای فولاد هم مشاهده می‌شود و تولید داخلی این محصول در داخل امریکا دیگر مقرون به صرفه نیست. بهترین تصمیمی که آنها می‌توانند بگیرند، تامین فولاد مورد نیاز از طریق واردات است و در همین زمان می‌توانند سرمایه‌های خود را صرف حوزه‌های فناوری پیشرفته و جایگزین‌های فولاد کند.

 
سیاستی که البته آغاز شده است و چندین سال است که فولاد امریکا در مقابل افزایش تولید سرسام‌آور فولاد در چین سکوت کرده است.
انتخاب آنها تولید محصولات و جایگزین‌های پیشرفته‌تر است که آلودگی کمتری هم دارد. در هر صورت علاوه بر تقویت دلار، اقدام کشورهایی مانند اوکراین، روسیه، چین و ژاپن هم برای تضعیف پول ملی خود، امریکا را به اهداف خود نزدیک‌تر کرده است. آنها اکنون می‌توانند با هزینه‌ای بسیار کمتر، نیاز داخلی خود را به فولاد تامین کنند.

-مهدی نیکویی-

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان