حال و هوای صادرات در دوران پساتحریم نیز عوض می‌شود. سیاست‌های اجرایی برای جهش صادراتی این دوره از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت ترسیم شده که به تازگی به تایید رییس‌جمهوری هم رسید.

این در حالی است که نگاه دنیا به ایران نیز تغییر کرده به نحوی که بلافاصله پس از توافقات هسته‌ای هیات‌های تجاری مختلفی از کشورهای آلمان، ایتالیا، ژاپن و... به ایران آمدند و دیگر کشورها نیز در صف ورود به کشور تازه از تحریم درآمده هستند. اینها در حالی است که قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت از تدوین ۱۵ سیاست از سوی دولت برای جهش صادراتی در دوران پساتحریم خبرداد و گفت: مجوزها و ممنوعیت‌های موردی صادرات لغو می‌شود. از سویی دیگر، بانک جهانی نیز در تازه‌ترین گزارش از چشم‌انداز صادرات ایران پس از لغو تحریم‌ها ۳ شاخه سیاستی را برای توسعه صادرات ایران در این دوره پیشنهاد کرد.

مجتبی خسروتاج تصریح کرد: در روزهای اخیر در کمیسیون اقتصادی دولت، سیاست‌های توسعه صادرات غیرنفتی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت تشریح شد و بر این اساس، حداقل ۱۵ سیاست که می‌تواند منجر به توسعه صادرات غیرنفتی کشور شود، بررسی‌شده و به تصویب رسید. وی افزود: این سیاست‌ها در روزهای آینده ابلاغ خواهد شد که می‌توان پس از ابلاغ جزییات آن را تشریح کرد اما آنچه که مسلم است عزم دولت برای جهش صادراتی و توسعه صادرات غیرنفتی در شرایط پساتحریم است و وزارت صنعت، معدن و تجارت سیاست‌های کاملی را برای رونق صادرات و حمایت از صادرکنندگان در نظر گرفته است.

قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: صدور ضمانتنامه‌های بانکی برای صادرات خدمات فنی و مهندسی تسهیل خواهد شد و اعتبارات صادراتی از محل منابع صندوق توسعه ملی برای حضور در بازارهای هدف تخصیص خواهد یافت، ضمن اینکه تقویت سرمایه صندوق ضمانت صادرات و تسریع در خدمات گمرکی نیز در دستور کار قرار گرفته است. به گفته خسروتاج، همچنین مقرر شده تا مجوزها و ممنوعیت‌های موردی برای صادرات حذف شود و سازمان امور مالیاتی، تسهیلات لازم را در زمینه استرداد مالیات بر ارزش‌افزوده صادرکنندگان کالا و استفاده از کالاهای سرمایه‌ای تولید داخل در مناطق آزاد تجاری فراهم کند.

 
پیشنهادهای بانک جهانی

 
در همین حال بانک جهانی در گزارش اخیر خود نوشته است: برداشتن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران باعث ایجاد فرصت اقتصادی مهمی می‌شود که نه تنها بهبود رکود اقتصادی این کشور را به دنبال دارد بلکه روندی طولانی‌مدت در رشد اقتصادی ایجاد می‌کند. ایران دارای جمعیت به نسبت جوان و تحصیلکرده است که اگر به سرمایه، فناوری و فرصت‌های بازار دسترسی داشته باشد می‌تواند به‌صورت یک نیروی کار به‌شدت مولد عمل کند. این کشور همچنین دارای زیرساخت‌های مناسب و معقول و منابع طبیعی فراوانی است که می‌تواند باعث تسهیل تولید شود. علاوه بر این منابع عظیم ایران و بدهی خارجی اندک می‌تواند سرمایه‌های خارجی را به کشور جذب کند.

در چند سال گذشته تشدید تحریم‌های بین‌المللی و نقص سیاست‌های اقتصادی رشد اقتصادی این کشور را در نطفه خفه کرده است. درحال‌حاضر با حذف تحریم‌ها، سوال کلیدی این است که چه سیاست‌هایی می‌تواند به شناخت ظرفیت عظیم اقتصادی ایران کمک کند؛ سیاست‌های تجارت و صنعت ایران در سود این کشور از فرصت‌های بین‌المللی پیش‌رو و رشد طولانی‌مدت این فرصت‌ها نقشی مرکزی بازی می‌کند.

 
نیاز به صادراتی پویا

 
ایران نیازمند یک صادرات پویا برای دستیابی به نرخ رشد و تنوع اقتصادی است که به کاهش نرخ بیکاری بالا کمک و برای نسل جوان و نیروی کار تحصیلکرده کشور رفاه اقتصادی ایجاد کند. لغو تحریم‌های بین‌المللی فرصت‌هایی را برای گسترش صادرات فراهم می‌کند، اما این‌کار می‌تواند نقدینگی را افزایش دهد و این مسئله باعث ایجاد اختلال در نیل به اهداف صادراتی کشور خواهد شد.گامی کلیدی برای مقابله با کاهش ارزش واقعی ارز افزایش عملکرد صادرات است و اطمینان از اینکه این عملکرد در حالت کلی به‌نفع اقتصاد خواهد بود. این موضوع ممکن است به دلیل درآمد قابل توجه منابع ایران، که تمایل به افزایش ارزش پول داخلی دارد قابل اجتناب نباشد. با این حال نرخ واقعی ارز بستگی به عرضه کالاها و خدمات داخلی غیرقابل تجارت نیز دارد.

 
چالش زیرساخت‌ها در ایران

 
به گزارش بانک جهانی شاخه دیگر این سیاست باید بر زیرساخت‌ها تمرکز کند. زیرساخت‌های ایران در ابعاد مختلف برای سطح فعلی فعالیت‌های اقتصادی مناسب و معقول است، اما اگر آهنگ رشد اقتصادی تندتر شود بخش‌هایی از زیرساخت‌ها مانند فرودگاه‌ها، بنادر، جاده‌ها و تأمین آب می‌تواند به‌سرعت با تنگنا مواجه شود.شاخه سوم از سیاست‌های توسعه صادرات در ایران باید بر حمایت از فعالیت‌های تولید فناوری و آموزش کار تمرکز کند. با توجه به اینکه کارگران ایران برخوردار از درآمدهای منابع ایران و سطح درآمد بالاتر هستند، نمی‌توانند رقابتی در فعالیت‌هایی که کشورهای با درآمد بسیار کم و متوسط به‌طور معمول آن را دنبال می‌کنند، داشته باشند.

تجارت ایران نیاز به اهدافی بالاتر از لحاظ کیفیت محصول و فناوری دارد باید بر نوآوری برای به‌دست آوردن قدرت رقابت تکیه کرد. این ممکن است یک هدف امکان‌پذیر حتی در کوتاه‌مدت باشد، زیرا بازار ایران ایزوله شده و متخصصان تحصیلکرده در کشور باید برای رسیدن به نیازهای فناوریکی خود بهبودی در عملکرد خود ایجاد کنند.بانک جهانی در پایان گزارش خود این‌گونه نوشت: معدن استعدادهای توانمند در ایران می‌تواند طوری سازمان یافته شود که کارهایی بسیار نوآورانه و خلاق انجام دهد. کارآفرینان ایرانی خارج از کشور نیز می‌توانند در ارائه مهارت‌های تکمیلی ضروری و شبکه‌های جهانی نامزد باشند.

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان