فولاد سازها چشم به راه فناوری‌های نو
فولاد تشنه است
کشور ما با بحران آب مواجه است و از سوی دیگر بسیاری از شرکت‌های فولاد سازی کشور در منطقه فلات مرکزی ایران قرارگرفته‌اند.
براساس شاخص جهانی فولاد برای تولید هر کیلوگرم فولاد به ۸ لیتر آب نیاز است که این شاخص در فولاد سازان ایرانی به خاطر استفاده از فناوری‌های گوناگونی متغیر است؛ هر چه فناوری‌ها پیشرفته‌تر و به‌روزتر باشد به همان نسبت مصرف آب نیز کاهش خواهد یافت.البته برخی از فولاد سازی‌های بزرگ کشور موفق شده‌اند با روش‌های گوناگون مصرف آب را تا حد زیادی کاهش دهند البته برخی از کارشناسان بر این عقیده‌اند بیشترین مصرف آب مربوط به حوزه کشاورزی است و صنایع ایران کمترین مصرف آب که حدود ۲ درصد است را دارند اما با این حال صنایع گوناگون به ویژه فولاد سازی‌ها باید با استفاده از راه‌های گوناگون بتوانند مصرف آب را در تمامی بخش‌های تولیدی کاهش دهند.
فولاد مبارکه دور ریز آب ندارد
فولاد مبارکه توانسته در سال‌های اخیر با بهره گیری از روش‌های جدید باز چرخانی پساب‌های کارخانه‌ای را دوباره در دستور کار قرار داده و در اصل آب دور ریز نداشته باشد که این مسئله تاثیر بسزایی در کنترل مصرف آب دارد. بهرام سبحانی، مدیرعامل فولاد مبارکه اصفهان درباره صرفه‌جویی آب این کارخانه می‌گوید: در خطوط تولید فولاد مبارکه بیش از ۱۸۰ میلیارد تومان برای جلوگیری از آلودگی هوا، انواع و اقسام فیلترها و سیستم‌های غبارگیر خریداری شده و در بخش آب هم، تصفیه خانه‌های متعددی نصب و راه اندازی شده تا آب در چرخش تصفیه شده و دوباره در چرخه تولید مورد استفاده قرار گیرد.
وی خاطرنشان می‌کند: به‌طور تقریبی این کارخانه آب دور ریز ندارد و مقدار پسابی هم که وجود دارد در فضای سبز مورد استفاده قرار می‌گیرد در واقع کل آب باز چرخانی شده و به شیوه‌های مختلف استفاده می‌شود و به این ترتیب این کارخانه اصلا دور ریز آب ندارد. وی تاکید می‌کند: با توجه به اینکه درحال حاضر کشور با خشکسالی روبه‌رو است باید تولید کنندگان تلاش کنند تا حد ممکن از فناوری‌هایی استفاده کنند که هم در مصرف آب صرفه‌جویی به عمل‌اید و هم دور ریز آب نداشته باشد. وی تصریح می‌کند: استفاده از فناوری‌های برتر جهانی و جایگزین کرده آنها به جای دستگاه‌های قدیمی از مواردی است که می‌تواند در کاهش مصرف آب و به طور کلی در کاهش هزینه‌ها تاثیر چشمگیری داشته باشد.
کاهش مصرف آب با خلاقیت یک کارمند
سال گذشته «یکی» از کارکنان بخش آزمایشگاه فولاد مبارکه توانست با بهینه سازی سیستم خنک کننده این شرکت فولاد سازی، سالانه ۲۱۸ هزار لیتر در مصرف آب در این صنعت بزرگ صرفه جویی کند. این دستگاه‌ها با جریان مداوم آب خنک می‌شوند که این روند، هم هدر رفت آب را به همراه داشت و هم باعث فرسودگی دستگاه می‌شد. در این طرح با تهیه یک مخزن کوچک‌آب، شیر برقی هوای فشرده و طراحی یک افشانک مخصوص با فرمان خنک‌کاری، شیر برقی فعال شده و با کمترین میزان ممکن آب، صفحات خنک می‌شود. با اجرای این طرح میزان مصرف آب از ۶۰۰ لیتر در روز به یک و نیم لیتر کاهش یافت. کاهش خرابی دستگاه و افزایش زمان آماده به کاری تجهیز، کاهش مشکلات ایمنی ناشی از سرریز آب در دستگاه و بهبود محیط کار از دیگر مزایای استفاده از این طرح است.
کاهش مصرف آب در فولادسازی الزامی است
برای کاهش مصرف آب در فولاد سازی‌ها لازم است از دستگاه‌ها و فناوری‌هایی استفاده شود که بهترین طراحی و برنامه را برای کاهش مصرف آب دارند. همچنین استفاده از پساب‌های کارخانه‌ای و پساب خانه‌ها می‌تواند در صنعت فولاد سازی کاربرد داشته باشد. مهرداد تولائیان، مدیر ارشد مهندسی بهره برداری ذوب آهن اصفهان درباره استفاده از فناوری‌هایی که در تولید فولاد نیاز به آب کمتری دارند می‌گوید: از ۱۶ سال پیش تاکنون مقدار تولید ذو ب‌آهن تا حدود ۲برابر شده ولی میزان آب مصرفی در تولیدات این کارخانه بسیار کاهش یافته است.
وی می‌افزاید: با توجه به اینکه درحال حاضر در شرایط بحران آب به‌سر می‌بریم لازم است از دستگاه‌ها و فناوری‌هایی استفاده شود که تا حد امکان مصرف آب در تولید انواع محصولات کاهش یابد زیرا استفاده از این روش‌ها که در بسیاری از کشورهای دنیا متداول است می‌تواند در کنترل مصرف آب اثر بگذارد.وی خاطرنشان می‌کند: در این زمینه ذوب آهن اصفهان موفق شده برای کاهش مصرف آب برنامه‌های خوبی را در دستور کار قرار داده و آنها را اجرایی کند که در این زمینه سرمایه گذاری‌های فراوانی هم انجام شده است.
تولائیان درباره کارهایی که در این زمینه انجام شده بیان می‌کند: ذوب آهن اصفهان پساب‌های اطراف شهر را خریداری کرده و با تصفیه این آب‌ها و استفاده از پساب‌های کارخانه این آب‌ها دوباره مورد استفاده قرار می‌گیرد که در این باره قراردادی بین مجتمع فولاد و اداره آب و فاضلاب بسته شد.مدیر ارشد مهندسی بهره برداری ذوب آهن اصفهان می‌گوید: با استفاده از دستگاه‌های پیشرفته دنیا می‌توان از مصرف بی‌رویه آب و بخار شدن آن جلوگیری به‌عمل آورد زیرا درحال حاضر لازم است تمام کارخانه‌های که کارهایی تولیدی انجام می‌دهند برای جلوگیری از هدر رفتن آب اقدامات لازم را انجام دهند.
آمایش سرزمین برای طرح‌های فولادی
با توجه اینکه کشور در شرایط بحران آب به‌سر می‌برد باید برای کنترل استفاده از مصرف بی رویه آب در بخش‌های مختلفی صنعت از راهکارهای مناسب که در دنیا متداول است استفاده کرد که یکی از عمده ترین این روش‌ها ایجاد یک سیستم مداربسته آب است که باید به وسیله فولاد سازی‌ها به مرحله اجرایی شدن درآید. سید نصیرالدین ضویی، مدیر فروش و بازاریابی یک شرکت نصب و راه اندازی واحدهای صنعتی در ایران درباره راهکارهای بهینه سازی مصرف آب در صنعت فولاد می‌گوید: درحال حاضر کشور با بحران آب مواجه است و از سوی دیگر بسیاری از شرکت‌های فولاد سازی کشور در منطقه فلات مرکزی ایران قرار گرفته‌اند.
براساس شاخص جهانی فولاد برای تولید هر کیلوگرم فولاد به ۸ لیتر آب نیاز است که این شاخص در فولاد سازان ایرانی متغیر است. وی می‌افزاید: این تغییر به فناوری‌های استفاده شده در صنعت فولاد مرتبط است. به عنوان مثال شرکتی مانند فولاد مبارکه به ۵ مترمکعب آب در ازای تولید هر تن فولاد رسیده که این موضوع نشان دهنده مهندسی آب حساب شده و استفاده از فناوری‌های روز صنعت فولاد در فولاد مبارکه است.وی تصریح می‌کند: سهم برداشت آب شرکت فولاد مبارکه از رودخانه زاینده رود، تنها ۲۳ میلیون مترمکعب است که این میزان حدود ۱/۵ درصد از دبی آب این رودخانه محسوب می‌شود. در بسیاری از فولاد سازان کشور مصرف آب از شاخص جهانی آن بیشتر است که باید با استفاده از روش‌های بهینه سازی مصرف آب مانند شرکت فولاد مبارکه استفاده کنند.
ضویی عنوان می‌کند: در سطح کشور، ۹۲ درصد از منابع آبی، در بخش کشاورزی و حدود ۶ درصد در بخش شرب و تنها ۲ درصد در کل صنایع مصرف می‌شود که نشان‌دهنده این است که سهم صنعت فولاد نسبت به صنعت کشاورزی بسیار ناچیز است ولی در همان ۲ درصد هم می‌توان از روش‌های بهینه استفاده کرد. وی تاکید می‌کند: یکی از راه‌های بهینه سازی مصرف آب در صنایع فولادی، ایجاد یک سیستم مداربسته آب است، که در این روش آب چرخه مصرف خود را می‌گذراند و سپس تصفیه می‌شود و آب تصفیه شده دوباره در چرخه مصرف قرار می‌گیرد به این شکل آب مصرفی موردنیاز فولاد حداقل دورریز را خواهد داشت. به گفته وی؛ با استفاده از سیستم بازیافت فاضلاب می‌توان از آب بازیافت شده در صنعت فولاد استفاده کرد.
شرکت‌های فولاد سازی می‌توانند با سرمایه گذاری در بازیافت فاضلاب‌ها، از آب بازیافتی حاصل شده در فرآیند تولید استفاده کنند. وی می‌گوید: با چندبار بازچرخانی آب در فرآیند تولید فولاد، آب سنگین می‌شود و وارد حوضچه‌هایی می‌شود که لایه‌های حفاظت شده و عایق شده دارد و آب وارد شده به این حوضچه‌ها با نور خورشید تبخیر می‌شود و لجن سیاه و سنگینی در ته آن می‌ماند که در اینجا نیاز به ورود آب است تا از میزان سنگینی آب استفاده شده بکاهد، در اینجا می‌توان از آب بازیافتی از فاضلاب‌ها برای جایگزین کردن استفاده کرد.
ضویی اظهار می‌کند: درحال حاضر یکی از چالش‌های صنعت فولاد در ایران کاهش مصرف آب است. بهترین راهکار این است که طرح‌های فولادی در کنار دریا احداث شوند. در کشورهای پیشرفته در مناطقی که کمبود منابع آبی وجود دارد، کارخانه‌های تولید کنسانتره و گندله سازی احداث می‌کنند و کارخانه‌های فولاد سازی را در کنار دریا می‌سازند. این کار یک مزیت دیگر هم دارد و آن این است که برای صادرات محصولات فولادی با مشکل کمتری مواجه می‌شوند. در همین زمینه آمایش سرزمین برای طرح‌های فولادی امری بسیار ضروری است. وی تصریح می‌کند: در دهه‌های اخیر مصرف انرژی در کارخانه‌های پیشرفته حدود ۳۰ درصد کاهش داشته و این موضوع به اندازه‌ای اهمیت دارد که تنها در ۵ سال، بیش از ۲ میلیارد دلار به وسیله شرکت «پوسکو» کره جنوبی برای کاهش میزان مصرف انرژی سرمایه گذاری شده است.
وی بیان می‌کند: خاموش کردن کک به روش خشک، تولید برق از بازیافت حرارت زینتر، تزریق پودر زغال در کوره بلند، استفاده از آهن اسفنجی گرم در کوره‌های قوس الکتریکی، ریخته‌گری اسلب نازک، نصب گاز هولدر در کوره‌های بلند و همچنین تولید تیر آهن‌های سنگین از طریق بیم بلانک بعضی از روش‌هایی است که به کاهش میزان مصرف انرژی در این صنعت می‌انجامد. ضویی می‌افزاید: بیش از صدها روش بهبود در بخش‌های مختلف صنایع فولاد و صنایع وابسته به فولاد وجود دارد که هر یک می‌تواند به کاهش مصرف انرژی و کنترل آلودگی در این صنعت بینجامد. مثلا در شارژ کوره بلند روش‌های شارژ مواد اولیه با گندله و استفاده مرکب از پودر زغال و گاز و روش‌هایی که باعث کاهش مصرف آب می‌شود باید انجام شود.
استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان