با توجه به رونمایی برنامه راهبردی صنعت، معدن و تجارت در ۱۰تیرماه و اهداف بلندمدتی که در حوزه‌های مختلف تعیین شده، برای رسیدن به آن اهداف و ایجاد شهرک‌های صنعتی نیاز به آمایش سرزمینی برای احداث پروژه‌ها احساس می‌شود.

در همین زمینه وزارت صنعت، معدن و تجارت تدوین آمایش سرزمینی در حوزه صنعت را در دستورکار خود قرار داده تا مطابق آن شهرک‌های صنعتی در مناطقی که دارای مزیت هستند، احداث شود. البته تاکنون شهرک‌های صنعتی براساس مطالعات اقتصادی احداث شده‌اند اما به گفته دبیر کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی درحال‌ حاضر تنها ۱۲ شهرک صنعتی دارای استاندارد کافی هستند و بیشتر شهرک‌های صنعتی در شرایط اضطراری و با فشار سیاسی و غیرکارشناسی ایجاد شده‌اند. دولت یازدهم نیز برای جلوگیری از این موضوع ۱۵ مصوبه احداث شهرک‌های صنعتی که مربوط به مصوبات سفرهای استانی دولت قبل بوده است را لغو کرده تا از احداث شهرک‌های صنعتی که توجیه اقتصادی ندارند، جلوگیری شود.

تدوین آمایش سرزمینی صنعتی در دستور کار

 
فرشاد مقیمی، معاون برنامه‌ریزی سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران درباره ایجاد شهرک‌های صنعتی بر مبنای طرح‌های آمایش صنعتی گفت: برنامه استراتژیک وزارت صنعت، معدن و تجارت در ۱۰ تیر امسال رونمایی شد و هفته گذشته نیز نعمت‌زاده در جمع مدیران کل استان‌ها در تبریز این برنامه را تشریح کرد. بنابراین یکی از نیازهایی که برای اجرای این برنامه‌ها احساس می‌شود، آمایش سرزمینی است.وی افزود: به‌طور مثال اگر هدفگذاری برای ایجاد واحدهای صنعتی در رشته خاصی مدنظر قرار گرفته شده، باید مشخص شود در کدام استان‌ها می‌توان واحدهای صنعتی مرتبط با آن رشته را احداث کرد.

معاون برنامه‌ریزی سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران با بیان اینکه تدوین آمایش سرزمین براساس ضوابط کشور برعهده سازمان مدیریت و برنامه‌ ریزی کشور است، گفت: براساس آخرین اطلاعات، درحال‌حاضر سازمان مدیریت و برنامه‌ ریزی کشور در حال تدوین این آمایش است و نسخه اولیه آن نیز تهیه شده است، اما هنوز به جمع‌ بندی نهایی نرسیده‌اند و از آنجا که این آمایش سرزمینی از جنبه‌های سیاسی، تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و صنعتی انجام می‌شود، بنابراین برای آنکه در اجرای برنامه‌های استراتژیک صنعت و معدن از نظر زمانی تاخیری ایجاد نشود، وزارت صنعت، معدن و تجارت تصمیم دارد جنبه‌های صنعتی این آمایش را انجام دهد. وی افزود: پس از نهایی شدن آمایش سرزمینی ماموریت بعدی سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی این است که چه زیرساخت‌هایی و با چه ظرفیت‌هایی ایجاد شود. به طور مثال برای احداث واحد صنعتی فولاد باید دسترسی بالایی به آب و گاز در آن منطقه وجود داشته باشد و از لحاظ آلایندگی نیز برای محیط‌ زیست مشکلی ایجاد نشود.

لغو ۱۵ مصوبه احداث شهرک صنعتی

 
مقیمی با اشاره به اینکه تمام شهرک‌های صنعتی براساس مطالعات اقتصادی طراحی می‌شود، تصریح کرد: البته در سفرهای استانی دولت قبل ۱۵ مصوبه احداث شهرک صنعتی به شکل غیرکارشناسی وجود داشت که به دلیل نداشتن توجیه فنی و اقتصادی احداث این ۱۵ شهرک صنعتی در هیات دولت بررسی و مصوب‌های دولت قبل لغو شد. معاون برنامه‌ ریزی سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران در ادامه افزود: برخی اشکالات موجود در شهرک‌های صنعتی نیز به زمان تهیه آمایش‌های صنعتی بر می‌شود که ممکن است در آن زمان احداث شهرک‌های صنعتی از لحاظ اقتصادی و فنی توجیه داشته‌اند.

وی با تاکید بر اینکه آمایش‌های سرزمینی باید هر ساله به‌ روز شود، گفت: از دیگر نکات مهمی که در احداث مناطق ویژه اقتصادی باید مورد توجه قرار بگیرد می‌توان به دسترسی به مواد اولیه، بازار مصرف و خطوط حمل‌ونقل، میزان توانمندی نیروی انسانی، میزان توسعه‌ یافتگی منطقه و... اشاره کرد. مقیمی درباره اینکه وزارت صنعت، معدن و تجارت تا چه اندازه می‌تواند زیرساخت‌های شهرک‌های صنعتی را بازسازی و تقویت کند، اظهارکرد: براساس قانون، وزارت صنعت، معدن و تجارت وظیفه دارد زیرساخت‌های شهرک‌های صنعتی را ایجاد کند و پس از آن براساس قانون، شهرک را در اختیار بخش غیردولتی قرار دهد و صنعتگران نیز وظیفه دارند زیرساخت‌ها را بازسازی کنند و در این میان وزارت صنعت، معدن و تجارت تنها بر روند برنامه‌ها نظارت دارد.

اشتغال، سیاست اصلی احداث شهرک‌های صنعتی

 
سید محمد بیاتیان، دبیر کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی درباره ضرورت اجرای طرح آمایش سرزمینی برای ایجاد شهرک‌های صنعتی گفت: برای ایجاد شهرک‌های صنعتی طرح آمایش سرزمینی و سند توسعه صنعتی و معدنی کشور ابتدا باید تدوین شود. این در حالی است که هم‌ اکنون استان‌های کشور یا فاقد چنین طرحی هستند یا اگر موجود است بسیار آرمانی و دور از واقعیت تهیه شده است. بنابراین لازم است طرح آمایش سرزمینی برای هر استان بر اساس واقعیت‌های بومی و زیرساختی تهیه شود.

دبیر کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با اشاره به ضرورت بکارگیری سرمایه‌های مردم در احداث شهرک‌های صنعتی به ویژه صنایع کوچک و متوسط گفت: سرمایه‌هایی که در بازار مسکن، ارز، سکه و... سرگردان هستند یا به دلیل سیاست‌های غلط پولی و بانکی در بانک‌ها رها شده‌اند باید جذب این شهرک‌ها شوند تا براساس آمایش‌های سرزمینی شهرک‌ها با سرمایه مردم احداث شوند.

وی با اشاره به شاخص‌های ایجاد یک شهرک صنعتی گفت: براساس آمایش سرزمینی باید زیرساخت‌هایی همچون برق، گاز، آب و... برای احداث یک شهرک صنعتی مورد بررسی قرار گیرد همچنین موضوع پسآب فاضلابی و تصفیه‌ خانه‌های مورد نیاز نیز باید مدنظر قرار گیرد.بیاتیان با تاکید بر اینکه سیاست اصلی احداث شهرک‌های صنعتی باید اشتغال باشد، گفت: سیاست احداث شهرک‌های صنعتی علاوه پرداختن به بحث تولید ملی که اساس اقتصاد مقاومتی است، باید اشتغال بیشتر را در صنایع کوچک و متوسط مدنظر قرار دهد.

دبیر کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با اشاره به شاخص بازار مصرف برای ایجاد یک شهرک صنعتی گفت: یکی دیگر از شاخص‌های ایجاد شهرک‌های صنعتی بازار مصرف و پیش‌نیاز بودن صنایع بزرگتر است و برای سرمایه‌گذار، بازار مصرف مهم‌تر از تولید است، بنابراین باید تمام جوانب بازار مصرف داخلی، منطقه‌ای و... مدنظر قرار بگیرد.

افزایش۶۰ درصدی بازدهی شهرک‌ها با بازسازی

 
وی با اشاره اینکه درحال‌ حاضر بیشتر شهرک‌های صنعتی که در سال‌های گذشته ایجاد شده، فاقد بسیاری از استانداردها هستند، گفت: تنها حدود ۱۲ شهرک صنعتی که در کشور پراکنده هستند استانداردهای لازم را دارند و مابقی شهرک‌ها فاقد این ویژگی‌ها هستند که تعدادی از این شهرک‌های صنعتی استاندارد قبل از انقلاب طراحی شده‌اند.

 
بیاتیان با بیان اینکه بسیاری از این شهرک‌ها به دلیل مشکلات مالی دچار رکود و تعطیلی شده‌اند، گفت: به همین دلیل بسیاری نتوانستند فناوری خود را به روز کنند بنابراین تعداد زیادی از شهرک‌های صنعتی که در گذشته احداث شده‌اند را می‌توان براساس طرح آمایش سرزمینی بازسازی و اصلاح کرد. دبیر کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه بیشتر شهرک‌های سیاسی در شرایط اضطراری و با فشار سیاسی و با کار غیرکارشناسی ایجاد شده‌اند، گفت: بنابراین دولت به ویژه وزارت صنعت، معدن و تجارت باید توان جدی را به این موضوع اختصاص دهد تا نسبت به اصلاح رویه‌های غلط اقدام کند.

وی با اشاره به اینکه ظرفیت فعالیت بیشتر شهرک‌های صنعتی کمتر از ۳۰ تا ۴۰ درصد است گفت: اگر رویه‌ها اصلاح شود و مشوق‌های جدید مدنظر قرار گیرد و سرمایه در گردش مناسبی در اختیار شهرک‌ها قرار گیرد به‌طور قطع بازدهی بالای ۶۰ درصد خواهد بود و به وضعیت قابل قبولی خواهیم رسید. بیاتیان با تاکید بر اینکه آمایش سرزمینی باید به‌وسیله تیم کارشناس آشنا به آن مناطق تهیه شود، گفت: در گذشته نیز طرح‌های اینچنینی انجام شده اما چون به‌ وسیله تیم‌های آشنا به مناطق تهیه نشده و تفکر اروپایی بر این تیم‌ها حاکم بوده، بیشتر آمایش‌های سرزمینی آرمان‌گرایانه و دور از واقعیت بوده و باعث شده طرح‌ها نیمه‌ کاره و غیرقابل استفاده رها شوند.

بنابر این گزارش، باتوجه به هدفگذاری‌های انجام شده در برنامه راهبردی صنعت، معدن و تجارت یکی از ابزارهای کارآمد برای رسیدن به این اهداف تدوین آمایش سرزمینی صنعتی است که وزارت صنعت، معدن و تجارت پس از تدوین این سند در دستور کار خود قرار داده است.

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان