مشاغل معدنی یکی از کم‌جاذبه‌ترین شغل‌ها برای زنان است و این حوزه اقتصادی همواره به‌عنوان حوزه‌ای شناخته می‌شده که تعداد مردها در آن بسیار بیشتر از زن‌ها بوده است.

به گزارش استیل پدیا، با این حال، شواهد نشان می‌دهد این وضعیت در حال تغییر است و زن‌ها نقش پررنگ‌تری در پیشبرد فعالیت‌های معدنی ایفا می‌کنند. این روند از حمایت کشورها مختلف جهان و نهادهای بین‌المللی مانند بانک جهانی و سازمان ملل متحد هم برخوردار است.

بانک جهانی

 
بانک جهانی به عنوان یک نهاد بین‌المللی در حال حاضر برنامه‌ای را با همکاری دولت‌ها، جوامع و شرکت‌های مختلف جهان به پیش می‌برد تا نشان دهد چگونه صنایع استخراجی مختلف (معدن، نفت و گاز) می‌تواند آثار متفاوتی بر زنان و مردان داشته باشد. براساس گزارش این نهاد بین‌المللی، در حالی که بسیاری از منافع حاصل از فعالیت‌های استخراجی را مردها به‌دست می‌آورند، زن‌ها هم به‌صورت نامتناسبی باید خطرات اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی آن را تحمل کنند.

برنامه‌های آموزشی بانک جهانی با انجام پژوهش‌ها، تحلیل‌ها و انتشار مطبوعات مختلف به دنبال آن است که دانش جهانی را در زمینه تفاوت‌های جنسی در محیط‌های استخراجی افزایش داده و بر سیاست‌های دولت‌ها در این زمینه‌ها اثر بگذارد.

 
کاترین هلر، یک متخصص توسعه اجتماعی در بانک جهانی می‌گوید: با افزایش تمرکز بانک جهانی بر جنسیت و درک دولت‌های جهان از این موضوع که حمایت اجتماعی اهمیت فراوانی دارد، اکنون زمان فوق‌العاده‌ای برای تلاش به منظور افزایش نقش زن‌ها در حوزه‌های استخراجی فرا رسیده است.

استراتژی بانک جهانی چیست؟

 
صنایع استخراجی نفت، گاز و معدنکاری این توانایی را دارند که زندگی را در کشورهای غنی از منابع مختلف، متحول کنند. این فعالیت‌ها می‌توانند رشد اقتصادی را به ارمغان بیاورند، شغل ایجاد کنند و فقر را کاهش دهند.

 
با این حال، تاکنون به نقش زن‌ها در این فعالیت‌ها توجه چندانی نشده است. در حالی که صنایع استخراجی می‌توانند به زنان فرصت‌های زندگی بهتری ببخشند؛ فرصت‌هایی که ناشی از امکان اشتغال برای آنها، کسب درآمد و سرمایه‌گذاری بیشتر در جوامع محلی می‌شود. کسب‌وکارهایی که به وسیله زن‌ها پیش می‌روند، می‌توانند در زنجیره تامین صنایع استخراجی شکوفا شوند. کار کردن با آنها و سرمایه‌ گذاری روی آنها هم می‌تواند حس خوب کسب‌وکار به شرکت‌ها ببخشد.

به‌ عنوان مثال، بسیاری از شرکت‌های معدنی جهان را می‌توان مشاهده کرد که از زنان راننده برای هدایت کامیون‌های معدنی استفاده می‌کنند و بسیاری از آنها هم به کار با ماشین‌آلات مشغول هستند. دلیل این موضوع یافتن زنانی است که سابقه‌ای تحسین‌برانگیز در کارهای فنی دارند. ضمن آنکه فعالیت‌های آنها بسیار ایمن است، هزینه‌های نگهداری و تعمیرات تجهیزات را هم کاهش می‌دهد.

با این حال، هنوز هم در بسیاری از جوامع به نقش سازنده زن‌ها در اجتماع، توجه کافی نمی‌شود و نقش آنها در صنایع استخراجی بسیار اندک است. برای اصلاح این وضعیت نیاز است اطلاعات جوامع نسبت به توانایی‌هایی زنان و فرصت‌های بهره‌گیری از نقش آنها در صنایع نام برده شده، افزایش یابد و به این موضوع واقف شوند که با افزایش اشتغال آنها، مخاطرات اجتماعی کاهش می‌یابد. دلیل این موضوع، کاهش فقر و توزیع عادلانه‌تر درآمدها است.

آیا معدن، جای زنان است؟

 
بخش معدن، همواره فعالیتی اقتصادی بوده که تعداد مردان در آن غالب است. با این حال، به نظر می‌رسد که فرصت برای اشتغال بیشتر زن‌ها در این حوزه در جهان به وجود می‌آید و حوزه‌ای جذاب‌تر برای این نیمه از اجتماع می‌شود؛ هر چند همچنان تعداد آنها در اقلیت است. کانادا یکی از کشورهای پیشگام جهان در زمینه اشتغال زنان است. «زنان معدن» که یک سازمان غیرانتفاعی در این کشور بوده و به‌دنبال تامین منافع این قشر در صنعت معدنکاری است، گزارشی در سال ۲۰۱۰م انتشار داد که وضعیت اشتغال زنان کانادایی را در معادن این کشور نشان می‌داد.

زنان ۱۴درصد از کارکنان معدنی کانادا را در سال ۲۰۰۶م تشکیل می‌دادند. البته بیشتر این تعداد، به کارهای مدیریتی یا آشپزخانه‌ای مشغول بودند. پایگاه اینترنتی «کریر ماینر» که به ارائه خدمات مشاوره شغلی در کانادا می‌پردازد، با اشاره به گزارش سازمان «زنان معدن» می‌نویسد: سال‌ها از آن گزارش می‌گذرد و در این مدت می‌توان تغییرات زیادی در ترکیب جمعیتی شاغلان بخش معدن کانادا مشاهده کرد.

در حال حاضر، زنان بسیار بیشتر از گذشته در فعالیت‌های معدنی مشارکت دارند که پیش از این حوزه مسلم کاری مردان تصور می‌شد. بر این اساس و در ۱۰ سالی که از گزارش سال ۲۰۰۶م زنان معدن می‌گذرد، زنان بیشتری برای شغل‌های فنی هم دارای صلاحیت شناخته شده و به کار مشغول شده‌اند؛ از این مشاغل می‌توان به زمین‌ شناسی و مهندسی معدن اشاره کرد. در حالی که تا پیش از این و در سال‌های گذشته، زنانی هم که در بخش معدن به فعالیت مشغول می‌شدند، در مشاغل مدیریتی به انجام وظیفه می‌پرداختند. با این حال، پایگاه اینترنتی کریر ماینر معتقد است با وجود افزایش تعداد زنان شاغل در بخش معدن جهان، هنوز هم جایگاه شایسته آنها به‌دست نیامده است.

افریقای جنوبی

 
معدنی‌ترین کشور قاره افریقا یکی از کشورهایی است که در سال‌های گذشته تلاش کرده با تغییر قوانین به نابرابری‌های جنسیتی در محیط‌های کاری معدنی پایان دهد و تعداد شاغلان زن را در این محیط‌ها افزایش داده تا از مزایای نگاه متفاوت آنها به مسائل هم بهره‌مند شود.

 
براساس قوانین جدید افریقای جنوبی، شرکت‌های معدنی ملزم هستند دست‌کم ۱۰درصد از نیروهای کار خود را از بین زنان انتخاب کنند. هر چند در این کشور هم هنوز تفاوت بسیاری بین مشاغل ارائه شده به مردها در مقایسه با زنان وجود دارد و این موضوع به‌ویژه در سطوح ارشد مدیریتی مشاهده می‌شود، با این حال تغییر قوانین راهی به سمت تغییر ترکیب جنسیتی شاغلان معدنی در این کشور خواهد بود. این وضعیت را می‌توان در بسیاری دیگر از کشورهای جهان هم مشاهده کرد.

با این حال، همچنان موانعی بر سر راه اشتغال زنان در بخش معدن وجود دارد. یکی از بزرگترین چالش‌ها در این مسیر، نقش مادران در پرورش کودکان است؛ آن هم در صنعتی که بیشتر نیاز به سفر و رفت‌وآمد به نواحی روستایی دارد و ساعات کاری هم بسیار طولانی و غیرمتعارف است. از طرفی، این حقیقت هم وجود دارد که همچنان معدنکاری یکی از مشاغل پرخطر در جهان است و زنانی که قصد انتخاب آن را دارند باید به این موضوع توجه کنند.

 
این شرایط تا حدی بر اشتیاق زنان برای کارها و فعالیت‌های اقتصادی مرتبط با معادن اثر منفی می‌گذارد و بسیاری از آنهایی هم که به کار مشغول می‌شوند، در مراحل بعدی، ترک کار می‌کنند. با این حال، همچنان روند رو به رشد افزایش تعداد زنان در مشاغل معدنی افزایش می‌یابد و سیاست‌های دولتی کشورهای مختلف هم این تغییر را تسهیل می‌کند.

- مهدی نیکوئی-

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران وجهان