بازارهای نوظهور رو به افول می‌روند اما ایران می‌تواند به عنوان قدرتی تازه از افق طلوع کند با توجه به رفع تحریم‌های بین‌المللی علیه تجارت و سرمایه‌گذاری، انتظار می‌رود که بخش معدن این کشور به سرعت رونق یابد.

به گزارش استیل پدیا، هر چند چنین اتفاقی در اقتصاد جهان به ندرت می‌افتد. ایران اقتصادی بسیار بزرگ است که درآمدهای صادراتی قابل‌ توجهی از نفت دارد، موقعیت جغرافیایی‌اش عالی است و جمعیت دانش‌ آموخته و تحصیلکرده دارد. این سخنان را «کریستوفر اسکلستون» در تحلیل خود از ایران و در وب‌سایت مشاوره سرمایه‌گذاری «اینوستر اینتل» عنوان می‌کند. او یکی از استراتژیست‌ها و تحلیلگران معدنی موسسه «هالگارتن‌اند کامپانی» لندن است. اسکلستون بیش از ۳۰ سال است که در کشورهای مختلف (از جمله امریکا، آرژانتین و انگلستان) به تحلیل اقتصادی می‌پردازد.

 
با آنکه در سال‌های گذشته، ایران در تحریم به سر می‌برد، سازمان زمین‌ شناسی امریکا همچنان به انتشار گزارش‌های خود درباره وضعیت معدنی این کشور ادامه می‌داد. براساس گزارش این سازمان (که در سال ۲۰۱۲م انتشار یافته)، ایران بیش از ۴۰ محصول معدنی تولید کرده و بیش از ۲۰ فلز یا محصولات مرتبط با فلزات را فرآوری کرده است. تخمین زده می‌شود که ۹ درصد از تولید جهانی گچ و سنگ‌پا به ایران تعلق دارد؛ بیش از ۲ درصد از باریت، فلدسپار و سولفور دنیا در این کشور استخراج می‌شود و بیشتر از یک‌درصد از سیمان، شن صنعتی (یا شیشه)، مولیبدن و نیتروژن جهان از معادن آن به‌دست می‌آید.

تعداد معادن ایران چندان زیاد نیست و بیشتر آنها هم دولتی هستند. به طور مختصر، که حدود یک دهه پیش، پای معدنکاران خارجی به آنها باز شد (یکی از آنها یونیون ریسورسز از استرالیا بود و دیگری شرکت زرکان از کانادا) ولی با فرا رسیدن تحریم‌های بین‌المللی این همکاری‌ها به حالت تعلیق درآمد. با این حال، شرکت‌های خارجی به زودی فعالیت خود را در خاک این کشور از سر خواهند گرفت و نگاه نخست آنها به ذخایر سرب و روی این کشور است که در کلاس جهانی قرار داشته و حجم بسیار قابل توجهی دارد.

 
به تازگی در یکی از رویدادهای هفتگی بورس فلزات لندن «ال‌ام‌ای» شرکت کرده بودم و در آنجا با یک سرمایه‌ گذار نیویورکی آشنا شدم که شغل اولش بانکداری بود. در زمان صحبت با او متوجه شدم که تمام سهام خود را فروخته و آماده است تا به معدنکاری مگنزیت در ایران و فرآوری آن بپردازد.

 
یک بخش کلیدی از بدنه معدنی این کشور، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران است که به نام ایمیدرو شناخته می‌شود. این سازمان دولتی، معادن ایران را در حالت فعال نگه داشته و مانع تعطیلی آنها می‌شود. از مهم‌ترین و محوری‌ترین شرکت‌های معدنی این کشور هم می‌توان به شرکت ملی صنایع مس اشاره کرد. از فعالیت‌های این شرکت می‌توان به استخراج و توسعه معادن مس، تولید کنسانتره مس و تولید محصولات مسی مانند کاتد، اسلب، بیلت و مفتول‌های مسی ۸ میلی‌متری اشاره کرد. مهم‌ترین معادن مس ایران هم، ازجمله معادن «سرچشمه» و «میدوک» در استان کرمان و «سونگون» استان آذربایجان‌ شرقی در کنترل این شرکت است.

در قلب کمربند تتیان

 
جغرافیا و زمین‌ شناسی ایران تا حد زیادی از توسعه و تاریخچه منطقه «تتیان» متاثر شده است. رویدادهای زمین‌ شناسی رخ داده در پیرامون صفحه ایران در فرآیند تغییر برای ابرقاره «گوندوانا» منجر به برخورد صفحه ایران و صفحه عربستان شده است.

 
مس و مولیبدن

 
در اکتبر سال ۲۰۱۲، دولت ایران صادرات کنسانتره مولیبدن (و ۵۰ محصول دیگر) را ممنوع کرد. در سال پیش، شرکت ملی صنایع مس ایران، حدود ۵۰ درصد از کنسانتره مولیبدن تولیدی خود را صادر کرد.

 
این شرکت، در چند سال گذشته، روی گسترش کارخانه ذوب مس «خاتون‌آباد» سرمایه‌ گذاری کرده است. از دیگر برنامه‌های توسعه‌ای شرکت ملی مس می‌توان به پروژه گسترش کنسانتره‌ سازی مس میدوک و سرچشمه اشاره کرد. این شرکت همچنین برنامه دارد که یک کارخانه کنسانتره‌سازی جدید مس و مولیبدن در کنار معدن «نوچون» استان کرمان بسازد.

سنگ‌آهن

 
دیگر شرکت دولتی ایران، شرکت ملی فولاد ایران است که در بخش معدن و صنایع معدنی فعالیت می‌کند. سازمان زمین‌ شناسی امریکا در سال ۲۰۱۲م، خبر از افتتاح یک کارخانه تولید کنسانتره سنگ‌آهن در «زرند» داده؛ کارخانه‌ای که ظرفیت تولید سالانه آن ۲ میلیون تن است. این کارخانه به‌ وسیله شرکت مهندسی و ساختمانی صنایع غیرفلزی خارجی چین ساخته شده است. همچنین در سال ۲۰۱۲م، ماموریت ساخت یک کارخانه کنسانتره ۳۰۰ هزار تنی در سال برای استان یزد، تعیین شد و اتوتک هم قراردادی را برای طراحی یک کارخانه گندله‌ سازی در استان کرمان را به‌دست آورد. ظرفیت این کارخانه هم ۵ میلیون تن در سال خواهد بود.

روی

 
«روی» یکی از مهم‌ترین و با آینده‌ترین محصولات معدنی ایران خواهد بود و انتظار می‌رود که با شروع فعالیت مجموعه معدنی مهدی‌آباد، ذخایر «کلاس جهانی» روی ایران راه خود را به بازارهای بین‌المللی باز کند.

 
در سپتامبر ۲۰۱۲‌، شرکت روی مهدی‌آباد، با ایمیدرو به توافق رسید تا به موجب آن مجوز توسعه پروژه مهدی‌آباد را به‌ دست بیاورد. انتظار می‌رود که پروژه معدنی پیشنهاد برای ۲۵ به فعالیت خود ادامه دهد و براساس مذاکرات شکل گرفته، ظرفیت نهایی تولید کنسانتره روی آن به ۱۰۰ هزار تن در سال می‌رسد. مهدی‌آباد همچنین مجوز ساخت یک کارخانه ۱۰۰ هزار تنی تولید شمش روی را به‌دست آورد. این پروژه از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۲م به دلیل اختلاف‌ها و مشکلات موجود بین «مهدی‌آباد» و «ایمیدرو» به نتیجه خاصی نرسیده بود. با این حال، با هموار شدن راه و به نتیجه رسیدن پروژه روی مهدی‌آباد ایران تبدیل به یکی از قدرت‌های اثرگذار در بازار جهانی این فلز می‌شود.

سرب و روی انگوران

 
ذخایر معدنی انگوران که در ۳۰۰ کیلومتری شمال غربی تهران و ۱۲۰ کیلومتر غرب زنجان قرار گرفته است، به صورت روباز استخراج می‌شود و بزرگترین معدن روباز این کشور به شمار می‌رود. در حال حاضر، این معدن بزرگترین تولید کننده روی ایران است. برآورد می‌شود که ظرفیت این معدن ۱۸ میلیون تن بوده و عیار روی آن ۲۸ درصد باشد. با آنکه عیار و ذخایر آن در سال‌های گذشته کاهش یافته، همچنان در سال‌های آینده از مهم‌ترین تولید کنندگان روی ایران باقی خواهد ماند.

 
از دیگر معادن مهم ایران که نقشی اساسی در بازار آن دارند، میدوک، سونگون، آق‌دره و سرچشمه است. ضمن آنکه با فعالیت‌های اکتشافی آینده، احتمال کشف معادن بزرگ دیگر هم وجود دارد.

- مهدی نیکوئی-

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان