استراتژی امریکایی‌ها برای تسلط بر منابع معدنی جهان
ورود کشورهای بزرگ و قدرتمند به کشورهایی دیگر برای دستیابی به منابع معدنی آنها را می‌توان جزو استراتژی‌های بلندمدت دانست که بدون شک منافع سیاسی و اقتصادی را دربرخواهد گرفت. درواقع کشورهای بزرگ تنها به دلایل اقتصادی به دنبال بهره‌برداری از منابع و ذخایر معدنی وارد کشورهایی همچون افریقای جنوبی، شیلی و... نمی‌شوند بلکه در پس این اقدام منافعی سیاسی وجود دارد که می‌تواند در تسلط آنها بر کشورهای ضعیف‌تر تاثیرگذار باشد.
در این میان امریکا با دراختیار داشتن قدرت سیاسی و اقتصادی با ورود به کشورهایی همچون افغانستان به دنبال تسلط هر چه بیشتر روی ذخایر و منابع معدنی این کشور است. البته این موضوع تنها به حضور امریکا در افغانستان ختم نمی‌شود بلکه کشورهای دیگر نیز به دنبال منابع دست نخورده و بکر این کشور جنگ زده هستند. در کنار موارد بیان شده باید به این نکته توجه داشت که امریکا از سال ۲۰۰۰م بهره‌برداری از ذخایر درون سرزمینی خود را کاهش داده و به دنبال استفاده از منابع معدنی دیگر کشورهاست. جالب است که همزمان با کاهش تولیدات معدنی امریکا، تقاضا و قیمت‌های جهانی رو به افزایش است. این موضوع نشان‌دهنده آن است که امریکا استراتژی ویژه‌ای در بهره‌برداری از منابع معدنی کشور خود دنبال می‌کند.
ورود امریکا به افغانستان
بدون شک حضور امریکا در بخش معدن افغانستان به دنبال اهداف بلند مدت شکل گرفته و برنامه‌ریزی دقیقی پشت پرده این موضوع وجود دارد.
سیدهادی میرمحمد میگونی، مدیر امور بین‌الملل سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران درباره این موضوع اظهار کرد: به طور کلی سرمایه‌گذاران بزرگ در کشورهای دیگر همیشه به دنبال سیاست‌های بلند مدت و کلان هستند. بدون شک این موضوع که شرکت‌های بزرگ نفتی بر استراتژی خاورمیانه موثر هستند بر کسی پوشیده نبوده و همه می‌دانیم که جنگ بر سر نفت است. همین موضوع در بخش معدن نیز به خوبی قابل مشاهده است.
زمانی که مشکل بزرگ ژنرال پینوشه در شیلی رخ می‌دهد شاهد حضور پررنگ امریکایی‌ها در ایران و فعالیت در حوزه مس و اکتشاف معدن بزرگ سرچشمه هستیم. درواقع براساس سیاست‌های بزرگ در بخش نفت و معدن سرمایه‌گذاران برای فعالیت‌های مختلف اقدام می‌کنند.وی ادامه داد: درباره افغانستان می‌توان ادعا کرد که منابع معدنی موجود در آن نسبت به دیگر کشورها، ۵۰سال است که دست نخورده مانده در نتیجه این موضوع فرصتی بی‌نظیر برای سرمایه‌گذاران به ویژه در بخش مواد استراتژیک محسوب می‌شود. به همین دلیل آنها با برنامه‌های بلندمدت وارد بخش معدن افغانستان می‌شوند.
به گفته وی، زمانی که روس‌ها افغانستان را اشغال کردند در آن مدت اطلاعات زمین‌شناسی پایه را تهیه کردند اما به دلیل زمان محدود این اطلاعات کامل نبود زیرا آنها فرصت کافی در اختیار نداشتند چراکه معدنکاری فعالیتی زمان بر است در نتیجه نمی‌توان در مدتی کوتاه آن را انجام داد.
میگونی افزود: پس از جنگ ۲۰۰۱م که در پی آن امریکا حضور پررنگی در افغانستان پیدا کرد یکی از استراتژی‌های مورد نظر آنها تسلط بر منابع معدنی این کشور بود. درحال حاضر افغانستان دارای ذخایر بزرگی از لیتیوم، طلا، نقره و سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی است که توانسته این کشور را در جهان معروف کند. البته برخی از این منابع به دلیل مهم بودن زیرکنترل نظامی امریکا هستند. افغانستان پس از بولیوی که بیش از ۸۰درصد از ذخایر لیتیوم جهان را در اختیار دارد دومین کشور جهان در ذخایر لیتیوم محسوب می‌شود. این دو کشور ذخایر بزرگی از این ماده معدنی را در خود جای داده‌اند که امروز این ماده در زیرساخت‌های انرژی حرف نخست را می‌زند.
از سویی دیگر وجود عناصر نادر خاکی در افغانستان را شاهدیم که در جذب سرمایه‌گذار بسیار مهم است.وی بیان کرد: زمانی که چنین ذخایری در افغانستان وجود دارد طبیعی است که امریکا و دیگر کشورها برای حضور در این کشور وارد اقدامات عملی شوند. در واقع آنقدر استفاده از این فرصت برای کشوری مانند امریکا مهم است که در مدت ۶ ماه نقشه ژئوفیزیک هوایی این کشور را تهیه می‌کند.
ورود کشورهای دیگر به افغانستان
مدیرامور بین‌الملل سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی ایران درباره کاهش تولید مواد معدنی در کشور امریکا و ورود به کشورهایی همچون افغانستان، اظهار کرد: شاید یکی از دلایل حضور امریکا در افغانستان رو به اتمام بودن ذخایر کشورش باشد اما به اعتقاد من دلیل اصلی برای این موضوع حضور استراتژیک امریکا و تسلط بر منابع افغانستان برای نسل‌های آینده است. از سویی دیگر این کشور گاه میزان تولید خود را کاهش می‌دهد تا منابع معدنی اش به عنوان میراثی برای آیندگان حفظ شود. در واقع برخی کشورهای ترجیح می‌دهند منابع موجود در سرزمین خود را برای نسل‌های آینده حفظ کنند به همین دلیل تامین نیاز معدنی خود به دنبال فعالیت در کشورهای دیگر باشند.
وی ادامه داد: به نظر من خیلی از کشورها برای حضور در بخش معدن افغانستان برنامه دارند که یکی از آنها امریکاست. هرچند منابع استراتژیک افغانستان زیرنظارت کشورهای بزرگ است اما می‌توان شاهد حضور کشورهای دیگر همچون ایران در این کشور بود. جالب است بدانید هزینه حضور یک مهندس یا کارشناس معدن امریکایی در افغانستان بسیار بیشتر از هزینه‌های حضور یک کارشناس ایرانی است زیرا آنها علاوه بر هزینه معدنی هزینه‌های فرهنگی نیز دارند در حالی که به دلیل نزدیک بودن فرهنگ‌های ایران و افغانستان، میزان این هزینه‌ها برای ایران بسیار کمتر است.
وجود ناامنی در برخی مناطق افغانستان باعث می‌شود که شرکت‌های ایرانی برای حضور در این کشور تردید داشته باشند. میگونی درباره این موضوع تصریح کرد: به نظر من ناامنی آن هم در برخی مناطق افغانستان نمی‌تواند مانعی برای حضور فعالان ایرانی در این کشور باشد. خوشبختانه در حال حاضر برخی شرکت‌های ایرانی برای فعالیت معدنی در افغانستان حضور پیدا کرده‌اند هرچند این حضور خیلی پر رنگ نیست اما برای شروع می‌توان آن را خوب دانست.
امریکا غنی از مواد معدنی
کوروش شعبانی، عضو هیات‌مدیره گروه پژوهشی شرکت «زرنه اکتشاف» نیز درباره کاهش بهره‌برداری از ذخایر معدنی امریکا گفت: در ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که امریکا از نظر ذخایر معدنی بسیار غنی است به همین دلیل با توجه به ذخایری که دراختیار دارد در استخراج با مشکلی مواجه نمی‌شود. درست مانند ایران که در برخی مواد بسیار غنی است. به عنوان مثال در حوزه سنگ آهن آنقدر ذخیره در اختیار داریم که می‌توان آن را تمام نشدنی دانست.
در نتیجه این موضوع درست نیست که امریکا ذخایر خود را نگه داشته تا پس از افزایش قیمت از آنها بهره‌برداری کند زیرا کاربرد مواد معدنی با گذشت زمان تغییر می‌کند. به عنوان مثال ممکن است تا ۲۰سال آینده فیبر نوری جایگزین کابل مس شود در نتیجه نمی‌توان ادعا کرد امریکا مانند ذخایر نفتی خود که دربسته نگه داشته است از ذخایر معدنی خود نیز بهره‌برداری نمی‌کند. وی ادامه داد: امریکا توانایی سرمایه‌گذاری در کشورهای دیگر ازجمله کشورهایی که دارای ضعف مالی و مدیریتی هستند را دارد.
در نتیجه افغانستان برای امریکا هدف است زیرا نفوذ خوبی در این کشور دارد. از سویی دیگر می توان این طور برداشت کرد که آنها سالانه در دنیا برای مسائل سیاسی خود هزینه می‌کنند در نتیجه ژئوفیزیک هوایی در افغانستان را انجام دادند. این در حالی است که مطالعات ژئوفیزیک هوایی در ایران به میزان کمی انجام شده است. شعبانی گفت: به نظر می‌رسد ظرفیت‌های معدنی موجود در افغانستان باعث شده تا این کشور به یکی از اهداف امریکا تبدیل شود. در این میان سرمایه‌گذارانی با ظرفیت مالی خوبی وجود دارند که می‌توانند در کشورهایی مانند افغانستان حضور پیدا کنند.
به گفته وی، شرکت‌های معدنی مانند «ریوتینتو» موظفند سالانه مبلغی را صرف اکتشاف کنند در غیراین صورت این مبلغ را باید به عنوان مالیات پرداخت کنند در نتیجه ترجیح می‌دهند این هزینه را صرف اکتشاف در مناطق جدید کنند.