معدنکاری غیرقانونی یکی از مهم‌ترین مشکلاتی است که کشورهای جهان، در توسعه بخش معدن خود با آن مواجه هستند.

به گزارش استیل پدیا، معدنکارانی که بدون اخذ مجوز از دولت اقدام به بهره‌ برداری از منابع معدنی کشور خود می‌کنند، به طور همزمان، هم تیشه به ریشه اقتصاد و محیط‌ زیست می‌زنند و هم سلامت جانی کارکنان خود را به خطر می‌اندازند. با این حال، معایب این نوع از فعالیت اقتصادی مانند قاچاق است و دولت‌های جهان نمی‌توانند کنترل چندانی بر آن داشته باشد. به همین دلیل، با گسترش آن، بسیاری از گروه‌های تروریستی یا کشورهای دشمن تامین مالی می‌شوند و امنیت کل شهروندان یک کشور هم زیر سوال می‌رود.

 
البته وجود چنین فعالیت‌هایی در برخی کشورها بیشتر و در برخی کمتر است. درواقع در کشورهایی که سیاست‌های نظارتی دچار ضعف هستند و توانایی کافی برای نظارت بر تمامی بخش‌ها ندارند، فعالیت‌های غیرقانونی بیشتر از دیگر کشورها دیده می‌شود. به‌ عنوان مثال فعالیت‌های قاچاق مواد معدنی در کشورهای افریقایی بیش از کشورهای دیگر است.

با این حال، چنین مشکلی محدود به کشورهای افریقایی نیست. در منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی هم کشورهایی مانند افغانستان و هند با این مشکل بیشتر از سایر کشورها دست به گریبان هستند. بسیاری از معادن سنگ‌های قیمتی افغانستان مانند زمرد، یاقوت و لعل به صورت غیرقانونی مورد بهره‌ برداری قرار می‌گیرند، به کشورهای پاکستان و هند انتقال می‌یابند و درآمدهای‌شان هم در اختیار گروه‌های تروریستی مانند طالبان قرار می‌گیرد.

مشکل فراگیر هندوستان

 
این معضل به طور گسترده در هندوستان هم وجود دارد و دولت «ناراندرا مودی» در صورت ادامه این وضعیت با مشکلات زیادی مواجه خواهد شد. به تازگی وب‌ سایت اقتصادی «اکونومیک تایمز» نتایج یک بررسی اختصاصی را در قالب یک گزارش بیان کرد: معدنکاران غیرقانونی از ماشین‌های معدنی با فناوری بالا برخوردارند!با آنکه بکارگیری گسترده لودر و ماشین‌های سنگین خاکبرداری در معادن زغال‌سنگ بسیار طبیعی است، این ماشین‌ها و بسیاری از ماشین‌های با فناوری بالا در برخی از معادن و نواحی هندوستان مورد استفاده قرار می‌گیرند که متعلق به «شرکت ملی زغال‌ سنگ» این کشور نیست، بلکه برخی از افراد به صورت غیرقانونی آنها را به تصاحب خود درآورده‌اند.

 
یکی از مقامات ارشد شرکت ملی زغال‌سنگ هند درباره معدنکاری غیرقانونی زغال‌سنگ در این کشور به اکونومیک تایمز می‌گوید: معدنکاری غیرقانونی در چند سال گذشته تحول زیادی داشته است. معدنکاران غیرقانونی یا با استفاده از تجهیزات و ماشین‌های پیشرفته اقدام به استخراج زغال‌سنگ از معادن متروک می‌کنند یا روی برخی از نواحی کشور دست می‌گذارند که در قلمروی شرکت ملی زغال‌ سنگ هند ثبت نشده‌اند. در حالت نخست (بهره‌ برداری از معادن متروک با تجهیزات پیشرفته) مشکلات و مسائل ایمنی بسیاری پیش خواهد آمد که البته راهی هم برای مقابله با آن وجود ندارد.

این مقام هندی که نامش فاش نشده، می‌گوید: نظارت بر معادن متروک و ممانعت از بهره‌ برداری غیرقانونی از آنها کار بسیار دشواری است. پس از آنکه بهره‌برداری از یک معدن به اتمام می‌رسد، تمام زیرساخت‌ها و تجهیزات استفاده شده از آن مکان جمع‌آوری می‌شوند و نیروی انسانی کافی هم برای حفاظت از این معادن وجود ندارد. در هر صورت، استفاده و استخراج از آنها بسیار خطرناک است. به طور کلی زمانی معادن رها می‌شوند که یا ادامه کار در آن با مشکل ایمنی مواجه باشد یا حجم قابل استخراج زغال‌ سنگ آن به اتمام رسیده باشد. در این شرایط و در چنین معادنی استفاده از ماشین‌ آلات معدنی می‌تواند بهره‌برداران را با مخاطرات بسیاری مواجه کند.

 
معدنکاری در معادن متروک، تاکنون راهکاری فنی و عملی نداشته و انجام آن منطقی نیست. از طرفی، معدنکاری در دیگر نواحی بکر کشور که در قلمرو شرکت ملی زغال‌ سنگ هندوستان نیست، هم تعرض به ثروت‌های ملی کشور به شمار می‌آید و دولت هند مجبور است که در مقابل آن بایستد. در هر صورت، خطر ایمنی در معدنکاری غیرقانونی، جدی است. شاید معدنکاران متخلف از تجهیزات و ماشین‌ آلات پیشرفته بهره‌مند باشند، اما فاقد ویژگی‌ها و تمهیدات ایمنی هستند که برای بهره‌برداری بدون‌خطر از ذخایر ملی کشور به آنها نیاز است.

اتفاقات و حوادث ناگوار می‌تواند شامل تصادف کردن با چنین ماشین‌هایی یا زیر آوار ماندن باشد. به طور کلی، معادن قدیمی و متروک تحمل کمتری برای مقاومت در برابر بار وارد شده، دارند و زمانی که کارگران در زیر زمین کار می‌کنند ممکن است سقف بر سر آنها خراب شود. این حوادث جان شهروندان هندی را به خطر می‌اندازد.

 
دولت‌های محلی در استان‌هایی از هند که در آنها معدنکاری غیرقانونی بیشتری مشاهده می‌شود، از دولت مرکزی خواسته‌اند که برای مقابله با این اقدامات خلاف قانونی، طرحی اساسی ارائه کند. در این صورت، ضمن آنکه از جان انسان‌ها محافظت می‌شود، حق مالکانه دولت هند (که ۲۵ درصد قیمت هر تن زغال‌ سنگ است) و همچنین پایداری زیست‌ محیطی هم تضمین می‌شود.

مقابله با معدنکاری غیرقانونی

 
مقابله جدی در برابر بهره‌ برداری غیرقانونی معادن زغال‌ سنگ، نخستین اقدام دولت ناراندرا مودی در این زمینه نیست. رییس‌ جمهور کنونی هند از زمان به قدرت رسیدن تمام تلاش خود را کرده تا ضمن افزایش درآمدهای اقتصادی هند، فقر و نابرابری را هم کاهش دهد. مقابله با بهره‌برداری غیرقانونی معادن را هم می‌توان بخشی از این برنامه دانست که در چند سال گذشته به طور جدی به آن پرداخته شده است.

 
در هر صورت، پیش از زغال‌ سنگ، معادن سنگ‌ آهن و شن‌ و ماسه این کشور هم به‌تدریج به کنترل دولت درآمدند و معدنکاری غیرقانونی در آنها به شدت کاهش یافت. چند ماه پیش بود که دولت هند از راهکاری جدید برای کنترل اقدامات غیرقانونی و نظارت بر معادن شن و ماسه کشور خود خبر داد: استفاده از ماهواره و عکس‌های هوایی.

 
هند اعلام کرد که قصد دارد به زودی از فناوری فضایی بومی خود برای رصد فعالیت‌های معدنی غیرقانونی در این کشور استفاده کند. براین اساس قرار است از سیستم تصویربرداری ماهواره برای حفاظت از ذخایر ارزشمند معدنی هند استفاده شود. وزیر معادن هند خبر داده بود که مذاکراتی با آژانس فضایی هند در دست انجام است تا از سیستم‌های ردیابی و تصویربرداری ماهواره‌ای برای شناسایی معدنکاری‌های غیرقانونی در این کشور استفاده شود.

البته در زمانی که این مطلب عنوان شد، نظارت بر معادن شن و ماسه در برنامه کار قرار داشت ولی دور از ذهن نیست که این راهکارها به حوزه‌های دیگر مانند معدنکاری زغا ل‌ سنگ هم سرایت کند.

- مهدی نیکوئی-

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان