توقف معادن ایران در ایستگاه راه‌آهن
قیمت تمام‌شده یک محصول معدنی شامل چندین بخش است که یکی از آنها به هزینه جابه‌جایی، حمل‌ونقل آنها باز می‌شود.
به گزارش استیل پدیا، در این میان فعالان معدنی در بسیاری از کشورها با استفاده از تجهیزات و ماشین‌آلات با ظرفیت بالا سعی دارند تا هزینه حمل‌ونقل محموله‌های خود را کاهش دهند. استفاده از کشتی‌های پهن‌پیکر برای حمل‌ونقل دریایی و همچنین استفاده از حمل‌ونقل ریلی ازجمله راه‌های جابه‌جایی مواد معدنی در جهان است و همان گونه که گفته شد به دلیل برخورداری از تجهیزات مدرن هزینه جابه‌جایی آنها رقم بسیار پایینی را به خود اختصاص می‌دهد اما در ایران به دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب در سیستم حمل‌ونقل ریلی و زمینی، رقم بالایی صرف جابه‌جایی مواد معدنی می‌شود. این درحالی است که برای رسیدن به اهداف تعریف شده در بخش معدن و صنایع معدنی نیاز به زیرساخت‌های حمل‌ونقل به ویژه در بخش ریلی احساس می‌شود.
هزینه‌ها بالاست
در این میان برخی کارشناسان معتقدند که بالا بودن هزینه حمل‌ونقل ریلی و نبود زیرساخت مناسب و همچنین بالا بودن میزان پرتی مواد معدنی، سبب شده تا بیشتر جابه‌جایی محموله‌ها از طریق جاده انجام شود.
مدیر امور بین‌الملل انجمن سنگ‌آهن ایران درباره وضعیت حمل‌ونقل مواد معدنی از طریق سیستم ریلی گفت: درحال‌حاضر معادن دولتی همچون «گل‌گهر» و «چادرملو» برای جابه‌جایی محموله‌های خود از سیستم حمل‌ونقل ریلی استفاده می‌کنند. در این میان شرکت صنعتی، معدنی گل‌گهر را می‌توان نام برد که تهیه لکوموتیو را در برنامه‌های خود قرار داده تا با گسترش سیستم حمل‌ونقل ریلی و ایجاد یک واگن برگردان در بندر رجایی، میزان هزینه حمل‌ونقل خود را تا ۴۰درصد کاهش دهد.
کیوان جعفری طهرانی در ادامه گفت: به‌طور طبیعی استقبالی از سوی معادن برای استفاده از سیستم حمل‌ونقل ریلی وجود نداشته و دلیل آن بالا بودن تعرفه حمل‌ونقل است. این درحالی است که در حدود ۱۰ سال پیش، برای حمل‌ونقل مواد معدنی و صادرات آن از طریق راه‌آهن تخفیف ۴۰درصدی وجود داشت. اما زمانی که قیمت حمل‌ونقل ریلی با حمل‌ونقل زمینی برابر و در برخی موارد با افزایش قیمت همراه شد استفاده از این سیستم کاهش پیدا کرد.
او ادامه داد: در حمل ریلی میزان پرتی محموله، از حمل جاده‌ای بیشتر است؛ زیرا میزان ظرفیت قطار برای جابه‌جایی مواد معدنی حدوده ۳هزار تن است. حال اگر صاحب بار قصد صادرات این محموله را داشته باشد و آن را به بندر جنوبی کشور منتقل کند تنها در صورتی میزان پرتی آن کم خواهد بود که از سیستم واگن برگردان برای انتقال آن استفاده شود، در غیر این صورت باید محموله روی زمین ریخته شده و سپس بار کامیون شود که در این صورت با پرتی بیشتری همراه خواهد بود.
جعفری طهرانی به منطقه‌ای به نام «مانوری» برای مواد معدنی در بنادر اشاره کرد و گفت: در بنادر جنوبی کشور منطقه‌ای به نام «مانوری» تعبیه شده تا باری که از طریق حمل‌ونقل ریلی به بنادر وارد می‌شوند در این منطقه محصولات خود را تخلیه کنند.
جعفری طهرانی بیان کرد: تعرفه‌ای که برای حمل‌ونقل مواد معدنی با قطار تعیین شده قابل رقابت با حمل‌ونقل جاده‌ای نیست. همچنین محل معادن خصوصی به گونه‌ای است که در مسیر خطوط ریلی قرار نگرفته‌اند و اگر قرار باشد تا ایستگاهی در آن منطقه ایجاد شود هزینه آن بر عهده معدندار خواهد بود که بیش از ۱۰۰میلیون تومان هزینه دارد.
او افزود: در صورت استفاده نکردن از سیستم واگن برگردان میزان پرتی مواد معدنی در تمامی مراحل ۳درصد خواهد بود و این در حالی است که میزان پرتی از طریق حمل زمینی و کامیون یک‌درصد است و همچنین قابلیت چانه زنی وجود دارد.
مدیر امور بین‌الملل انجمن تولید کنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران بر این باور است که اگر برای صادرات مواد معدنی از طریق سیستم حمل‌ونقل همچون سال‌های قبل تخفیف ۴۰درصدی در نظر گرفته شود حداقل معادن بزرگ برای استفاده از این سیستم استقبال می‌کنند. اما درباره معادن کوچک مقیاس به دلیل کاهش قیمت موادمعدنی در بازار جهانی این موضوع مصداق نخواهد داشت.
جعفری طهرانی گفت: نمی‌توان انتظار داشت که برای تمامی معادن ایستگاه راه‌آهن احداث شود زیرا شرایط کنونی و رکود حاکم بر بخش معدن باعث شده تا معدنداران به شکل مداوم صادرات نداشته باشند.
ایران از بازار رقابت جهانی جاماند
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس درباره استفاده از سیستم حمل‌ونقل ریلی برای جابه‌جایی مواد معدنی در ایران گفت: در جهان از سیستم‌های مختلفی همچون حمل‌ونقل دریایی، جاده و ریلی برای جابه‌جایی مواد معدنی استفاده می‌شود. در این میان برخی از کشورها همچون استرالیا در سیستم حمل‌ونقل دریایی کشتی‌های پهن پیکر با ظرفیت ۶۰۰ هزار تنی ساخته‌اند که هزینه جابه‌جایی را به نسبت قابل‌ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد.
محمدحسین بصیری گفت: یکی از دلایلی که باعث شده بیشترین میزان جابه‌جایی مواد معدنی از طریق حمل‌ونقل زمینی انجام شود، بالا بودن میزان هزینه‌های حمل‌ونقل ریلی و دریایی است زیرا قیمت تمام شده را به شدت بالا برده و امکان رقابت در بازار جهانی را از فعالان معدنی ایرانی می‌گیرد.
او ادامه داد: هزینه‌ای که از سوی شرکت راه‌آهن برای حمل مواد معدنی گرفته می‌شود، بسیار بالا است. به همین دلیل با وجود بالا بودن قیمت حمل‌ونقل جاده‌ای که باز رقم کمتری نسبت به حمل‌ونقل ریلی دارد، بهره‌برداران از این سیستم استفاده می‌کنند. این در حالی است که سیستم حمل‌ونقل در ایران از زیرساخت‌های مناسب و استاندارد برخوردار نیست و تخیله و بارگیری مواد معدنی مشکل است. در نتیجه حمل مواد معدنی به مقصد یا بنادر جنوبی کشور با قیمت تمام شده بالایی همراه می‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس معتقد است برای رسیدن به اهداف اقتصاد مقاومتی و جایگزینی صادرات مواد معدنی و فلزات به جای نفت، دولت باید شرکت راه‌آهن را برای کاهش قیمت‌ها متقاعد کند یا باید تمهیداتی همچون پرداخت یارانه برای معدنداران در نظر بگیرد تا هزینه‌ها کاهش یابد.
- نرگس قیصری-
استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان