رکود سنگینی بر بازارهای معدنی جهان حکم فرماست. با این حال، گزارش‌ها و شواهد نشان می‌دهد که این وضعیت برای بسیاری از محصولات ادامه نخواهد یافت.

به گزارش استیل پدیا، فلزاتی مانند مس و طلا و عناصر نادر خاکی به زودی با کمبود ذخایر معدنی مواجه می‌شوند و تولیدکنندگان نمی‌توانند به نیازهای بازار پاسخ دهند. این وضعیت سبب می‌شود که قیمت‌های بسیاری از محصولات معدنی روند صعودی در پیش گرفته و در پی آن سناریوهای جدیدی برای تامین منابع معدنی نوشته شوند. در این میان کشورهایی مانند کانادا و امریکا، بیش از هر کشور دیگری به فکر تامین منابع معدنی در آینده هستند. کانادا به دنبال رفتن به زیرآب‌های عمیق است و امریکا سودای سفر به سیارک‌های دیگر و استخراج منابع معدنی آنها را در سر دارد. اما در این رقابت، کدام کشور پیروز خواهد شد؟

کانادا در یک قدمی هدف

 
شرکت معدنکاری کانادایی «ناتیلوس مینرالز»  اعلام کرد که موفق به بستن قرارداد جدیدی با گروه چینی فلزات غیرآهنی تونگ لینگ برای تامین سنگ مس خام مورد نیاز این شرکت شده است. قرارداد جدید بین ۲ شرکت، جایگزین قرارداد ۳ساله قبلی می‌شود. بر شرکت ناتیلوس براساس قرارداد جدید موظف به تامین ۱/۱ میلیون تن سنگ مس پالایش نشده برای شرکت تونگ لینگ شده است. شرکت تونگ‌لینگ براساس قرارداد قبلی در آوریل ۲۰۱۲‌ به نخستین مشتری رسمی شرکت ناتیلوس مینرالز تبدیل شده بود. قرار است عملیات معدنکاری ناتیلوس در عمق دریا در خلیج پاپوا گینه نو انجام شود.

 
یک‌ ماه پیش هم، این شرکت خبر از تولید نخستین ماشین حفاری زیرآبی خود داده بود؛ خبری که نشان از پیشرفت قابل توجه شرکت ناتیلوس مینرالز در اهداف خود داشت. در ۵ سال گذشته شرکت «SMD» روی طراحی و ساخت ۳ ماشین بزرگ معدنکاری آب‌های عمیق برای شرکت ناتیلوس کار کرده است. ارزش این ۳ ماشین معدنی افزون‌بر ۱۰۰ میلیون دلار می‌شود. ۲ماشین دیگر این شرکت هم به‌ تدریج تکمیل شده و در اختیار شرکت کانادایی قرار خواهد گرفت.

 
با این وضعیت، گفته می‌شود که شرکت کانادایی تا اواسط سال آینده میلادی تمامی تجهیزات و ماشین‌های مورد نیاز خود را برای شروع معدنکاری دریایی در اختیار خواهد داشت و استخراج مواد از ابتدای سال ۲۰۱۸م آغاز خواهد شد. کانادا در حالی پروژه معدنکاری دریایی خود را به پیش می‌برد که بسیاری از فعالان زیست‌ محیطی جهان معتقدند اقدام آنها باعث آلوده شدن آب‌ها و از بین رفتن زیستگاه گیاهی و جانوری موجود می‌شود.

امریکا، از امپراتوری فضایی دست نمی‌کشد

 
امریکا به دنبال دست‌اندازی به منابع معدنی سیاره‌ها و سیارک‌های دیگر است. خواسته این کشور، بسیار دشوارتر از هدف مشخص شده کانادا است و به همین دلیل دستیابی به آن زمان بیشتری نیاز دارد. با این حال، ایالات متحده چشم طمع خود را از فضا برنداشته و با توجه به ذخایر معدنی نامحدود فضایی، رنج پروژه‌های معدنی خود را به جان خریده است.

 
دولت و بخش خصوصی امریکا هم برای رسیدن به این هدف، متحد شده‌اند. حدود یک ماه پیش بود که باراک اوباما، رییس‌ جمهور امریکا لایحه معدنکاری فضایی را امضا کرد. این لایحه چند روز پیش از آن در کنگره این کشور به تصویب رسیده بود تا از این پس هر شرکتی که بتواند خود را به سیارک‌ها یا سایر اجرام فضایی برساند، هر آنچه از این راه به‌ دست آورد می‌تواند در اختیار خود نگاه دارد، قانونی که به نظر می‌رسد موضع‌گیری منفی قدرت‌های فضایی دیگری نظیر روسیه و چین را به همراه خواهد داشت.

 
لایحه معدنکاری فضایی در حالی قابلیت اجرا شدن را یافته که امریکا «معاهده فضای بیرونی» را امضا کرده است. بر اساس این معاهده، فضا به هیچ کشوری تعلق ندارد. با این حال بسیاری از وکلای متخصص در امور فضایی معتقدند که امریکا این حق را ندارد که مجوز حضور شرکت‌های خصوصی در فضا را صادر کند و این کار باید در قالب یک تصمیم بین‌المللی انجام شود. با این حال، ایالات‌ متحده قصد ندارد به سادگی از تشکیل امپراتوری فضایی خود صرف‌نظر کند و باید دید کدام طرف دعوا می‌تواند نظر خود را غالب کند.

 
در هر صورت، گفته می‌شود این قانون با هدف تشویق بخش خصوصی به حضور در برنامه‌های مربوط به اکتشافات فضایی ارائه شده است. پیش از این لری پیج، مدیرعامل‌گوگل، جیمز کامرون، فیلم‌ ساز مشهور و پیتر دایموند از موسسه ایکس پرایز حدود ۳ سال پیش موسسه خصوصی منابع سیاره‌ای تشکیل داده و قصد دارند منابع معدنی مورد نیاز را از سیارک‌ها استخراج کنند. به گفته محققان این سنگ‌های آسمانی عظیم حاوی مقادیر زیادی پلاتین و فلزات خواهر خوانده هستند که در زمین نادر و گران‌قیمت است. همچنین در سیارک‌ها میزان قابل‌ توجهی آب و آهن و فلزات دیگر وجود دارد که می‌تواند در خارج از فضا مورد استفاده قرار گرفته و نیازهای ساکنان زمین را برای تامین سوخت و مصارف دیگر تامین کند.

معدنکاری در فضا معقول‌تر است یا آب‌های آزاد؟

 
رضا موسوی، کارشناس اکتشافات معدنی گفت: با توجه به مطالعات و بررسی‌هایی که تاکنون انجام شده، وضعیت منابع معدنی سیارات دیگر در سطح بسیار خوبی است. به عنوان مثال در سطح زمین استخراج از معدنی که عیار مس آن در حدود ۰/۴ درصد باشد، اقتصادی خواهد بود. با این حال می‌توان انتظار داشت که در سطح مریخ یا برخی از سیارات دیگر، به عیار ۱۰ تا ۲۰ هم دست پیدا کرد. از طرفی، میزان ذخایر سیاره‌ها و اجرام آسمانی بسیار بالا است.

این موضوع به‌ ویژه درباره فلزها و به طور خاص گروه پلاتینیوم مصداق دارد. با این حال، به اعتقاد موسوی وجود منابع غنی معدنی تنها یکی از شرایط مورد نیاز برای معدنکاری است. وی درباره مشکلاتی که هنوز هم بر سر صنعت معدن جهان سنگینی می‌کند، اینگونه سخن می‌گوید: انتقال مواد معدنی از فضا به سطح زمین هزینه‌ها و محدودیت‌های بی‌شماری دارد که ممکن است صرفه اقتصادی آن را از بین ببرد. با آنکه غنای بسیاری از این منابع در سیارات دیگر، بیشتر است، محدودیت‌های زیادی هم وجود دارد. شرایط جوی در این کرات و مواردی مانند جاذبه هم بر مشکلات خواهد افزود. در حالی که نمی‌توان در فضا حتی با یک خودکار نوشت، دشواری استخراج از معادن را می‌توان تصور کرد.

از طرفی حتی اگر استخراج هم امکانپذیر شود، به احتمال زیاد بهره‌برداری از منابعی که حجیم هستند یا مصرف زیادی دارند، از نظر اقتصادی امکانپذیر نخواهد بود و انسان تنها برای تامین منابع و عناصر نایاب و کم‌ مصرف چشم به آسمان خواهد دوخت. این کارشناس معدنی ادامه می‌دهد: در هر صورت پیشرفت علم می‌تواند بسیاری از مشکلات را حل کند و ممکن است در آینده شاهد معدنکاری در فضا هم باشیم. تا آن زمان به نظر می‌رسد که یکی از بهترین گزینه‌های بشر برای دستیابی به منابع معدنی، استفاده از معادن اقیانوسی است؛ چرا که بیشتر منابع معدنی کره‌زمین و شاید بخش باکیفیت آن در زیر اقیانوس‌ها قرار دارند.

هر چند این شیوه معدنکاری که در حال توسعه است، مخاطرات زیست‌ محیطی خاصی دارد و هنوز هم شیوه‌های جلوگیری از گسترش آلودگی‌های آن در آب اقیانوس‌ها ابداع نشده، اما می‌توان انتظار داشت که زودتر از «معدنکاری فضایی» رونق پیدا کند.

 
کافی است که فناوری و دانش بشر راهی برای کنترل عواقب زیست‌ محیطی آن پیدا کند و به این شکل ضمن دستیابی به منابع طبیعی گرانبها از تخریب محیط هم جلوگیری خواهد شد. در این صورت، به احتمال زیاد، ترجیح بشر به جای استفاده از منابع سیارات دیگر، رفتن به زیر اقیانوس‌هاست.

 
موسوی نتیجه‌گیری کرد که اگر هم بنا بر استخراج معادن سیاره‌ها و کرات دیگر باشد و بتوان راه‌هایی برای معدنکاری در شرایط ویژه آنها و انتقال مواد استخراج شده به زمین کشف کرد، استفاده از سیارک‌ها نخستین گزینه انسان است. می‌توان گفت که تنها مزیت سیارک‌ها، فاصله کمتر تا کره زمین است و بهره‌ برداری از آنها محدودیت‌ها و شرایط خاص خود را دارند.

- مهدی نیکوئی-

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان