سنگ‌آهن یکی از مهم‌ترین محصولات معدنی صادراتی ایران در چند دهه گذشته بوده است. با این حال، این محصول هم گرفتار رکود معدنی شده و هر روز عرصه بر تولیدکنندگان آن تنگ‌تر می‌شود.

به گزارش استیل پدیا، این وضعیت در جهان هم مشاهده می‌شود. کاهش قیمت سنگ‌آهن که از سال‌های گذشته شروع شده و همچنان ادامه دارد، فقط گریبان ایران را نگرفته و بسیاری از کشورهای معدنی بزرگ مانند افریقای جنوبی را هم با مشکلات مالی مختلف روبه‌رو کرده است. در این میان می‌توان گفت که تنها یک کشور از این شرایط راضی است؛ استرالیا. البته برزیل هم چندان از این شرایط ناراضی نیست و اوضاع نامساعد اقتصادی آن، در آینده بهبود می‌یابد.

 
استرالیا بزرگترین کشور تولید کننده و صادرکننده سنگ‌آهن جهان است و با سیاست‌هایش توانسته هزینه تولید سنگ‌آهن خود را به پایین‌ ترین سطح رسانده و بقای خود را در بازار تضمین کند.

این کشور همچنین، از تولیدات سنگ‌آهن خود نمی‌کاهد تا بتواند رقبا را از بازار خارج کند. به این دلیل، شرایط نشان می‌دهد که کاهش‌های اخیر قیمت سنگ‌آهن همچنان ادامه خواهد داشت و کشورهای سنگ‌آهنی به جز استرالیا با مشکلات بیشتری مواجه می‌شوند. به تازگی «دویچه بانک» قیمت ۳۶ دلار برای هر تن را احتمالا قیمت کف برای تولیدکنندگان سنگ‌آهن استرالیا و قیمت ۲۶ دلار برای هر تن را آخرین قیمت اقتصادی برای آنها اعلام کرده است.

به نقل از سیدنی مورنینگ هرالد، آدام بویتون، رییس بخش اقتصاد استرالیای دویچه بانک در این‌باره گفت: استرالیا در حال کاهش هزینه تولید سنگ‌آهن است و احتمالا قیمت کف سنگ‌آهن در بازار جهانی نیز به همان نسبت کاهش خواهد یافت. وی عنوان کرد: نقطه ۳۶ دلار جایی است که اگر قیمت به زیر آن برود کم‌کم تولید سنگ‌آهن استرالیا نیز دچار زیان خواهد شد.

درباره نقطه ۲۶ دلار هم باید بگویم که بیشتر تولید سنگ‌آهن استرالیا در این نقطه غیراقتصادی خواهد بود. وی تاکید کرد: استرالیا یک تولید کننده کم هزینه سنگ‌آهن است بنابراین اگر تولید در سطوح قیمتی یادشده برای استرالیا غیراقتصادی باشد، بدون شک برای سایر تولید کنندگان در بقیه کشورها نیز غیراقتصادی خواهد بود.

نوبت به استرالیا رسید

 
شرکت معدنکار سنگ‌آهن استرالیایی «بی سی آیرون» اعلام کرد که بخشی از فعالیت‌های تولیدی خود را (در قرارداد مشارکت نولاگین) به حالت تعلیق درآورده است. «بی‌سی آیرون» دومین شرکت سنگ‌آهن استرالیا است که در سال جاری و در پی افت شدید بهای سنگ‌آهن در بازارهای جهانی مجبور به توقف بخشی از فعالیت‌هایش شده است. براساس این خبر فشار رکود سنگ‌آهن به تولیدکنندگان کوچک (حتی استرالیایی) جدی است.

 
با این وجود، شواهد نشان می‌دهد که حال کلی استرالیا خوب است. این کشور نه تنها توانسته خود را به بهترین وجه با شرایط موجود انطباق دهد، بلکه از این موضوع هم خرسند است که رقبایش برای بقا با مشکل مواجهند. در هر صورت، نخستین سوالی که به ذهن می‌رسد، دلیل موفقیت این کشور است. چگونه در دورانی که همه با مشکلات فراوان اقتصادی مواجهند، این کشور توانسته هزینه‌های تولید خود را به شدت کاهش دهد؟

ظهور فناوری نسل چهارم

 
محمد حسین ادیب، استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان دلیل رقابت‌ پذیری بخش معدن استرالیا در مقابل کشورهای معدنی مانند ایران را خبر داد. وی گفت: ایران در سال ۹۲، حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار سنگ‌آهن صادر کرد اما در سال ۹۴ صادرات سنگ‌آهن به طور تقریبی متوقف شده است.

 
وی علت توقف صادرات سنگ‌آهن ایران را فناوری موج چهارم می‌داند. در گذشته صادرات سنگ‌آهن با کشتی‌های ۶۰ تا ۷۰ هزار تنی انجام می‌شد در حالی که اکنون استرالیا، توانسته هزینه صادرات هر تن سنگ‌آهن خود را به چین تا ۴ دلار کاهش دهد. این در حالی است که ایران برای انتقال هر تن سنگ‌آهن از بافق یزد تا بندرعباس، ۱۷ دلار هزینه می‌کند.

 
کیوان جعفری طهرانی، مشاور بین‌الملل خانه اقتصاد ایران نیز درباره هزینه حمل سنگ‌آهن استرالیا به چین می‌گوید: استرالیا در حال حاضر با استفاده از کشتی‌های ۱۷۰ هزار تنی، در مدت ۳ ماه، ۶۰۰ هزار تن سنگ‌آهن به چین صادر می‌کند. در حالی که برزیل و شرکت «واله» این کشور، در مدت مشابه و با استفاده از کشتی‌های ۴۰۰ هزار تنی، می‌توانند محموله‌ای با همین تناژ (۴۰۰ هزار تن) را به چین ارسال کنند.

 
جعفری طهرانی درباره خبری که پیش از این اعلام شده بود و آن هم استفاده این شرکت برزیلی از کشتی‌های ۶۰۰ هزار تنی است، تصریح می‌کند: ساخت کشتی ۶۰۰ هزار تنی، صرفه اقتصادی ندارد و از نظر فنی هم با مشکلات بسیاری مواجه می‌شود.

کاهش هزینه‌های تولید و استخراج

 
هاجر ترکمان، کارشناس شیمی کارخانه فولادسازی «بلواسکوپ» که سازنده انواع فولاد در استرالیا است، هم این وضعیت و مزایای رقابتی استرالیا را تایید می‌کند. ترکمان عنوان کرد: توسعه زیرساخت‌ها و گسترش فعالیت‌های عمرانی نقش چشمگیری در رشد و شکوفایی اقتصاد کشورها دارند. استرالیا در این زمینه سرمایه‌ گذاری بالایی کرده است.

بکارگیری فناوری پیشرفته در استخراج و حمل سنگ‌آهن و گسترش راه‌ها و زیرساخت‌های عمرانی از عوامل مهم پایین آمدن هزینه صادرات سنگ‌آهن استرالیا به چین است. در عین حال، فاصله کوتاه استرالیا با چین و دسترسی استرالیا به آب‌های آزاد؛ درصد بالای ذخایر سنگ‌آهن دنیا در استرالیا و خلوص نسبتا بالای سنگ‌آهن استرالیا در کنار توافق ۲ کشور چین و استرالیا در حذف تعرفه‌های واردات سنگ‌آهن به چین، ازجمله دلایل دیگر کم هزینه تمام شدن حمل و صادرات سنگ‌آهن استرالیا به چین به شمار می‌رود.

کاهش هزینه حمل استرالیا

 
این کارشناس معدنی استرالیا به این نکته اشاره می‌کند که هزینه حمل کالا از جمله سنگ‌ آهن، زغال‌ سنگ و غلات از بنادر استرالیا به بازارهای مهم این کشور، چین و اندونزی، نسبت به سال گذشته به طور تقریبی نصف شده است. یکی از دلایل اصلی این کاهش چشمگیر هزینه حمل، طراحی و ساخت کشتی‌های بزرگ با عنوان «اکو-شیپ» یا کشتی‌های با مصرف بهینه سوخت است. از آنجا که تامین سوخت کشتی، در حدود ۷۰ درصد هزینه حمل را شامل می‌شود، استفاده از این کشتی‌ها سبب کاهش بارز هزینه حمل کالا از استرالیا شده است.

 
استرالیا و برزیل علیه ایران؟

 
جعفری طهرانی در ادامه با اشاره به سیاست واله گفت: بزرگترین تولید کننده سنگ‌آهن جهان، معادن پرهزینه خود را تعطیل کرده تا به این صورت، بهای تمام شده هر تن سنگ‌آهن تولیدی خود را به کمتر از ۱۵ دلار (حدود ۱۴/۵دلار) برساند. این وضعیت با به بهره‌برداری رسیدن پروژه «SS۱۱D » این شرکت بهبود هم پیدا می‌کند.

در هر صورت، بهای تمام شده شرکت ریوتینتوی استرالیا هم اندک و حدود ۱۵/۵دلار است؛ هر چند شرکت برزیلی برای حمل دریایی محصولات خود، یک دلار بیشتر هزینه می‌کند و هزینه تمام شده محصولات هر ۲ شرکت در بنادر چین به ۱۹/۵ دلار می‌رسد. پس از این تولید کنندگان کم‌هزینه، شرکت‌های «بی‌اچ‌پی بیلیتون»، «فورتسکیو» و «روی هیل» قرار دارند که همگی استرالیایی هستند.

 
رییس امور بین‌الملل انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران در پایان نتیجه‌گیری کرد: معادن سنگ‌آهن ایران بر خلاف این شرکت‌ها به دلیل دور بودن از آب‌های آزاد، نمی‌تواند محصولات خود را با قیمت ارزان به چین صادر کند و به این دلیل به‌تدریج صادرات آن به سمت صفر پیش خواهد رفت. به عبارتی در فضای رقابتی کاهش هزینه غول‌های سنگ‌آهنی جهان، کشورهایی مانند ایران فدا خواهند شد. این موضوع نه تنها در سنگ‌آهن، بلکه به زودی در تمام محصولات معدنی مشاهده خواهد شد.

-مهدی نیکوئی-

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان