سال ۲۰۱۵م نفس‌های آخر خود را می‌کشد؛ سالی که البته شرکت‌های معدنی جهان را هم به نفس نفس انداخت. سقوط قیمت‌های فلزات و محصولات معدنی، اتفاقی متداول و مستمر در این سال بود و این نگرانی وجود دارد که روند موجود به سال جدید میلادی هم کشیده شود.

آیا چنین خواهد شد؟

به گزارش استیل پدیا، موسسات تحقیقاتی و نهادهای بین‌المللی مختلف تلاش می‌کنند که جواب این سوال را پیدا کنند. اما نکته آنجا است که حتی گزارش‌های آنها هم با یکدیگر همخوانی ندارد. آیا این تناقض ها اعتبار گزارش‌ها را زیر سوال می‌برد یا اینکه بحران معدنی و آینده مبهم شرکت‌های معدنی جهان کارشناسان را نیز دچار تردید کرده است؟ دلیل هرچه که باشداز عجیب بودن میزان اختلاف گزارش های بین المللی چیزی کم نمی‌شود.

دورنمای رویترز

 
گروه تحقیقاتی «جی‌اف‌ام‌اس» موسسه تامسون رویترز که به ادعای بسیاری از وب‌سایت‌های معدنی، حرفه‌ای‌ترین و بهترین کارشناسان جهان را از کشورهای مختلف در اختیار دارد و گزارش‌هایش مورد تایید دانشگاه آکسفورد است، به بررسی بازار کنونی محصولات معدنی و وضعیت احتمالی آنها در آینده پرداخته است. این موسسه تحقیقاتی، در گزارشی مجزا به بررسی سناریوهای محتمل در بازار طلا و در فصل چهارم سال ۲۰۱۵م پرداخته است. میانگین قیمت جهانی طلا در فصل سوم سال ۲۰۱۵م تا ۱۱۲۵ دلار در هر اونس کاهش یافت که اندکی کمتر از ۱۱۳۵ دلار پیش‌ بینی شده، بود.

دلیل این موضوع، رسیدن تقاضای جهانی فلز زرد رنگ به پایین‌ ترین سطح خود از سال ۲۰۰۹م به بعد بوده است. در هر صورت،‌ به دنبال این وضعیت،‌ «جی‌اف‌ام‌اس» دیدگاه خود را درباره قیمت این فلز قیمتی در فصل آخر سال جاری میلادی تغییر داده است و انتظار دارد که میانگین قیمت آن در این ۳ ماه، ۱۱۰۰ دلار در هر اونس باشد. پیش از این انتظار می‌رفت که قیمت طلا در فصل آخر سال ۲۰۱۵م معادل با ۱۱۷۵دلار باشد و کاهش ۷۵ دلاری انتظارات بسیار پرمعنا است. روند نزولی قیمت طلا در سال ۲۰۱۶م هم ادامه خواهد یافت.

 
رویترز به بررسی آینده بقیه فلزات بازار هم پرداخته است و پیش‌ بینی می‌کند پس از پشت سر گذاشتن یک سال بی‌رونق در بازار فلزات جهانی مانند بورس «ال‌ام‌ای» لندن که در آن هر محصول بین ۸ درصد تا ۳۰ درصد کاهش قیمت داشت، به نظر می‌رسد که برخی از فلزات در مسیر احیای قیمت خود قرار دارند. نیکل یکی از فلزاتی است که انتظار می‌رود به دنبال افزایش تقاضای چین برای آن و به منظور تولید فولاد ضدزنگ، رونق یابد.

رشد قیمت مورد انتظار برای این فلز در سال ۲۰۱۶م، ۹ درصد است که با احتساب آن، قیمت فلز مورد استفاده در سکه‌ها و آلیاژهای فولادی به ۱۳۲۰۰ دلار در هر تن خواهد رسید؛ البته این بهبود نمی‌تواند قیمت نیکل را به سطوح سال ۲۰۱۴م برساند چرا که سال ۲۰۱۵م، ارزش آن تا ۲۸ درصد کاهش یافت. میزان تقاضای این فلز در سال ۲۰۱۴م شروع به افت کرد و تاکنون ادامه یافته است. این وضعیت باعث شد که مازاد عرضه نیکل در بازار جهانی امسال به ۴۰ هزار تن برسد.

فلز سرخ جان می‌گیرد

 
مس که قیمت آن به دلیل مازاد عرضه جهانی و تردیدها درباره وضعیت اقتصادی چین با کاهش مستمر قیمت مواجه بود، در سال ۲۰۱۶م، به چرخه رشد باز می‌گردد و دوره ۴ ساله رکود آن به پایان می‌رسد. افزایش قیمت مورد انتظار برای فلز سرخ، ۴ درصد است و قیمت آن به ۵۸۵۰ دلار در هر تن خواهد رسید. این وضعیت برای آلومینیوم صحت ندارد و با وجود ادامه تقاضای پررنگ برای آن، مازاد عرضه باعث می‌شود که شاهد افت ۴ درصدی دیگری در قیمت جهانی آن باشیم.

در این زمان، سرب و روی، مسیرهای جداگانه‌ای را طی خواهند کرد؛ هر چند وضعیت هیچکدام از آنها مساعد نخواهد بود. تولید کنندگان سرب به دلیل تقاضای بسیار کم برای آن، همچنان با مشکلات قیمتی دست‌وپنجه نرم می‌کنند؛ در حالی که روی به دلیل بسته شدن تعدادی از معادن آن در ماه‌های اخیر، افزایش قیمتی ناچیز و کمتر از ۲ درصدی را تجربه خواهد کرد. این رشد اندک هم نخواهد توانست مشکلات کسری بودجه تولید کنندگان این فلز را از بین ببرد.

فلزات قیمتی در بحران

 
پلاتین و پلاتینیوم از دیگر فلزهایی هستند که در سال میلادی پیش رو، مشکلات آنها پایان نخواهد یافت. این فلزها به دلیل افزایش قابل توجه تولید جهانی خود، با کاهش قیمت مواجه شدند. این وضعیت برای آنها همچنان ادامه خواهد داشت. افزایش عرضه پلاتین در سال ۲۰۱۵م به میزان قابل توجه ۱۸ درصد رسید؛ در حالی که میزان افزایش تقاضای آن تنها ۲ درصد بود. این ارقام برای سال ۲۰۱۶م به ترتیب ۴ درصد و یک‌درصد خواهد بود و همچنان مازاد عرضه افزایش خواهد یافت. این وضعیت برای پالادیوم، دیگر فلز قیمتی، هم وجود خواهد داشت. با این حال، پیش‌بینی می‌شود که قیمت پلاتین و پالادیوم در سال میلادی جدید به ترتیب به ۳ و ۴ درصد افزایش یابد.

نگاه بدبینانه «مودی»به آینده بازار محصولات معدنی

 
موسسه خدمات سرمایه‌گذاری مودی یکی دیگر از نهادهایی است که هر سال گزارش پیش‌ بینی‌های خود را درباره آینده بازار محصولات معدنی انتشار می‌دهد. بنابر گزارش سال‌ جاری این نهاد که هفته گذشته منتشر شد، قیمت‌های سنگ‌ آهن، مس، نیکل، آلومینیوم و سایر فلزات در یک رکود چند ساله به سر می‌برند که دلیل آن رشد کم‌ سرعت کشورهای توسعه یافته و کاهش شدت توسعه اقتصادهای نوظهور است. موسسه امریکایی خدمات سرمایه‌گذاری «مودی» پیش‌بینی می‌کند: «متاسفانه این روند در کوتاه‌ مدت تغییر نخواهد کرد». این گزارش به بررسی دلایل این ادعای خود می‌پردازد.

کاهش رشد اقتصادی چین و برزیل، رشد کم‌ شتاب اقتصادی در اروپا و احیای ضعیف اقتصاد امریکا از عواملی هستند که قیمت‌های جهانی فلزات پایه را همچنان پایین نگه داشته‌اند. بنابر گزارش «مودی» نه‌ تنها اوضاع معدنکاران و بازارهای جهانی تغییری نمی‌کند، بلکه سال بعد، شرایط باز هم دشوارتر خواهد شد. این گزارش یکی از مهم‌ترین دلایل دیدگاه منفی خود را نسبت به سال آینده میلادی، تردیدهای موجود درباره رشد اقتصادی چین می‌نامد.

اژدهای آسیا هنوز هم ۴۰ درصد از تقاضای جهانی برای فلزهای پایه را به خود اختصاص داده و رشد کم‌ سرعت اقتصاد آن، فاجعه‌ای برای تمام کشورهای معدنی است. «مودی» همچنین به این نکته اشاره می‌کند که وضعیت نامساعد شرکت‌های معدنی در سال ۲۰۱۵م باعث شد که ثبات مالی آنها به خطر افتد و این موضوع هم می‌تواند بر عملکرد آنها در سال میلادی پیش رو اثر بگذارد.

«قیمت فلزهای پایه تا ۱۲ یا ۱۸ ماه دیگر با بهبود مواجه نخواهد شد و حتی با این خطر روبه‌رو هستند که قیمت‌های پایین‌تری پیدا کنند. قیمت‌ها همچنان سطوح پایین خود را حفظ خواهند کرد. این موضوع به دلیل انتظار برای تقاضای کمتر و رشدهای اقتصادی کندتر است». این گزارش پیش‌بینی می‌کند که میانگین قیمت سالانه طلا تا ۲ سال آینده، تغییری نداشته باشد. قیمت زغال‌سنگ کک‌شو پس از یک کاهش ۵ درصدی در سال ۲۰۱۶م با رشد ۱۰ درصدی در سال ۲۰۱۷م مواجه می‌شود. قیمت زغال‌ سنگ حرارتی هم از ۶۲ دلار کنونی به ۶۰ دلار در سال‌های آینده خواهد رسید.

مودی انتظار دارد که آلومینیوم، سال بعد میلادی را هم با قیمت کنونی خود طی کند و در سال ۲۰۱۷م، ۶درصد رشد را تجربه کند. قیمت پیش‌بینی شده برای مس، نیکل، سنگ‌آهن و روی هم تفاوتی با این محصولات ندارد و برآورد می‌شود که تمام آنها همچنان در رکود به سر ببرند. ضمن آنکه موسسه تحقیقاتی مودی، یک قیمت مورد انتظار در شرایط رقابتی را هم در نظر گرفته است که در صورت افزایش بیش از پیش عرضه پدید خواهد آمد.

در این صورت، قیمت‌های واقعی حتی ۱۰ درصد پایین‌تر از قیمت‌های پیش‌ بینی شده خواهد بود. هر چند موضوع سطوح پایین قیمتی محصولات معدنی، برای کشورهای وارد کننده این محصولات خبر خوشی به شمار می‌رود، کشورهای متکی به درآمدهای معدنی (مانند شیلی، جمهوری دموکراتیک کنگو، نیجر و لیبریا) را با مشکلات فراوانی مواجه خواهد کرد. با توجه به این دیدگاه، وضعیت شرکت‌های معدنی جهان بسیار وخیم برآورد می‌شود. مودی اعلام می‌کند: تنها شرکت‌هایی می‌توانند مشکلات پیش رو را تحمل کنند که سبد سرمایه‌گذاری متنوعی دارند، سرمایه‌های‌شان را به خوبی اختصاص داده‌اند، بهره‌وری بالایی داشته و در مقابل استفاده از منابع مالی خود، انعطاف بیشتری دارند.

شرکت‌های بزرگ و موفقی مانند «ریوتینتو» و «بی‌اچ‌پی بیلیتون» را در زمره شرکت‌هایی می‌داند که در سال‌های گذشته ثبات مالی فوق‌العاده‌ای داشتند؛ با این حال به این نکته هم اشاره دارد که حتی چنین شرکت‌هایی هم نمی‌توانند در بلندمدت در برابر مشکلات بازار دوام بیاورند. برآورد می‌شود که در صورت ادامه وضعیت بحرانی در بازار معدن جهان، این ۲ شرکت تا مرز ورشکستگی هم پیش بروند. براساس تحلیل‌های مودی، هیچ کدام از شرکت‌های معدنی کنونی جهان از وضعیت مالی مستحکم یا در حال رشدی برخوردار نیستند.

ضمن آنکه ۳۵ درصد از شرکت‌های معدنی جهان که در حوزه فلزات پایه فعالند، زیان‌ده هستند. شرکت مشاوره سرمایه‌ گذاری «مودی» اعلام کرده در صورت نیاز و بروز نشانه‌هایی از بهبود شرایط خرید در اقتصادهای بزرگ جهان، چشم‌انداز خود را درباره آینده معادن و قیمت‌های محصولات معدنی تغییر خواهد داد.

تغییر در چشم‌انداز این شرکت زمانی رخ خواهد داد که میزان مصرف فلزات پایه در چین، امریکا و کشورهای اروپایی دست‌کم برای ۲ ماه پی در پی، رشد داشته باشد یا آنکه میزان رشد تولیدناخالص جهانی به بازه ۳ تا ۴ درصدی برسد. مودی در پایان نتیجه‌گیری می‌کند که در صورتی می‌توان چشم‌انداز مثبتی برای معادن جهان داشت که کشورهای امریکا، اروپایی و چین دست‌ کم برای ۳ ماه پیاپی، رشد داشته باشند و میانگین رشد تولیدناخالص کشورهای جهان هم از ۴ درصد فراتر برود.

بانک جهانی با عینک خوشبینی به آینده می‌نگرد

 
بانک جهانی

 
بانک جهانی یکی از نهادهای بین‌المللی است که برآوردهای خود را از آینده بازار فلزات و محصولات معدنی، منتشر کرده است. براساس گزارش این نهاد، قیمت‌های آینده بازار محصولات مختلف بررسی شده، فلزات گرانبها همچنان در رکود به سر خواهند برد و قیمت سنگ‌آهن و فولاد تنها اندکی بهبود را شاهد خواهد بود. با این حال، برآورد می‌شود که بیشترین بهبود قیمتی در بازار فلزات رنگی اتفاق بیفتد. آلومینیوم، مس، نیکل، قلع، سرب و روی، فلزاتی هستند که در گزارش بانک جهانی، آینده درخشانی برای آنها ترسیم شده است.

داستان رکود

 
سقوط قیمت نفت که از نیمه سال ۲۰۱۴م آغاز شد و همچنان ادامه دارد، باعث شد دیگر بازارهای جهانی هم یکی پس از دیگری دچار بحران شوند. نفت ۴ سال را در اوج به سر می‌برد تا اینکه سال گذشته کاهش متوقف‌نشدنی آن شروع شد. این موضوع برای بازار فلزات و محصولات معدنی هم وجود داشت و پس از سال ۲۰۱۱م که رویایی‌ترین دوران فعالیت کشورهای معدنی بود، بحران گسترده فرا رسید. با این وضعیت بسیاری از شرکت‌های معدنی حتی شرکت‌های بزرگ جهان را با مشکلات اقتصادی مواجه کرد. دلیل این کاهش و افت قیمت‌ها، مازاد عرضه جهانی، چشم‌ انداز ناامید کننده رشد در کشورهای مختلف و افزایش قدرت دلار در مقابل سایر واحدهای پولی بوده است.

با این حال، شرایط اندکی در حال تغییر است. بسیاری از شرکت‌های معدنی، تولید خود را در پی سطح پایین قیمت‌های جهانی، کاهش داده‌اند. از طرفی میزان تقاضا برای برخی از فلزات (از جمله فلزات رنگی) در حال افزایش است. قدرت دلار هم دست کم در کوتاه‌مدت افزایش بیشتری نخواهد یافت. افزایش قدرت دلار و رشد اقتصادی ایالات متحده امریکا و حتی گمانه‌زنی بر سر احتمال افزایش نرخ بهره از سوی «فدرال رزرو» باعث شده که بسیاری از فلزات و محصولات معدنی (به‌ویژه طلا) در خواب زمستانی به سر ببرند.

با این حال، در پی اعلام اخیر فدرال رزرو که گفته بود به دلیل کاهش ارزش یوآن چین و دامپینگ محصولات این کشور، در حال حاضر قصد ندارد که نرخ بهره را افزایش دهد، باز هم جانی تازه در طلا دمیده شد. هر چند به احتمال زیاد این افزایش قیمت در سال‌های بعد ادامه نخواهد یافت. در ادامه، پیش‌بینی بانک جهانی را از قیمت‌های سال آینده فلزات مختلف مشاهده خواهید کرد.

فلزات گرانبها

 
فلزات گرانبها (طلا، پلاتین، پالادیوم و نقره) هنوز هم با مازاد عرضه جهانی مواجه هستند و به این دلیل نمی‌توان انتظار افزایش قیمت قابل‌توجهی برای آنها داشت و کشورهای تولیدکننده این دسته از فلزات همچنان باید با مشکلات مالی دست و پنجه نرم کنند. طلا که بیشترین سطح قیمتی خود را در سال ۲۰۱۲م تجربه کرد (میانگین ۱۶۷۰ دلار در هر اونس)، در سال ۲۰۱۵م، میانگین ۱۲۰۵ دلار در هر اونس را به خود اختصاص داده است. فلز خوشرنگ و پرطرفدار جهانی که اکنون بر مبنای ۱۱۶۵ دلار در هر اونس مبادله می‌شود، در سال آینده شاهد افزایش نسبی قیمت آن خواهد بود. برآورد می‌شود که قیمت این فلز در سال ۲۰۱۶م به ۱۲۵۲ برسد و پس از آن هم به همین رشد کم شتاب ادامه دهد.

قیمت این فلز تا سال ۲۰۱۹م، به ۱۳۵۰ دلار در هر اونس خواهد رسید. این وضعیت برای نقره و پالادیوم هم وجود خواهد داشت و به‌تدریج، قیمت‌های آنها به سطوح اقتصادی باز خواهد گشت. با این حال، وضعیت پلاتین اندکی متفاوت است و به دلیل مازاد عرضه، بحران آن همچنان عمیق‌تر خواهد شد. میانگین قیمت پلاتین در سال ۲۰۱۵م، تا ۱۳۰۰ دلار در هر اونس کاهش یافت. اما انتظار می‌رود که روند کاهشی آن برای ۲ سال دیگر هم ادامه یابد. در این ۲ سال، قیمت پلاتین به ۱۲۶۰ دلار هم خواهد رسید.

فولاد و سنگ‌آهن

 
چین چندین سال است که بزرگترین فولادساز جهان به شمار می‌آید و بیشترین سنگ‌آهن را هم وارد می‌کند. به همین دلیل، عملکرد این کشور به طور مستقیم بر قیمت این ۲ محصول اثر گذاشته است. کاهش تولید فولاد چین در چند سال اخیر باعث شده است که قیمت سنگ‌آهن از اوج ۱۶۴ دلاری خود در سال ۲۰۱۱م به ۶۳ دلار کنونی برسد. قیمت فولاد هم با وجود کاهش تولید چین و توازن بیشتر عرضه و تقاضا در بازار، به دلیل کاهش ارزش یوآن و دامپینگ این کشور از سطوح بالای ۷۵۰ دلاری به ۴۷۲ دلار در هر تن سقوط کرده است.

با این حال، قیمت این ۲ محصول در آینده احیا خواهد شد؛ هر چند به سطوح خود در سال ۲۰۱۱م نخواهد رسید. انتظار می‌رود که میانگین قیمت سنگ‌آهن در سال ۲۰۱۶م به ۶۸ دلار در هر تن برسد و پس از آن هم با ادامه این روند رشد کند خود به ۸۴ دلار در سال ۲۰۱۹م برسد. قیمت فولاد هم پیش‌بینی می‌شود که به دلیل افزایش تقاضای جهانی، رشدی ۳۰ درصدی را در ۲سال آینده تجربه کند. با این برآورد، قیمت آن از ۴۷۲ دلار به ۶۱۰ دلار در سال ۲۰۱۷م خواهد رسید. پس از سال ۲۰۱۷م، از سرعت رشد آن کاسته می‌شود و در مدت ۲ سال، تنها ۳۰ دلار در هر تن به قیمت آن افزایش می‌یابد.

 
فلزات رنگی

 
این دسته از فلزات بهترین چشم‌انداز را در گزارش بانک جهانی به خود اختصاص داده‌اند به جز نیکل که هنوز هم دچار نوسانات قیمتی مختلف است و این موضوع در آینده هم ادامه خواهد یافت، دیگر فلزات رنگی وضعیت مساعدی را تجربه خواهند کرد. به این صورت انتظار می‌رود که بالاخره شب تاریک این فلزات به انتها برسد و احیای آنها شروع شود. برآورد می‌شود که هر کدام از فلزات قلع، سرب و روی در ۲ سال آینده تا ۲۰ درصد افزایش قیمت (مجموع) را تجربه کنند. این وضعیت برای آلومینیوم و مس مساعدتر است و قیمت هر کدام از این فلزات تا ۳۰ درصد افزایش خواهد یافت.

 
این افزایش قیمت‌ها به دلیل حرکت جهان به سمت صنایع با فناوری پیشرفته است که نیاز بیشتری به فلزات رنگی دارند؛ فلزاتی که به‌تدریج و با افزایش دانش و فناوری بشر جایگزین فلزات پایه و اساسی می‌شوند.

- مهدی نیکوئی-

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان