مرکز پژوهش‌های مجلس با بررسی حمایت کشورهای مختلف از استخراج و تولید زغال سنگ،‌ خواستار توجه بیشتر دولت به این بخش از معادن کشور شد.

به گزارش استیل پدیا، دفتر پژوهش‌های زیربنایی و امور تولیدی مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با نام «مقایسه تطبیقی نحوه حمایت کشورهای دارای معادن زغال‌ سنگ از صنعت معدنکاری» نوشت: با نگاهی به نوع حمایت‌های کشورهای دارنده معادن زغال می‌توان دریافت که تقریباً همه کشورهای مورد بررسی، برای ادامه بقای این صنعت اقدام به حمایت‌های متعددی از شرکت‌های کشور متبوع خود کرده‌اند.

این حمایت‌ها از طریق اعطای وام‌های کم بهره با پشتوانه دولتی، اعطای اعتبار توسط موسسه‌های اعتبار صادراتی، اعطای وام‌های مختلف با عاملیت بانک‌های دولتی، حمایت از اکتشاف و استخراج زغال‌ سنگ، اعطای ضمانت نامه‌های دولتی برای پوشش ریسک سرمایه‌گذاری در صنعت زغال، تقبل هزینه‌های تحقیق و توسعه به کمک توانمندسازی معادن زغال؛ حمایت از ایجاد نیروگاه‌های زغال سوز، معافیت‌های مالیاتی و پرداخت حق بیمه کارفرما ارایه شده است.

بر اساس تحقیق این دفتر متعلق به مجلس شورای اسلامی،‌ در ایران حمایت‌ها از صنعت زغال‌سنگ که صرفا به منظور تامین خوراک ذوب آهن اصفهان شکل گرفته است، محدود به اعطای تسهیلات از طریق صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی، تخفیف در حقوق دولتی معادن زغال و افزایش قیمت مصوب خرید زغال توسط ذوب آهن اصفهان بوده است.

در ایران نیز صنعت زغال‌ سنگ همزمان با تصمیم برای احداث ذوب آهن اصفهان شکل گرفت ولی پس از واگذاری ذوب آهن اصفهان به بخش خصوصی و عدم واگذاری همزمان معادن زغال، این بخش با مشکلات جدی مواجه شده است.

حمایت‌های کشورهای توسعه یافته

 
بانک‌های توسعه چندجانبه‌ای کمک‌های خود را عمدتاً به بخش خصوصی معطوف می‌کنند. سهامداران این بانک‌های توسعه‌ای، دولت‌ها هستند که به پشتوانه پول‌های هنگفت عمومی اعضا تشکیل شده‌اند. این منابع امکان دریافت وام‌هایی با بهره‌های اندک و زمان‌های بازپرداخت مناسب را برای دولت‌ها و بخش خصوصی فراهم می‌کنند.

ترکیه

 
حجم ذخایر تثبیت شده زغال‌ سنگ در ترکیه حدود 13.9 میلیارد تن است که بخش عمده آن یعنی 13.4 میلیارد تن از این ذخایر را آلوده‌ کننده ترین و کم کیفیت ترین نوع زغال سنگ به نام زغال سنگ قهوه ای تشکیل داده اند و تنها 400 میلیون تن از ذخایر زغال سنگ ترکیه به عنوان زغال سنگ سخت باکیفیت شناخته می شود.

وزارت انرژی و منابع طبیعی ترکیه در طی یک دهه گذشته، فعالیت های اکتشافی گستردهای را در زمینه سوخت های فسیلی انجام داده است. به طوری که در سال های 2010 تا 2014 بین 16 تا23 میلیون دلار در هر سال برای فعالیت های اکتشافی نفت، گاز و زغال سنگ اختصاص داده است. از سوی دیگر بیمه تأمین اجتماعی مربوط به سهم کارفرما را وزارت اقتصاد آن کشور پوشش می دهد.

در طرح جدیدی که از سوی دولت ترکیه به اجرا در می آید ، یارانه هایی را در قالب معافیت های گمرکی، معافیت از مالیات بر ارزش افزوده، کاهش مالیات بر درآمد، حمایت از پرداخت حق بیمه تأمین اجتماعی سهم کارفرمایان به مدت 12 سال، تخصیص زمین و حمایت های نرخ بهرهای، بسته به نوع منطقه) در قالب مناطق 6 گانه از توسعه یافته‌ ترین تا توسعه نیافته‌ ترین مناطق که بالاترین سطح حمایت را به خود اختصاص می‌دهند، دریافت می‌کنند.

علاوه بر این، حمایت‌های نرخ بهره‌ای در قالب وام‌های سرمایه‌ گذاری جهت تامین مالی پروژه انجام می‌گیرد که براساس آن وزارت امور مالی نسبت مشخصی از بهره وام، که بیش از 70 درصد نرخ بهره را نیز پوشش می‌دهد.

اوکراین

 
اوکراین با برخورداری از حدود 34 میلیارد تن ذخایر زغال‌ سنگ، هفتمین دارنده ذخایر تثبیت شده دنیا را در اختیار دارد. بخش عمدهای از این ذخایر در منطقه دونسک در شرق اوکراین واقع شده‌اند و ذخایر اندک نیز در مرز این کشور با لهستان در منطقه وولینسک وجود دارند.

از منظر میزان تولید زغال‌ سنگ، این کشور با تولید 61 میلیون تن در سال 2014 دوازدهمین تولیدکننده بزرگ زغال‌ سنگ در جهان بوده است. بخش اعظمی از زغال‌ سنگ تولیدی اوکراین در داخل کشور و برای تولید برق به مصرف می‌رسد. این منبع حدود 44 درصد سوخت مورد نیاز شرکت‌های تولید برق را به خود اختصاص می‌دهد که بعد از سوخت هسته‌ای در رتبه دوم قرار گرفته است.

معادن زغال‌ سنگ اوکراین، به دلیل بروز بیشترین حوادث سالانه مرگ و میر معدنچیان، ناشی از حوادث صنعتی و انفجار معادن، از جمله خطرناکترین معادن زغال‌سنگ جهان به شمار رفته و مقررات امنیتی از جانب مالکان معادن به دلیل مبارزه برای حفظ سطوح تولید بالا اغلب نادیده گرفته می‌شوند.

به همین دلیل و برای توسعه بیشتر صنعت زغال‌ سنگ، دولت اوکراین پیگیر بهبود شرایط، نهادها و چارچوب‌های سیاستگذاری بخش معدن است که در این راستا برنامه سیاست حمایتی بخش از سوی وزارت انرژی و زغال سنگ در سال 2008 آغاز شد. بخش زغالسنگ این کشور عمدتا زیان ده است با این حال به سبب سهم بالای این ماده معدنی در تامین انرژی اکراین، دولت آن کشور به عنوان مثال در سال 2013 یارانه ای معادل 700 میلیون دلار برای حفظ این صنعت پرداخت کرد. البته یارانه های بودجه ای تنها شامل شرکت ها و کمپانی های معدنی دولتی و انجمن های تحت مدیریت وزارت انرژی و صنعت زغال سنگ می شوند.

استرالیا

 
استرالیا چهارمین دارنده ذخایر زغال سنگ، چهارمین تولیدکننده و دومین صادرکننده بزرگ این ماده معدنی، 8 درصد از ذخایر تثبیت شده زغال سنگ جهان که حدود 76 میلیارد تن است را در اختیار دارد. دولت استرالیا انواع مختلفی از یارانه های ملی را که هدف آنها به طور مشخص در راستای ترویج این صنعت درمجموع 2.9 تا 3.5 میلیارد دلار یارانه در هر سال به شرکت های این بخش پرداخت می کند.

اندونزی

 
اندونزی یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان زغال سنگ در جهان به شمار می رود. میزان ذخایر اثبات شده این کشور در سال 2014 حدود 28 میلیارد تن برآورد شده که با تولید 458 میلیون تن در همین سال در رتبه پنجم تولید کنندگان جهان پس از چین، ایالات متحده، هند و استرالیا قرار گرفته است. کمک های این کشور در قالب تامین مالی، معافیت های مالیاتی و حمایت های یارانه ای در اختیار شرکت های این بخش قرار می گیرد.

ایران

 
با توجه به اکتشافات صورت گرفته تاکنون، میزان ذخایر قطعی زغال ایران 1.16 میلیارد تن برآورد می شود که از این میزان حدود 412 میلیون تن (حدود 28 درصد) کک شو و بقیه زغال سنگ حرارتی است. عمده دلیل اکتشاف زغال سنگ در ایران، احداث شرکت ذوب آهن اصفهان و تأمین کک مورد نیاز کوره بلند بوده و در بررسی های صورت گرفته، با توجه به نوع زمین شناسی ایران و کم بودن عمق لایه های زغالی، مصارف دیگری برای زغال سنگ اکتشافی و استخراجی در نظر گرفته نشده است.

حمایت ها

 
بررسی های مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی نشان می دهد از 29 آبان 92 تا 13 مهر 94 تعداد 24 فقره درخواست تسهیلات از سوی بهره برداران معادن زغال سنگ به صندوق بیمه سرمایه گذاری های معدنی ارایه شده است که بخشی از این تسهیلات پرداخت شده و مابقی در دست بررسی و اقدام است.

از سوی دیگر طبق مصوبه وزارت صنعت معدن و تجارت در سال جاری افزایش 15درصد نرخ خرید زغال سنگ به شرکت ذوب آهن اصفهان ابلاغ شد. همچنین به منظور تامین تجهیزات ایمنی مورد نیاز معادن زغال سنگ کشور، ایمیدرو اقدام به خرید چهارصد دستگاه کنترل گاز دیجیتالی توسط مجری طرح ایجاد زیربناها کرده و به تناسب تعداد کارگاه های استخراج در معادن، نسبت به تحویل آن اقدام کرده است.

از سوی دیگر برای حمایت از تولید زغال‌ سنگ و کک در داخل، میزان تعرفه واردات کک از 4 درصد به 7درصد و همچنین تعرفه وارادت زغال‌ سنگاز 7 به 15درصد اقدام شد.

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان