افزایش ظرفیت تولید برای 22 محصول صنعتی در 9 گروه در حالی در برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت پیش‌بینی شده که موانع به وجود آمده در سال‌های تحریم موجب شد تا ظرفیت بخش اعظمی از صنایع به کمتر از 40 درصد برسد.

به گزارش استیل پدیا از سوی دیگر، در این دوران بخشی از صنایع عطای تولید را به لقایش بخشیدند؛ روندی که موجب شد تا شاهد افت تولید در بسیاری از صنایع باشیم. پیش‌بینی صورت گرفته در حالی است که طی ماه‌های اخیر وضعیت صدور جوازهای تاسیس نیز با افت بسیاری همراه بوده است؛ افتی که می‌تواند بر روند تولید در سال‌های آینده اثرگذار باشد؛ با این حال توافق ایران با 6 قدرت جهانی این امید را در میان مسوولان صنعتی به وجود آورد تا برنامه راهبردی بخش صنعت، معدن و تجارت را در خوش‌بینانه‌ترین حالت تهیه کنند و برای تحقق این اهداف نیز 11 الزام اجرایی در نظر گیرند؛ الزاماتی که اجرایی شدن آن می‌تواند به رفع موانع فعلی بخش تولید کمک بسیاری بکند؛ اما اینکه بتواند در 10 سال آینده ظرفیت تولید را افزایش دهد، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

 
در برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت بهبود تعاملات بین‌المللی و فضای کسب‌وکار، تخصیص به موقع منابع لازم، تدوین و اجرای اجباری استانداردهای کیفیت و... را می‌توان از جمله الزاماتی دانست که برای برنامه راهبردی 1404 در نظر گرفته شده است. الزاماتی که نبود آنها در سال‌های اخیر مشکلات بسیاری را برای بخش تولید به وجود آورده بود.

صنایع منتخب برای افزایش ظرفیت

«مواد و محصولات شیمیایی»، «محصولات کانی غیرفلزی»، «وسایل نقلیه زمینی، ریلی و دریایی»، «معدن و استخراج معدنی»، «فلزات اساسی»، «صنایع پیشرفته»، «محصولات لاستیکی و پلاستیکی»، «ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی و تولیدی» و «نساجی و پوشاک» از جمله صنایع منتخب وزارت صنعت در برنامه راهبردی هستند که به همراه زیرمجموعه آنها افزایش ظرفیت تولید برای‌شان پیش‌بینی شده است.

 
در جدول اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت از میان 9 صنعت منتخب برای مواد و محصولات شیمیایی دو زیرگروه پتروشیمی و دارو پیش‌بینی شده است. بر این اساس، ظرفیت تولید پتروشیمی از 58 میلیون تن در حال حاضر باید به 130 میلیون تن تا سال 1404 افزایش یابد. محصولات پتروشیمی در رده صنایعی قرار دارد که در سال‌های اخیر تولید آن فراز و فرود بسیاری داشته، با این حال با توجه به رفع تحریم‌ها رشد تولید این بخش قابل پیش‌بینی خواهد بود. از سوی دیگر، برای دارو نیز در حالی افزایش 10 میلیارد عددی در نظر گرفته شده است که ظرفیت فعلی دارو در حال حاضر 50 میلیارد عدد است.

 
اما برای محصولات کانی غیرفلزی نیز افزایش ظرفیت برای دو محصول «سیمان» و «کاشی و سرامیک» پیش‌بینی شده است. برای سیمان افزایش ظرفیت 40 میلیون تنی تا 10 سال آینده در نظر گرفته شده است؛ ظرفیت سیمان در حال حاضر 80 میلیون تن است که بخشی از آن به دلیل نبود تقاضا در داخل و مشکلات به وجود آمده در صادرات غیرفعال است. براساس آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت در 4 ماه منتهی به تیر ماه تولید سیمان افت 12 درصدی داشته است. کاشی و سرامیک یکی دیگر از محصولات منتخب است که برای آن رشد 200 میلیون مترمربعی تا 10 سال آینده پیش‌بینی شده است؛ ظرفیت فعلی تولید کاشی و سرامیک در حال حاضر 500 میلیون متر مربع است. اما این محصول نیز همانند سیمان در حال حاضر به دلیل کاهش تقاضا با افت تولید مواجه است، به طوری که تولیدکنندگان این محصول منتخب در حال حاضر زیر ظرفیت موجود فعالیت می‌کنند. تولید کاشی و سرامیک نیز در چهار ماه منتهی به تیر ماه سال جاری افت 35 درصدی داشته و به گفته فعالان این بخش، خروج از رکود در بازار مسکن یکی از الزامات بهبود روند تولید این محصول صنعتی است.

وسایل نقلیه زمینی، ریلی و دریایی سومین صنعت منتخب در برنامه راهبردی وزارت صنعت است. برای این گروه افزایش ظرفیت تولید خودرو پیش‌بینی شده، به طوری که براساس آمار اعلام شده در این برنامه، ظرفیت فعلی خودرو برابر با یک میلیون و 900 هزار دستگاه است که تا افق 1404 باید به سه میلیون دستگاه برسد. رقم خوش‌بینانه‌ای که فعالان این بخش ایجاد همکاری مشترک با شرکت‌های مطرح خارجی را لازمه تحقق این رقم می‌دانند. اما براساس آمار تولید چهار ماه منتهی به تیرماه وزارت صنعت باید این نکته را نیز مد نظر قرار داد که بخش خودرو نیز در این مدت افت تولید بسیاری را تجربه کرده است. در برنامه راهبردی در نظر گرفته شده برای این صنعت دستیابی به جایگاه نخست صنعت خودرو منطقه، رتبه پنجم آسیا و رتبه یازدهم در جهان با تکیه بر توسعه رقابت‌پذیری مبتنی بر توسعه فناوری برای این صنعت مدنظر قرار گرفته است.

 
در بخش معدن و استخراج معدنی نیز افزایش ظرفیت حدود 100 میلیون تنی سنگ آهن در 10 سال آینده در نظر گرفته شده است؛ به طوری که ظرفیت تولید این محصول معدنی از 66 میلیون تن در حال حاضر باید به 165 میلیون تن تا 10 سال آینده برسد. این ماده معدنی نیز در چهار ماه منتهی به تیرماه براساس آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت با افت تولید مواجه بوده و با این شرایط می‌توان گفت این محصول معدنی نیز هم اکنون با زیر ظرفیت در حال فعالیت است.

 
اما برای فلزات اساسی از جمله فولاد خام، آلومینیوم و مس کاتد نیز افزایش چند برابری ظرفیت تولید در سند راهبردی در نظر گرفته شده است، به طوری که بر اساس برنامه‌ریزی صورت گرفته ظرفیت تولید فولاد خام از 24 میلیون تن باید به 55 میلیون تن تا 10 سال آینده برسد؛ رقمی که فعالان این بخش به تحقق آن با دیده تردید می‌نگرند. در بخش آلومینیوم نیز افزایش 740 هزار‌تنی ظرفیت تولید در 10 سال آینده مدنظر قرار گرفته است. ظرفیت فعلی آلومینیوم برابر با 460‌هزار تن است که تا 10 سال آینده باید به یک میلیون و 200 هزار تن برسد.

 
از سوی دیگر، برای کاتد مس نیز رشدی نزدیک به 200 هزار تنی ظرفیت تولید در نظر گرفته شده، به طوری که در سال 1404 ظرفیت تولید این محصول معدنی باید به 450 هزار تن برسد. افزایش ظرفیت پیش‌بینی شده در این بخش در حالی است که این محصول معدنی نیز در چهار ماه منتهی به تیر ماه افتی نزدیک به 30 درصد را تجربه کرده بود. اما در بخش صنایع پیشرفته برای گیرنده‌های LED و LCD پیش‌بینی رشد یک میلیون و 700‌هزار دستگاهی ظرفیت تولید صورت گرفته است؛ به طوری که باید ظرفیت تولید گیرنده‌های LED و LCD از دو میلیون و 300 هزار دستگاه به 4میلیون دستگاه در 10 سال آینده برسد.

 
محصولات لاستیکی و پلاستیکی هفتمین محصول مدنظر در برنامه راهبردی وزارت صنعت است. براساس برنامه‌ریزی صورت گرفته ظرفیت تولید تایر و تیوب در حال حاضر 360 هزار تن است که در 10 سال آینده باید به 700 هزار تن برسد؛ رقمی که از دو برابر شدن ظرفیت تولید این محصول خبر می‌دهد. رشد پیش‌بینی شده برای این بخش در حالی است که به گفته فعالان این بخش رشد تولید تایر و تیوب به تولید خودرو گره خورده و در صورتی که اهداف پیش‌بینی شده در بخش خودرو محقق شود، می‌توان اهداف این بخش را دست‌یافتنی دانست. از سوی دیگر، براساس برنامه راهبردی وزارت صنعت برای صنعت تایر و تیوب رسیدن به جایگاه اول در منطقه و کسب 3 درصد حجم تولید در جهان مدنظر قرار گرفته است.

 
برای گروه ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی و تولیدی نیز 6 محصول منتخب در نظر قرار گرفته شده است که برای تجهیزات صنعتی افزایش نزدیک به 350 هزار تنی ظرفیت تولید مدنظر قرار گرفته و براساس برنامه باید ظرفیت تولید این بخش از 850 هزار تن به یک میلیون و 200 هزار تن در سال 1404 برسد. تراکتور یکی دیگر از محصولات منتخبی است که برای آن افزایش ظرفیت 20 هزار دستگاهی در نظر گرفته شده است.

 
ظرفیت تولید این محصول منتخب در حال حاضر 40 هزار دستگاه است که بر اساس برنامه‌ریزی صورت گرفته تا 10 سال آینده باید به 60 هزار دستگاه برسد. کمباین دیگر محصول منتخب این بخش نیز باید تا 10 سال آینده رشد 800 دستگاهی ظرفیت تولید را تجربه کند. ظرفیت فعلی کمباین در کشور برابر با 1200 دستگاه است که تا 10 سال آینده باید به دو هزار دستگاه برسد. یخچال و فریزر چهارمین محصول منتخب در گروه ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی و تولیدی است که برای آن افزایش ظرفیت یک میلیون و 600 هزار دستگاهی تا سال 1404 مدنظر قرار گرفته است. ظرفیت تولید یخچال فریزر در حال حاضر برابر با دو میلیون و 400 هزار دستگاه است که تا 10 سال آینده باید به چهار میلیون دستگاه برسد.

 
در خصوص ماشین لباسشویی نیز افزایش ظرفیت تولید از یک میلیون و 700 هزار دستگاه به 4 میلیون دستگاه در 10 سال آینده در نظر گرفته شده که این امر به معنی رشد دو میلیون و 300 هزار دستگاهی است. اما برای کولر آبی آخرین محصول این گروه نیز افزایش ظرفیت 800 هزار دستگاهی در نظر گرفته شده، به طوری که ظرفیت این محصول باید در مدت زمان مد نظر به 3 میلیون دستگاه برسد. پیش‌بینی‌های صورت گرفته در بخش لوازم خانگی در حالی است که این بخش هم‌اکنون به دلیل کاهش تقاضا در بازار با افت تولید مواجه است و به گفته فعالان این بخش از بین بردن رکود لازمه رشد تولید این بخش است.

 
اما برای نساجی و پوشاک که نهمین محصول منتخب در لیست وزارت صنعت است نیز 5‌محصول منتخب در نظر گرفته شده است. در این خصوص می‌توان به رشد 110 هزار تنی ظرفیت الیاف اکریلیک تا سال 1404 اشاره کرد.

 
ظرفیت تولید فعلی این محصول صنعتی در حال حاضر برابر با 40 هزار تن است. رشد پیش‌بینی شده برای این بخش در حالی است که براساس آمار وزارت صنعت، تولیدکنندگان این بخش در چهار ماه منتهی به تیر ماه افتی 41 درصدی را تجربه کردند که این امر بیانگر آن است که این بخش نیز مانند بسیاری از صنایع دیگر زیر ظرفیت تولید فعالیت می‌کند؛ اما برای الیاف پلی‌استر افزایش 110 هزار تنی ظرفیت در نظر گرفته شده، به طوری که ظرفیت این محصول منتخب باید از 240 هزار تن فعلی به 350 هزار تن در 10 سال آینده برسد.

 
نخ سیستم پنبه‌ای نیز براساس برنامه‌ریزی صورت گرفته باید رشدی بیش از دو برابری را در ظرفیت تولید تجربه کند. براساس برنامه‌‌ریزی صورت گرفته ظرفیت تولید این محصول صنعتی که در حال حاضر برابر با 240 هزار تن بوده باید به 500 هزار تن برسد؛ اما برای نخ یک سره پلی استر که در حاضر از ظرفیت 300 هزار تنی برخوردار است، ظرفیتی 400 هزار تنی تا سال 1404 در نظر گرفته شده است؛ اما برای فرش ماشینی افزایش 50 میلیون مترمربعی پیش‌بینی شده و براساس برنامه‌ریزی صورت گرفته ظرفیت تولید این محصول صنعتی نیز باید تا 10 سال آینده به 150 میلیون متر مربع برسد.

 
آمار و ارقام اعلام شده در حالی است که به گفته فعالان صنعتی تحقق آنها می‌تواند یک جهش بزرگ برای بخش صنعت محسوب شود، اما فعالان این بخش این نکته را نیز مدنظر قرار می‌دهند که بیش از هر چیز باید زیرساخت‌های لازم برای تحقق این اعداد فراهم شود تا به این طریق شرایط برای جهش صنعتی فراهم شود.

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان