مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران
کروکی سرمایه‌گذاری در صنایع کوچک | سید محمد علی سید ابریشمی
ورود هیات‌های مختلف تجاری به کشورمان پس از اعلام توافق ایران با گروه 1+5 موجب شد تا متولیان اقتصاد کشور، فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف را اعلام کنند. به نظر می‌رسد طی مدت زمان مذکور، حوزه انرژی شامل صنایع نفت و گاز، آب و برق، همچنین صنایع خودروسازی و صنایع معدنی بیش از سایر بخش‌ها در کانون توجه قرار گرفته است.
در این شرایط، متولیان حوزه صنایع کوچک و متوسط نیز از فرصت ایجاد شده استفاده کرده و به شناسایی 350 فرصت سرمایه‌گذاری در 7 رشته فعالیت صنعتی پرداخته‌اند. در زمینه توسعه صنایع کوچک و متوسط در شرایط لغو تحریم‌ها و اقدامات لازم به منظور جذب سرمایه در این بخش، گفت‌وگویی با سیدمحمدعلی سیدابریشمی، مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
گفته می‌شود تصویر اقتصاد ایران در فصل پس از گشایش پرونده هسته‌ای، اقتصادی رقابتی است. با توجه به مشکلات صنایع کوچک و متوسط در سال‌های گذشته، سازمان چه اقداماتی را برای رقابتی کردن فعالیت آنها در دستور کار دارد؟
به طور كلي فعاليت‌هاي سازمان را مي‌توان به چهار حوزه جهت رقابتي كردن صنايع كوچك دسته بندي کرد که شامل «توسعه صنعتی و فناوری واحدهای صنعتی کوچک»، «تامین منابع مالی و سرمایه گذاری در واحدهای صنعتی کوچک»، «توسعه بنگاه و کارآفرینی» و «توسعه بازار واحدهای صنعتی کوچک» می‌شود. در سال جاری در زمینه توسعه صنعتی و فناوری واحدهای صنعتی کوچک، اقداماتی شامل به روز رساني نقشه كشوري خوشه‌ها و نظارت بر شكل گيري خوشه‌هاي همسان و تدوين برنامه توسعه آنها آغاز فرآیند اجرای پروژه توسعه خوشه‌ای جدید پيگيري راه اندازي حلقه‌هاي مفقوده (مراكز طراحي، تحقيق و توسعه، آزمايشگاه) در خوشه‌ها و شبكه‌هاي كسبوكار؛ نظارت بر انجام مطالعات ايجاد مراكز خدمات فناوري و كسبوكار و نظارت به راهبري مراكز خدمات فناوري و كسبوكار دائم و موقت به بهره برداري رسيده، ايجاد فن بازارهاي منطقه‌اي و بهره برداري بهينه از فن بازارهاي راه اندازي شده، پيگيري اخذ مصوبه ايجاد شهرك‌هاي صنعتي تخصصي صنايع پيشرفته و دانش بنيان در دستور کار قرار گرفته است.
همچنین در زمینه تامين منابع مالي و سرمايه گذاري در واحدهاي صنعتي کوچک، معرفي و تایيد طرح‌هاي متقاضي تسهيلات سرمايه در گردش، تامين منابع و توزيع تسهيلات از محل طرح كمك‌هاي فني و اعتباري، بررسي عملكرد بانك‌هاي عامل طرف قرارداد، اجراي پروژه بهره‌وري و عارضه‌يابي واحدهاي توليدي و صنعتي در رشته‌های صنعتی اولويت دار، تامين منابع و توزيع تسهيلات از محل طرح كمك به نوسازي و تجديد ساختار صنايع، راه اندازي مجدد واحدهاي به بهره برداري رسيده غيرفعال و تحت تملك بانك‌ها، پيگيري و همكاري با صندوق ضمانت سرمايه گذاري صنايع كوچك به‌منظور اصلاح و بهبود سرمايه صندوق در دستور کار قرار گرفته است.
در حوزه توسعه بنگاه و کارآفرینی نیز نظارت كمي و كيفي بر آموزش شاغلان واحدهاي صنعتي (مديريتي- كارشناسي و مهارتي)، نظارت بر انجام طرح تورهاي صنعتي، نظارت بر انجام طرح حمايت از پايان نامه‌هاي دانشجويي و تهيه بانك اطلاعاتي پايان نامه‌هاي دانشجويي، تعامل و همكاري با سازمان فني و حرفه‌اي برای تكميل و توسعه مراكز ارتقای مهارت، تعامل با تشكل‌ها و انجمن‌هاي صنعتي در سطح ملي و استاني و نظارت بر ارتباط موثر شركت‌هاي استاني با تشكل‌هاي صنعتي، بررسی قوانين مزاحم صنايع كوچك و پيگيري برای اصلاح قوانين با رويكرد بهبود فضاي كسبوكار صنايع كوچك، امكان‌سنجي و ايجاد مركز آموزش الكترونيك و ارائه دوره‌هاي الكترونيكي ويژه صنايع كوچك، انعقاد تفاهم نامه با سایر دستگاه‌ها، سازمان‌ها و نهادها جهت تسهیل و اجرای برنامه‌های مشترک پیگیری می‌شود.
از سوی دیگر، توسعه بازار واحدهای صنعتی کوچک حوزه چهارم برای رقابتی کردن صنایع کوچک است. كمك به استقرار شركت‌هاي مديريت صادرات و نظارت بر فعاليت آنها، تدوين برنامه بازاريابي براي خدمات سازمان و شركت‌هاي استاني و ساختار آن، همكاري در زمينه توسعه بازار محصولات شركت‌هاي دانش بنيان، حمايت از واحدهاي صنعتي براي اخذ نشان حلال، فعال سازي و نظارت بر ايجاد نمايشگاه دايمي در استان‌ها و نظارت بر برگزاري نمايشگاه منطقه‌اي توليدات صنايع كوچك، حمايت از برگزاري تور نمايشگاهي براي حضور در نمايشگاه‌هاي خارجي استان‌ها، انعقاد تفاهم نامه با كشورها و نهادها و سازمان‌هاي بين المللي از اقدامات در دست انجام در حوزه چهارم است.
همان طور که اشاره کردید یکی از اقدامات سازمان برای رقابتی کردن صنایع کوچک، تامین منابع مالی است. اما در سال‌های گذشته روند اعطای تسهیلات بیش از همه به صنایع دولتی و بزرگ بوده است، در این میان برنامه شما به منظور تامین نقدینگی مورد نیاز بنگاه‌های کوچک در قالب اعطای تسهیلات چیست؟
همان گونه كه مستحضريد بيش از 92 درصد واحدهاي صنعتي كشور با سهم 42 درصد از اشتغال و سهم 24 درصدي از كل سرمايه گذاري كشور، واحدهاي صنعتي كوچك است كه نشان دهنده اهميت آنها براي اقتصاد كشور است. حال آنكه با توجه به نياز مبرم واحدهاي صنعتي در شرايط حساس كنوني به تسهيلات، تنها محل تامين اعتبارات اين سازمان طرح‌هاي كمك‌هاي فني و اعتباري، كمك به نوسازي و تجديد ساختار صنايع است كه با توجه به تعدد درخواست‌ها و كمبود منابع، پوشش دهي كامل تامين سرمايه در گردش واحدهاي به بهره برداري رسيده فعال، به ظرفيت رساندن واحدها و راه‌اندازي مجدد واحدهاي به بهره‌برداري غيرفعال تنها از محل اين طرح‌ها، امكانپذير نیست.
طرح‌های کمک‌های فنی و اعتباری به صنایع کوچک از چه سالی در دست اجرا است؟
موافقت نامه طرح كمك‌هاي فني و اعتباري از ابتداي سال 84 توسط سازمان با هدف پرداخت تسهيلات و يارانه سود و كارمزد به واحدهاي صنعتي كوچك و ايجاد اشتغال در حال اجرا است. پرداخت تسهيلات هدفمند و در راستاي راه اندازي طرح‌هاي نيمه‌تمام، تامين مواد اوليه واحدهاي صنعتي فعال و... از دیگر اهداف این طرح بوده است. با توجه به اين موضوع كه اعتبارات اين طرح بسيار محدود است، سازمان با انعقاد قرارداد با بانك‌هاي عامل، جهت به كارگيري منابع بانكي در كنار منابع اين طرح، پرداخته است. همچنين دستورالعملي مبني بر چگونگي پرداخت تسهيلات تهيه شده است.
براساس اين دستورالعمل و به منظور تخصيص بهينه منابع، مقررشده پرداخت تسهيلات به طرح‌هاي صنعتي با بيش از 70درصد پيشرفت فيزيكي، همچنين واحدهايي كه با مشكل سرمايه در گردش مواجه اند، در دستور كار قرار گيرد. از سوی دیگر برای طرح‌هاي ايجادي در صورتي كه متقاضيان طی مدت زمان مشخص شده، موفق به اخذ پروانه بهره برداري شوند، مي‌توانند از يارانه سود و كارمزد استفاده کنند كه اين امر به عنوان مشوقي برای راه‌اندازي سريع‌تر طرح‌هاي صنعتي در نظر گرفته شده است.
ارزیابی از اثربخشي طرح كمك‌هاي فني و اعتباري به صنايع كوچك دارید؟
استفاده 400 واحد صنعتي كوچك متقاضي تسهيلات برای تكميل و راه اندازي طرح يا اخذ تسهيلات سرمايه در گردش؛ ايجاد و تثبيت حدود 7 هزار نفر در واحد صنعتي كه از تسهيلات اين طرح استفاده کرده‌اند؛ تكميل 279 طرح نيمه تمام صنعتي و اخذ پروانه بهره برداري؛ استفاده 120 واحد صنعتي فعال از تسهيلات سرمايه در گردش كه نتيجه آن تامين مواد اوليه، پرداخت حقوق و دستمزد و تثبيت اشتغال و در نهایت جلوگيري از تعطيلي واحدهاي صنعتي شده است، از جمله اثرات طرح کمک‌های فنی و اعتباری بوده است.
طرح کمک به نوسازی و تجدید ساختار صنایع از چه زمانی کلید خورد؟
اين طرح از سال 1382 تاكنون در قالب برنامه‌هاي توسعه جهت ارتقای بهره‌وري واحدهاي صنعتي و توليدي در سطح كشور با 6هدف اصلی تعريف شده است. كمك به رقابت پذير کردن صنايع کشور و پيش برنده كردن فضاي كسبوكار؛ شناسايي و كمك به رفع بحران‌ها و عارضه‌های صنايع کشور؛ كمك به ارتقای کمی و کيفی محصولات بنگاه‌ها و افزايش بهره وری در راستای افزايش سهم بنگاه‌ها در توليد ناخالص ملی؛ بهبود و توسعه ظرفيت‌های مديريت علمی و فنی صنايع کشور؛ پشتيبانی و حمايت‌های مالی، فنی و تکنولوژيکی از صنايع کشور؛ توسعه همه‌جانبه مشاوران، مهندسان و مديران کارآمد صنايع از جمله اهداف این طرح بوده است.
در زمینه اثربخشي طرح كمك به نوسازي و تجديد ساختار صنايع نیز باید گفت که تاکنون حدود 880 واحد صنعتی به بهره برداری رسیده در قالب این طرح نوسازی، بازسازی و تامین سرمایه شده‌اند. از سوی دیگر، بازسازي و نوسازي تعداد 754 واحد صنعتي به بهره‌برداري رسيده در زمینه خط توليد، ماشين آلات و فناوري و... را فراهم ساخته است. تامين سرمايه درگردش مورد نياز 125 واحد صنعتي به بهره برداري رسيده به منظور تامين مواد اوليه، حقوق و دستمزد از اثرات این طرح است. از سوی دیگر تثبيت و ايجاد اشتغال براي 22 هزار و 860 نفر در واحدهاي صنعتي به بهره برداري رسيده از دیگر اثرات این طرح است.
در جریان ورود هیات‌های تجاری به ایران تمایل سرمایه گذاران بیش از همه به سمت صنایع پیشران است، با توجه به نقشی که صنایع کوچک و متوسط در اشتغالزایی و رشد اقتصادی می‌توانند داشته باشند، زمینه‌های جذب سرمایه‌ها در این بخش چگونه است؟
سازمان سرمایه گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران تنها نهاد رسمی رسیدگی به کلیه امور مربوط به سرمایه گذاری‌های خارجی است و درخواست‌های سرمایه گذاران خارجی در خصوص امور مربوطه از جمله پذیرش، ورود، به کارگیری و خروج سرمایه باید به آن سازمان تسلیم شود، بنابراین سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران ضمن انجام هماهنگی‌های لازم با سازمان سرمایه گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران لیستی از شهرک‌ها و نواحی صنعتی مستعد جذب سرمایه گذاری خارجی و همچنین لیستی از طرح‌ها و پروژه‌هایی که آماده مشارکت با سرمایه گذاران خارجی هستند را در اختیار آن سازمان قرار داده است تا ضمن طی مراحل قانونی بتوان از سرمایه گذاری‌های خارجی در جهت حمایت از صنایع کوچک و توسعه پایدار تولید حداکثر بهره‌برداری لازم صورت پذیرد. تاکنون تعداد 132 واحد صنعتی در شهرک‌ها و نواحی صنعتی با سرمایه‌گذاری‌های خارجی به مبلغ 783 ميليون دلار قرارداد منعقد کرده‌اند که از این تعداد 35 طرح در مرحله ساخت‌وساز و 97 طرح دارای پروانه بهره برداری هستند. فرصت شغلی حاصل از اين سرمايه‌گذاري‌ها برای حدود 13هزار نفر است.
به نظر شما در شرایط فعلی کدام یک از کسب‌وکارهای کوچک جذابیت لازم را برای سرمایه گذاران خارجی دارند؟
در رشته صنعت‌های «برق و الکترونیک»، «سلولزی»، «شیمیایی»، «غذایی و دارویی»، «فلزی»، «کانی غیرفلزی» و «نساجی و چرم» در مجموع بالغ بر 350 فرصت سرمایه گذاری شناسايي شده است كه به دنبال جذب سرمايه گذار خارجي به منظور مشاركت واحدهاي صنعتي مستقر در شهرك‌ها و نواحي صنعتي هستیم.
استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان