فولاد به‌ عنوان یک محصول استراتژیک نیازمند حمایت‌های بیشتری بوده و لازم است دولت و مسئولان در این زمینه از راهکارهای گوناگون حمایتی و تشویقی استفاده کنند تا بر این اساس هم حمایت‌های لازم از این صنعت انجام‌شده و هم معضلات و مشکلات موجود در این بخش اقتصادی برطرف شود.

فولاد یک صنعت مادر است و مانند یک لکوموتیو سایر صنایع را به‌دنبال خود می‌کشاند به همین دلیل در صورتی که مورد حمایت‌های جدی قرار نگیرد در بسیاری از بخش‌هایی که به این فلز با ارزش مرتبط می‌شود مشکلاتی به وجود می‌آید که جلوی این مسئله باید گرفته شود.در این‌باره با سید محمد فاطمیان، مدیرکل دفتر صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که می‌خوانید.

دولت برای حمایت از تولیدات داخلی فولاد چه اقداماتی انجام داده است؟

 
برای حمایت از تولیدات فولادی کارهایی فراوانی انجام شده ازجمله بخش زیادی از کالاهایی که واردات آنها با ارز مبادله‌ای بوده به ارز متقاضی تبدیل شد و این‌کار را وزارتخانه خیلی خوب به انجام رساند. در این زمینه بسیاری از تولید کنندگان توقع داشتند ارز مبادله‌ای و ارز متقاضی از نرخ یکسانی برخوردار باشد و تک‌ نرخی شدن ارز را یک اتفاق مثبت ارزیابی می‌کنند به‌ ویژه اینکه در مقطعی این مسئله برای تولید کنندگان رانت ایجاد کرده بود.

 
در برخی موارد بداظهاری مالیاتی در محصولات فولادی دیده می‌شود؛ در این زمینه چه کارهایی انجام شده است؟

 
با نگاهی به برخی کالاهای وارداتی مطلع شدیم در پاره‌ای از موارد بد اظهاری مالیاتی انجام می‌شود که این مسئله به اجرای درست یا نادرست عملکرد گمرک بستگی دارد. در این‌ باره باید فعالیت گمرک را تخصصی‌ تر کنیم و نظارت بیشتری روی کالاها و فاکتورها داشته باشیم در واقع تنها به دیدن فاکتورها بسنده نکرده و کالاهایی که وارد کشور می‌شوند را بازبینی کنیم تا کالاها مطابق فاکتور وارد شده و بد اظهاری انجام نشود.

متاسفانه درباره نظارت بر واردات و کنترل فاکتور و کالاهای فولادی ضعف‌های فراوانی وجود دارد. باید از واردات بدون حساب و کتاب جلوگیری به عمل‌اید و هم اینکه سیستم‌های کنترلی به شکل مکانیزه عمل کنند و کنترل‌ها با دقت بیشتری از سوی گمرک انجام شود. در برخی محصولات مانند ورق‌های فولادی به خاطر اینکه در کشور تولید نمی‌شود سعی شده حقوق ورودی آنها افزایش پیدا نکند ولی متاسفانه وارد کنندگان، محصولات با تعرفه بالاتر را به جای کالاهایی با تعرفه پایین‌ تر جا می‌زنند تا مالیات کمتری را پرداخت کنند در واقع در این موارد بد اظهاری مالیاتی انجام شده زیرا از حاشیه این بداظهاری سود زیادی عایدشان می‌شود.

در تامین زیرساخت‌های مورد نیاز فولاد چه حمایت هایی صورت می‌گیرد؟

 
واحدهای تولیدی باید جایی مستقر شوند که به زیرساخت‌های اساسی مانند انرژی، آب‌های آزاد، ترمینال‌ها و ترانزیت‌های صادراتی دسترسی داشته باشند تا صادرات بهتر و راحت‌تر انجام شود. در تمام دنیا به این محصول استراتژیک یک نگاه ویژه می‌شود زیرا یک صنعت مادر است و مانند یک لکوموتیو صنایع دیگر را به دنبال خود می‌کشاند. هیچ بخشی از زندگی انسان نیست که در آن فولاد وجود نداشته باشد. از پیچ و مهره‌هایی که در جاهای مختلف استفاده می‌شود تا پلاتین‌هایی که در بدن انسان به کار می‌رود همه جا فولاد نقش دارد بنابراین یک صنعت استراتژیک، حمایت استراتژیک هم می‌خواهد.

درباره مشوق‌های صادراتی فولاد چه کارهایی باید انجام شود؟

 
مشوق‌های صادراتی باید به کالاهایی داده شود که در انتهای زنجیره فولاد قرار می‌گیرند یعنی هر چه محصولات به انتهای زنجیره تولید نزدیک‌تر شوند به همان نسبت باید مشوق‌ها و جایزه‌های صادراتی افزایش داده شده اما به همان نسبت در صادرات مواد خام باید محدودیت ایجاد شود. مواد خام زمانی می‌توانند صادر شود که در مرحله نخست مطمئن شویم نیاز داخلی کاملا تامین شده و در مرحله بعد آنقدر زیاد تولید شود که فرآوری آن برای ما مقدور نباشد همچنین به قدری تولید داخل زیاد باشد که در رقابت با بازارهای جهانی هیچ آسیبی به کشور وارد نشود.اگر فولاد سازها برای بازپرداخت تسهیلات با مشکل روبه‌رو شوند باید با تصویب قوانینی به آنها یک دوره تنفس ۶ ماهه تا یک‌ساله داده شود تا بدین وسیله از این فشارهای مالی تا حدودی خارج شوند.

 
بهترین راه‌حل برای مقابله با دامپینگ جهانی فولاد چیست؟

 
فولاد مدتی است با دامپینگ جهانی روبه‌رو شده و همه اینها در شرایطی رخ داده که محصولات دپو در کف انبارها مانده‌اند و بازار خوبی برای این محصولات وجود ندارد. همچنین در سال‌های اخیر فولاد به خاطر کاهش ساخت‌وسازها در داخل کشور با مشکل جدی مواجه شده و اقبال خوبی هم در صادرات نداشته است بنابراین باید سیاست‌های حمایتی مانند حقوق ورودی، سیاست‌های تشویقی برای ایجاد انگیزه صادرات را تامین کنیم و با ایجاد دوره تنفس در بازپرداخت تسهیلات بتوانیم تسهیلات سرمایه‌ای در گردش به وجود آوریم.

برای اینکه در یک دوره مشخص بتوانیم از این بحران و رکود خارج شویم نباید از واحدهایی جدیدی که به مدار تولید وارد می‌شوند توقع داشته باشیم در بازپرداخت تسهیلات تاخیری نداشته باشند و تا به مرحله تولید رسیدند اقساط خود را پرداخت کنند بانک مرکزی باید برای این دسته از تولید کنندگان فرصت ایجاد کند. واحدهایی که نتوانسته‌اند تسهیلات خود را بازپرداخت کنند دچار بحران می‌شوند زیرا این واحدها دارای اقساط سر رسید شده هستند و ما نباید قوانین سنگین برای این واحدها در نظر بگیریم بلکه باید شرایط را درک کرده و انتظار نداشته باشیم اقساط عقب بیفتد.

در بخش انرژی مورد نیاز واحدهای تولیدی چه مشوق‌ها و حمایت‌هایی را برای صنعت فولاد می‌توان در نظر گرفت؟

 
انرژی باید برای مصرف واحدهای صنعتی ارزان‌ تر محاسبه شود چراکه در واحدهای تولیدی، انرژی مصرفی هدر نمی‌شود بلکه در خود تولید ذخیره شده و به ارزش‌ افزوده تبدیل می‌شود ولی در مصارف خانگی، انرژی سوخت شده و از بین می‌رود و هیچ ارزش‌ افزوده‌ای ایجاد نمی‌کند بنابراین باید قیمت‌ها بین مصارف خانگی و تولیدی متفاوت باشد و جایی گران‌ تر حساب شود که بازگشت‌ ناپذیر است ولی در خط تولید چون به سرمایه در گردش تبدیل می‌شود باید ارزان‌تر محاسبه شود.

تک‌رقمی شدن سود تسهیلات بانکی چه تاثیری می‌تواند بر واحدهای تولیدی فولاد داشته باشد؟

 
در سایر کشورها تسهیلات بانکی با اعداد بسیار پایین‌ تری بین حدود ۴ تا ۸درصد به تولید کنندگان ارائه می‌شود اما در ایران این میزان ۲ رقمی و حتی بالای ۲۰درصد است. انتظار این است که سودهای بانکی برای فولادی‌ها کاهش یابد که اینها باید به‌ عنوان سیاست‌های حمایتی در نظر گرفته شود.

آیا احداث واحدهای کوچک فولادسازی صرفه اقتصادی دارد؟

 
نه این امر صرفه اقتصادی ندارد. سرمایه‌ گذاران نباید برای واحدهای تولیدی کوچکتر از ۲۰میلیون تن فولاد سرمایه‌ گذاری کنند. در دنیا روی ۱۵میلیون تن و ۲۰میلیون تن تولید سالانه فولاد سرمایه‌ گذاری انجام می‌شود اما در ایران گاهی اتفاق می‌افتد برخی واحدها روی ۵۰۰هزار تن و یک‌ میلیون تن تولید سالانه سرمایه‌ گذاری می‌کنند که این‌ گونه سرمایه‌ گذاری‌ها نمی‌تواند جایگاهی داشته باشد بلکه باید سرمایه‌ گذاران سرمایه‌های خود را تجمیع کرده و با هم کنسرسیوم تشکیل دهند تا بدین وسیله درآمدها و منابع مالی خود را روی هم بگذارند. این روش‌ها می‌تواند ازجمله راه‌های نجات واحدهای موجود باشد.

برای حضور در بازارهای جهانی باید چه کارهایی انجام داد؟

 
بحث صادرات و حضور در بازارهایی جهانی نکته بسیار مهم و حائز اهمیتی است که باید با حمایت‌های دولت توام شود. در صنعت فولاد هنوز سهم یارانه‌ها به‌ وسیله واحدهای تولیدی دریافت نشده است. سهم یارانه‌های این بخش از ابتدا ۳۰درصد بوده اما واحدهای تولیدی تاکنون سهم خود را آنطور که باید و شاید دریافت نکرده‌اند و در اصل این ارقام قابل قیاس با کاری که انجام می‌شود نیست بنابراین فعالان بخش فولاد تقاضا دارند که یارانه‌ای که جنبه حمایتی دارد به صنعت فولاد پرداخت شود.

آیا با شرایط موجود داخلی رسیدن به تولید ۵۵میلیون تن براساس سند چشم‌انداز امکانپذیر است؟

 
رسیدن به تولید ۵۵میلیون تن براساس سند چشم‌ انداز غیرقابل دسترسی نیست زیرا وقتی می‌خواهند اهداف را مشخص کنند باید براساس واقعیات موجود تهیه و تدوین شود. فعالان بخش فولاد امیدوارند وضعیت بهتر شود. در این‌باره باید تقویت بازارهای داخلی با جدیت دنبال شود و مقاومتی هم در این زمینه وجود نداشته باشد.

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان