ایران با دارا بودن ذخایر معدنی بسیار و متنوع، از ظرفیت لازم برای تولید مواد اولیه صنایع زیربنایی و مولد حداقل در خاورمیانه برخوردار است. این قابلیت به ویژه در سال‌های اخیر که بحران‌های ناشی از تحریم و کاهش قیمت نفت دامنگیر کشور شده بیش از پیش توجه دولتمردان را به خود جلب کرده است.

اما آنچه تاکنون مغفول مانده، کم‌توجهی و نبود حمایت‌های لازم از فعالان این بخش مهم اقتصادی کشور است.
بر اساس آمارهای موجود تا پایان سال ۱۳۹۲ تعداد ۵۴۴۵ معدن فعال با حدود ۶۷ نوع ماده معدنی در کشور درحال بهره‌برداری بودند. در بین معادن مختلف، معادن سنگ‌آهن، با ۱۸ هزار و ۵۱۰ نفر بیشترین تعداد شاغلان را دارند.

 
روند تولید سنگ‌آهن در ایران صعودی و متوسط رشد سالانه آن ۱۳ درصد بوده که این نرخ رشد در بلندمدت از نرخ رشد متوسط بخش معدن کشور که ۱۱ درصد بوده، بیشتر است.
میزان صادرات سنگ‌آهن تا سال ۱۳۹۲ رشد زیادی پیدا کرد و به ۶/۲۳ میلیون تن در سال رسید. اما با کاهش روز افزون قیمت جهانی سنگ‌آهن که از اواخر سال ۱۳۹۲ آغاز شد میزان صادرات سنگ‌آهن کاهش شدیدی پیدا کرد و به حدود ۱۵ میلیون تن در سال ۱۳۹۳ رسید؛ به این معنی که نسبت به سال ۱۳۹۲، ۳۶ درصد کاهش داشت.

از طرفی تصویب دریافت بهره مالکانه و حقوق دولتی از معادن کوچک و بزرگ، عرصه را بر فعالیت معدنکاران سخت‌تر کرد.
در این شرایط تعدادی از معادن کوچک که قادر به ادامه فعالیت نبودند به حالت تعطیل یا نیمه تعطیل درآمدند و گروهی به هر نحو ممکن توانستند خود را تا پایان سال حفظ کنند. بار دیگر با آغاز سال ۱۳۹۴ و افزایش بهای حامل‌های انرژی و سوخت، فشار مضاعفی به صنعت معدنداری ایران وارد شد، درحالی که قیمت جهانی سنگ‌آهن همچنان رو به کاهش است و به یک سوم سال ۱۳۹۲ رسیده، هزینه تولید نیز افزایش پیدا کرده است و زمزمه تعطیلی بخشی دیگر از معادن به گوش می‌رسد.

 
در شرایط فعلی ادامه فعالیت بسیاری از معادن سنگ‌آهن امکانپذیر نیست و هیچ سرمایه‌گذاری حاضر به ریسک در این بخش نیست.
مهدی کرباسیان،رئیس هیات عامل ایمیدرو اواخر سال گذشته پیش‌بینی کرد صادرات سنگ‌آهن در سال‌جاری (۱۳۹۴)۴۰ درصد کاهش یابد و به دنبال این کاهش۹۰ درصد معادن سنگ‌آهنی که در اختیار بخش خصوصی است تعطیل شود، همان‌طور که سال گذشته ۴۰ درصد از معادن کوچک در بخش سنگ‌آهن به دلیل بحران‌های پیش آمده تعطیل شدند.
بسیاری از تحلیلگران بازار فلزات و فعالان بخش معدن بر این باورند که این روند نزولی همچنان ادامه دارد و در شرایط فعلی حمایت از معادن و صنایع معدنی امری لازم و ضروری است در غیر این صورت معادن باقیمانده نیز تعطیل و هزاران کارگر و فعال معدنی از کار بیکار می‌شوند.

 
علاوه بر فشارهای ناشی از تحریم‌ها اقتصادی، مستهلک شدن ماشین‌آلات و تجهیزات استخراج و فرآوری، افزایش هزینه‌های انرژی و حمل‌ونقل، پرداخت نشدن دیون و مطالبات از سوی شرکت‌های فولادسازی بزرگ کشور، ضرورت پرداخت حق‌انتفاع به دولت و رکود در فعالیت‌های عمرانی کشور از دیگر مشکلات موجود و دلایل رکود در شرکت‌های فولادی و معدنی است.
معدن چادرملو نیز متاثر از شرایط کنونی بحران‌زده است چراکه ارکان اقتصادی یک کشور در یک فرآیند وابسته، با یکدیگر مرتبط هستند. اصطلاح «دومینو» در اقتصاد همین منظور را می‌رساند، یعنی اجزای تشکیل‌دهنده یک ساختار اقتصادی آنچنان به هم مرتبط هستند که با سقوط یکی، دیگری نیز به زمین می‌خورد.

 
«چادرملو» در سال‌های اخیر برای پیشگیری از آسیب‌دیدگی در این شرایط بحرانی، تلاش کرد با سرمایه‌گذاری در بخش‌های مکمل صنعت فولاد تا حدودی خود را از تاثیرات سریع مصون نگه دارد و البته توانسته با وجود تمام مشکلات و فشارهای فزاینده مجموعه را حفظ و از بیکاری حداقل ۷ هزار نفر جلوگیری کند. هر چند ظرفیت این مجموعه بزرگ هم تا حدی تاب تحمل دارد. امیدواریم امضای توافقنامه هسته‌ای با گروه ۱+۵ در وین، روزنه‌ای برای خروج از بحران معادن و صنایع معدنی کشور باشد.

استیل پدیا | مرجع خبر و تحلیل صنعت فولاد ایران و جهان